لیتیوم می تواند به مثابه ابزاری برای رفع تحریم ها باشد؟

به گزارش عصرایران، وبگاه تخصصی معدن "ماینینگ"، با انتشار مقاله ای در این باره تلاش کرده سناریوهای احتمالی و پیامدهای ژئو پلتیک و ژئو اکونومیک کشف معدن لیتیوم در ایران را مورد بررسی قرار دهد.

در حالی که بخش معدن در کشورهای عربی خلیج فارس شروع به رشد کرده است، ایران نیز در سال های اخیر اقداماتی را برای توسعه بخش معدن و فلزات خود به عنوان برنامه ای برای تنوع بخشیدن به اقتصاد نفتی خود آغاز کرده است.

حدود ۷ درصد از ذخایر معدنی جهان در ایران یافت می شود که این کشور را به یکی از مهم ترین تولیدکنندگان مواد معدنی در جهان تبدیل می کند. ایران با ذخایر بالقوه بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار، در میان ۱۵ کشور بزرگ غنی از مواد معدنی قرار دارد. این کشور دارای ذخایر عمده روی، مس، نمک، زغال سنگ، سنگ آهن، اورانیوم، سرب، طلا، بوکسیت (برای آلومینیوم)، مولیبدن، آنتیموان، گوگرد، شن و ماسه و احتمالا با کشف جدید، لیتیوم است.

علیرغم اینکه ایران ثروت عظیم معدنی دارد، هنوز نتوانسته از ظرفیت کامل بخش معدن خود در اقتصاد ملی استفاده کند. یکی از دلایل اصلی این امر کمبود ماشین آلات و تجهیزات و فناوری های لازم است. برای مقابله با چالش اخیر، دولت ایران تلاش ها را بر حمایت از صنعت صادرات محور و تولیدکنندگان دانش بنیان برای تحقیق و تولید ماشین آلات جدید به عنوان بخشی از زمینه های توسعه در بخش استخراج متمرکز کرده است. ایران از طریق استخراج معادن می تواند  فعالیت‌هایی را افزایش دهد که میلیاردها دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد کرده و در عین حال صدها هزار شغل جدید برای جوانان خود ایجاد کند.

ابراهیم علی مولابیگی یکی از مقام های وزارت صنعت و معدن ایران از کشف اولین ذخیره لیتیوم در این کشوربه میزان ۸.۵ میلیون تن در استان همدان خبر داده است. 

به گفته محمدهادی احمدی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران، این کشور در ۲ سال آینده قادر به استخراج لیتیوم از دو ذخایر جدید لیتیوم خود است. این معدن مساحتی حدود ۱۱ کیلومتر مربع در دشت قهاوند در ۵۰ کیلومتری شرق مرکز استان همدان قرار دارد.

این کشف نزدیک به ۴ سال به طول انجامید و وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال حاضر در حال مطالعه ظرفیت‌های فناوری موجود در دو کشور توسعه‌یافته به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای راه‌اندازی معادن از طریق مشارکت با سرمایه‌گذاران خصوصی است. مسئولان این وزارتخانه انتظار دارند ذخایر سنگ لیتیوم بیشتری در همدان کشف شود.

اگر برآورد ۸.۵ میلیون تنی دقیق باشد، به این معناست که ایران در حال حاضر دومین ذخایر بزرگ لیتیوم در جهان را در اختیار دارد. این بزرگترین ذخایر خارج از آمریکای جنوبی خواهد بود؛ پس از ذخیره ۹.۲ میلیون تنی در شیلی.

با ذخایر جهانی لیتیوم که حدود ۸۹ میلیون تن تخمین زده می شود، ایران تقریبا یک دهم عرضه لیتیوم جهان را در اختیار دارد.

کشف اخیر لیتیوم ایران توجه بیشتری را به بخش معدن در خاورمیانه معطوف خواهد کرد. چرا؟ نخست، به این دلیل که این ماده معدنی اهمیتی راهبردی برای اکثر فناوری‌های کم کربن که به آینده کم کربن در اکوسیستم جهانی باتری و وسایل نقلیه برقی کمک می‌کنند، دارد. 

دوم، وزن ژئوپلیتیکی که ایران می تواند از لیتیوم به عنوان ابزار منابع طبیعی برای مذاکره در مورد رفع تحریم های اعمال شده توسط غرب (ایالات متحده، اتحادیه اروپا و متحدانش) استفاده کند.
سوم، ایران می تواند از این پتانسیل معدنی خود به عنوان پشتوانه ای برای جذب بیشتر سرمایه گذاری خارجی در اقتصاد خود استفاده کند.

چهارم که اهمیت ژئوپلیتیک گسترده‌تری دارد، ایران ممکن است از لیتیوم برای تقویت بیشتر روابط خود با چین استفاده کند. به عنوان مثال، ایران و عربستان سعودی اخیرا با میانجیگری چین و در شهر پکن توافق عادی سازی روابط خود را امضا کرده اند. 

چین با تولید بیش از سه چهارم باتری‌های لیتیوم یونی جهان و کنترل بیشتر تاسیسات پردازش لیتیوم جهان که در رقابت جهانی باتری‌ها پیشرو هستند، بزرگترین مصرف‌کننده لیتیوم است.

مجموعه گسترده تری از پیامدهای ژئوپلیتیکی وجود دارد که ممکن است سرنوشت روابط دیپلماتیک بین کشورها را تغییر دهد. آیا غرب حاضر خواهد بود برای دسترسی به لیتیوم مورد نیاز صنایع باتری و خودروهای برقی خود، مذاکرات را با ایران از سر  گرفته و تحریم های خود را لغو کند؟ آیا کشف اخیر ایران باعث افزایش تنش با همسایگانش می شود؟

ایران اولین کشوری در خاورمیانه است که کشف لیتیوم را اعلام کرده است، آیا این موضوع دیگر کشورهای منطقه را به کشف پتانسیل بخش معدن خود با تمرکز بر جستجوی مواد معدنی حیاتی و فلزات باتری سوق خواهد داد؟ آیا لیتیوم عامل تهاجم و بی ثباتی سیاسی در خاورمیانه خواهد بود؟ آیا اتحادهای جدید و دیپلماسی معدنی بین کشورها شکل خواهد گرفت؟

هیچ کس نمی تواند پیش بینی کند که آینده چگونه پیش خواهد رفت، همه سوالات و اظهارات ضمنی ژئوپلیتیکی بالا سناریوهای احتمالی را ارایه می دهند. از این پس همه نگاه ها به ایران به عنوان اولین دارنده ذخائر لیتیوم در منطقه خاورمیانه خواهد بود. کشف لیتیوم در این منطقه نشان می‌دهد که بخش معدن خاورمیانه ممکن است به یک بازیگر جدید و کلیدی در تامین فلزات باتری و مواد معدنی حیاتی تبدیل شود که به اکوسیستم جهانی باتری و وسایل نقلیه برقی کمک می‌کند.