درباره «شصت درصد» آقای حداد

پارسینه - مصطفی مسجدی آرانی: «وقتی در نظرسنجی‌ها مشخص شد كه 60 درصد آراء متعلق به این 3 نفر است، تصمیم گرفتیم ائتلاف كنیم و در نهایت 2 نفرمان تصمیم بگیریم برای خدا كاندیدای ریاست جمهوری نشویم.» این جملات حداد عادل است؛ پنج شنبه هفته گذشته. در روزی که رویه معمول رسانه‌ای کشور بی‌خبری است. رسانه‌ها اغلب تعطیل یا نیمه تعطیلند و به غیر از حوادث غیرمترقبه، مطلب داغی را نمی‌توان روی تلکس‌ها خواند. پس لاجرم این جمله را هم باید در همان ستون غیرمترقبه‌ها دید.

غلامعلی حدادعادل به همایش «حقوقدانان بسیجی» رفته بود. او البته حقوق‌دان نبود و سخنانش در این همایش هم رنگ و بوی حقوق نداشت. در عوض از مطالبات سیاسی‌اش گفته بود و از2+1 او گفته بود که ائتلافش با قالیباف و ولایتی دل «توده مردم متدین» را خوشحال کرده و باعث «آرامش دلسوزان انقلاب» شده است. اما غلامعلی حداد عادل از چه طریقی این اطلاعات را بدست آورده است؟

1. چنین اطلاعاتی باید از نظرسنجی‌ها بدست آمده باشد کما اینکه خود حداد عادل هم به آن اشاره کرده است. اما اشاره نشده که این نظرسنجی توسط چه کسانی، با چه روشی و در چه گستره‌ای و البته در چه زمانی انجام شده است. تمامی این معیارها در اعتبارسنجی یک نظرسنجی اهمیت دارند و نقل نتایج یک نظرسنجی بدون نقل این موارد، مثال شعبده بازی را به خاطر می‌آورد که با خرگوش به روی سن می‌آید به جای اینکه خرگوش را از کلاهش بیرون بکشد.

2. اما شاید بتوان از طریقی، این نظرسنجی را راستی‌آزمایی کرد. در مورد آقای حداد عادل می‌توان به نتایج انتخاباتی که او در آن شرکت کرده است استناد نمود. آقای حداد عادل تا کنون در چهار دوره از مجلس شورای اسلامی عضویت داشته است. در انتخابات نخست یعنی مجلس ششم، او 550 هزار رای، یعنی 25 درصد آرا را بدست آورده است. در انتخابات بعدی، 890 هزار نفر یعنی 45 درصد رای دهندگان به او رای دادند و در انتخابات مجلس هشتم 840 هزار نفر معادل 48 درصد واجدین شرایط به او رای داده‌اند. در انتخابات مجلس نهم هم 47 درصد واجدین شرایط معادل یک میلیون و صد و بیست هزار نفر به او رای داده‌اند. ملاحظه می‌شود که آقای حداد عادل هیچ گاه نتوانسته بیش از نیمی از مشارکت‌کنندگان در حوزه انتخاباتی تهران را برای رای دادن به خود قانع کند. این در حالی است که او چندین سال است به عنوان نماینده و دو دوره به عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی بوده است. در عین حال باید به نتایج انتخابات هیات رئیس مجلس نهم هم اشاره کرد که در آن، حداد عادل با 73 رای اختلاف از علی لاریجانی شکست خورد. همین استناد آماری را در مورد محمدباقر قالیباف می‌توان داشت. او در انتخابات سال 1384، رای حدود 13 درصد از مردم کشور را بدست آورد و 4 میلیون نفر به او رای دادند.

این استناد آماری البته دلیل جامع و متقنی برای ارزیابی سخنان حداد نیست چرا که آرای گذشته ملاک واقع شده و رای حداد هم در انتخاباتی شهری و نه ملی بوده است با این حال نگاه به این آمار می‌تواند تصویری کوچک از واقعیت را به ما نشان دهد.

البته در مورد بخش دیگری از سخنان حداد عادل هم باید سخن گفت. آن جا که از خوشحالی توده مردم متدین و آرامش دلسوزان انقلاب صحبت شده است. معلوم نیست که حداد چگونه توانسته این گروه را شناسایی کند؟ آیا او معیاری برای سنجش دین دارد یا دلسوزی برای انقلاب را او می‌سنجد. به نظر می‌رسد این بخش از صحبت‌های حداد، نوعی کلیشه‌انگاری و کلیشه‌نگری نسبت به جامعه دارد. این نوع نگاه در همان بیان آمار حداد هم دیده می‌شود و حتی در این جمله آخر که برای خدا کاندیدا نشویم. مدت‌هاست که کسی «برای خدا»، نه «موشی می‌گیرد» و نه «موشی» را «رها می‌کند.»