افشاگری اسناد محرمانه بریتانیا درباره موافقت حاکمان امارات با کنترل ایران بر جزایر سه گانه

به گزارش «پارسینه»، هنگامی که بریتانیا در سال ۱۹۶۸ اعلام کرد که قصد دارد از خلیج فارس خارج شود، تنش بین رهبران عرب و ایران افزایش یافت، اما اسنادی که به تازگی منتشر شده نشان می‌دهد که حاکمان امارت‌های ابوظبی و دبی از توافق انتقال کنترل جزایر سه گانه ابومسی، تنب بزرگ و تنب کوچک به ایران آگاه و با آن موافق بوده اند.

در اسنادی که «بی بی سی» به آن‌ها دست یافته است، در آن هنگام محمدرضا پهلوی با اعطای استقلال به تمام مناطق تحت حاکمیت عرب‌ها در حاشیه خلیج فارس موافقت کرده بود، به استثنای آنچه او «آن جزیره» نامید و منظورش از «آن جزیره» بحرین بود.

ایران از نظر تاریخی بحرین و جزایر سه گانه را بخشی از قلمرو خود می‌دانست که توسط بریتانیا «دزدیده» شده بودند.

پس از آن دیپلماسی پشت پرده فشرده‌ای بین حاکمان عرب، بریتانیا و ایران در جریان داشت.

سفیر وقت بریتانیا در تهران بعداً در یک صدای ضبط شده که تا کنون پخش نشده بود یادآور شد: «لندن گفت، بسیار خوب، ما تلاشمان را می‌کنیم، اما این یک عملیات بسیار ظریف است، زیرا ما به ایرانی‌ها اعتماد نداریم، ایرانی‌ها به ما اعتماد ندارند و بحرینی‌ها به هیچ کدام از ما اعتماد ندارند.»

مدتی بعد موضع علنی محمدرضاشاه تغییر کرد. او ادعای خود در مورد بحرین را تلطیف کرد و بر اساس نظرسنجی انجام شده در سال ۱۹۷۰، به سازمان ملل اجازه داد که مسئولیت تصمیم مستقل شدن بحرین را بپذیرد.

در تابستان ۱۹۷۱، شکل کشور‌های عربی خلیج فارس در حال روشن شدن بود. بحرین و قطر هر کدام به طور کامل در ماه اوت مستقل شدند و برنامه‌هایی برای ابوظبی، دبی، شارجه و چهار امارت دیگر برای ایجاد فدراسیون جدیدی به نام امارات متحده عربی تنظیم شد.

اما سه جزیره مورد مناقشه باقی ماندند. آن‌ها مورد ادعای ایران بودند، اما توسط امارت‌هایی اداره می‌شدند که چند ماه بعد، در دسامبر ۱۹۷۱ بخشی از امارات متحده عربی می‌شدند.

بر اساس یادداشت محرمانه تازه کشف شده از وزارت امور خارجه ایران به تاریخ ژوئن ۱۹۷۰، پهلوی دوم به وزیر خارجه بریتانیا، سر الک داگلاس هوم، می‌گوید: «این جزایر متعلق به ایران است و باید به ایران بازگردانده شود... مهم نیست چگونه، ما این جزایر را خواهیم گرفت.»

مقامات بریتانیایی در انظار عمومی اظهار داشتند که این سه جزیره متعلق به «امارت‌های آشتی» هستند. امارت‌های آشتی به شش امارت ابوظبی، عجمان، دبی، راس الخیمه، شارجه و ام القیوین گفته می‌شد که بعد‌ها به همراه فجیره کشور امارات متحده عربی را تشکیل دادند.

با این حال، تلگراف‌هایی که از طبقه بندی خارج شده اند نشان می‌دهند که سر ویلیام لوس، دیپلمات و اداره کننده مستعمرات بریتانیا، مخفیانه با شاه توافق کرده بود که دو جزیره از سه جزیره را قبل از خروج نیرو‌های بریتانیا در دسامبر ۱۹۷۱ به ایران تحویل دهد.

 

اسنادی که اخیراً از طبقه بندی خارج شده نشان می‌دهد که علیرغم اعتراضات بعدی امارات متحده عربی در مورد «اشغال» جزایر سه گانه توسط ایران در ۳۰ نوامبر ۱۹۷۱، شیخ زاید از ابوظبی و شیخ رشید از دبی - رئیس و معاون موسس امارات متحده عربی- قبل از ورود نیرو‌های دریایی ایران از تصمیم بریتانیا آگاه بودند.

اسناد همچنین نشان می‌دهد که شیخ زاید با این تصمیم موافق بوده است. در همین حال، امیر شارجه در آخرین لحظه با ایران برای سهیم شدن در اداره ابوموسی موافقت کرد. این امر تا سال ۱۹۹۲ ادامه داشت، زمانی که ایران کنترل کامل جزیره را به دست گرفت.

در آن سال ایران از ورود گروهی تبعه امارات (کارگران و کاردانان با اصلیت پاکستانی، هندی، فلیپینی و یکصد نفر آموزگار با اصلیت مصری به همراه خانواده) به ابوموسی جلوگیری کرد.

این اقدام ایران با واکنش امارات و حامیان منطقه‌ای و غربی آن مواجه شد.

ایران اخراج اتباع امارات متحده عربی از سوی مقامات خود در ابوموسی را منکر شد و کمال خرازی، نماینده وقت ایران در سازمان ملل متحد، تاکید کرد که کسانی که از ملیت‌های مختلف در جزیره ساکن نبوده اند حق اقامت در آنجا را ندارند. علی اکبر ولایتی، وزیر خارجه وقت هم در همان زمان اظهار داشت که یادداشت تفاهم ۱۹۷۱ تنها به اتباع شارجه حق اقامت در جزیره ابوموسی را می‌دهد.

در دسامبر ۱۹۷۱ حضور بریتانیا در خلیج فارس، آخرین بقایای امپراتوری این کشور در خاورمیانه، به پایان رسید.

حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک همچنان مورد اعتراض امارات متحده عربی و همپیمانان عربی و غربی این کشور است، اما ایران با ارائه اسناد تاریخی بر حاکمیت دیرینه خود بر این جزایر تاکید می‌کند و اسناد تازه کشف شده نیز بر این حق ایران تاکید دارند.