محدود کردن فضای مجازی و تاثیر آن بر اقتصاد خرد

تحریریه پارسینه- سحرمحمدی | فضای مجازی یا بهتر بگوییم رسانه های اجتماعی امروز به بنگاه های کوچیکی برای کسب درآمد تبدیل شده اند. دهکده کوچک جهانی جایی است که تمام افراد جهان با هم مراوده و معاشرت دارند و از این میان بسیاری از آنها به معاملات تجاری خرد دست می زنند. خبر بد زمانی مطرح می شود که محدود کردن فضای مجازی به دلایل مختلف امنیتی و اخلاقی هر جامعه این مراودات و معاملات را به خطر بیندازد. محدودیت هایی که قلب اقتصاد های کوچک و خرد را نشانه می رود و نه تنها سودی برای امنیت ندارد بلکه بدنه اقتصاد خرد را بیمار می کند

طرح موسوم به "صیانت از حقوق کاربران" برای بررسی و تایید نهایی به کمیسیون ویژه مجلس شورای اسلامی ارجاع شد.

در این کمیسیون نمایندگانی از کمیسیون‌های مختلف مجلس حضور خواهند داشت و بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی پس از تصویب این طرح در کمیسیون ویژه دیگر نیازی به تصویب در صحن علنی نیست و این طرح لازم‌الاجرا خواهد شد.

اجرای طرح در شکل کنونی آن می‌تواند همه سرویس‌های خدمات اینترنتی از جمله گوگل، اینستاگرام و واتساپ را فیلتر کند. براساس تبصره ۲ ماده ۲۸ طرح تقریبا همه پلتفرم‌های مشهور درصورتی ‌که پس از گذشت چهار ماه از اجرایی شدن این طرح، مجوز نگیرند و نماینده‌ای در ایران معرفی نکنند، باید مسدود شوند. مخالفان این طرح که تعداد و تنوعشان کم نیست، آن را معادل اینترنت ملی و در حقیقت پایان اینترنت آزاد می‌دانند. ۷۴ نماینده مجلس که به این طرح رأی منفی داده‌اند.

جلال محمودزاده نماینده مهاباد یکی از این ۷۴ نماینده است. او در مخالفت با این طرح و با اشاره به آن بخشی که پیام‌رسان‌های خارجی را موظف می‌کند ظرف چهارماه از تصویب این طرح در ایران دفتر ایجاد کنند، گفته است: «به خاطر تحریم‌ها و عدم مراودات اقتصادی ایران با سایر کشورها، پیام‌رسان‌های خارجی نمی‌توانند در عرض چهار ماه دفتر مستقل در ایران ایجاد کنند. در نتیجه این شبکه‌ها مسدود خواهند شد و کسب و کار و مشاغل مردم تعطیل می‌شود.»

حسن محمدیاری نماینده تالش از دیگر مخالفان این طرح است. او در بیان علت مخالفتش گفته است: «ما مردم شهرستان‌ها با محرومیت بیشتر مواجه هستیم و بیشتر مراجعاتی که در سطح شهرستان داریم، درباره بیکاری است. وقتی نمی‌توانیم کاری برای مردم ایجاد کنیم، چرا بستر خوداشتغالی را از آن‌ها بگیریم؟»پلتفرم اینستاگرام در ایران تبدیل به راهی برای کسب درآمد و فروش محصولات خانگی شده است. بسیاری از کسانی که سرمایه‌ای برای ایجاد دفتر فروش یا مغازه ندارند، محصولات دست‌ساز خود را در اینستاگرام تبلیغ و از فروش آن کسب درآمد می‌کنند. این محصولات طیف وسیعی از ترشی خانگی تا تابلوهای نقاشی، ظروف سفالی و زیورآلات را شامل می‌شود. همچنین کسب وکارهای جدید و نوپا از جمله برخی آرایشگران و کتاب‌فروشان از طریق اینستاگرام برای کارشان تبلیغ می‌کنند.

طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی، بر خلاف اسمش نه تنها حامی حقوق کاربران نیست، بلکه به شدت مورد انتقاد و مخالفت کاربران قرار گرفته و واکنش‌های متعددی را از چهره‌های متفاوت بر انگیخته است. تصویب طرح صیانت از فضای حقوق کاربران در فضای مجازی که قرار بود در صحن علنی مجلس به رای گذاشته شود از دستور کار مجلس خارج شد و موجی از خوشحالی در بین کاربران‌ ایجاد کرد ولی این خوشحالی دوام چندانی نداشت، چرا که بعد از انتشار این خبر، سید نظام موسوی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس اظهار کرد: «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی از دستور کار مجلس خارج نشده بلکه در نوبت دستور کار قرار دارد، ولی امروز نوبت به بررسی آن نرسید.» و این خبر به معنای آن است که با وجود مخالفت جدی اکثر قریب به اتفاق کاربران اینترنت، نمایندگان مردم در مجلس یازدهم که اساساً باید نظر قاطبه مردم را نمایندگی کنند، کماکان مُصر به تصویب این طرحِ پر از اشکال و محدود کننده شدید اینترنت هستند. چند روز پیش بود که احمد خاتمی با صحبت در این مورد که آمریکا و بیگانگان می‌خواهند با استفاده از فضای مجازی جوانان ما را با شهوت آشنا کنند، گفت: «انتظار و مطالبه نخست ما از رئیس جمهور منتخب این است که اینترنت ملی را اجرایی کند و استفاده اینترنت برای جامعه هدف رو محدود کند.

فضای مجازی فقط بحث سرگرمی نیست؛ کم نیستند، افرادی که خرج زندگی‌شان را از کسب و کار اینترنتی در شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌دست می‌آورند. امروز در جامعه ما بخش مهمی از افراد کم بضاعت و کم توان خدمات و محصولات خودشان را روی شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام و امثال آنها می فروشند؛ از خانمی که در خانه کاردستی و هنری یا کار آشپزی و پخت وپز انجام می دهد تا آقایی که مصنوعات تولید شده در کارگاه کوچکی در یکی از اتاق های منزلش را در آنجا ارائه می دهد. یا جوانانی که برخی از کارهایشان را به صورت خوداشتغالی از آن طریق به مشتری عرضه می کنند و از این طریق ارتزاق می کنند. متأسفانه بسته شدن و محدودیت جدی در این فضاهای اجتماعی در وهله نخست بزرگ ترین آسیب را به این افراد خواهد زد و در گام بعدی یک سری از کسب وکارهای کمی بالغ تر و کمی حرفه ای تر که هم در فضای واقعی جامعه و هم در فضای مجازی حضور دارند را متأثر خواهد کرد. پیام رسان های اجتماعی کارکرد دیگری هم دارند و آن سرعت بخشیدن به تبادلات و تراکنش های اطلاعاتی و مالی در جامعه است. در حال حاضر برخلاف گذشته کلیه تراکنش های اطلاعاتی و مالی با سرعت خیلی بالا در جامعه بین خریداران و فروشندگان گردش پیدا می کند. یا خیلی از افرادی که با سازمان ها به صورت دورکاری کار می کنند کارشان وابسته به این پیام رسان ها است. وقتی برای این دسته از اپلیکیشن ها محدودیت درست می کنیم طبیعتاً همه سطوح کاربران آنها آسیب می بینند؛ از یک شهروند عادی که از این ها برای امور روزمره خود استفاده می کند تا افرادی که درگیر خوداشتغالی و کسب درآمدهای حیاتی زندگی شان هستند و یا کسب وکارهای متوسط و کوچکی که به تبادلات اطلاعاتی و مالی بر بستر این اپلیکشین ها وابسته اند.

بر این اساس اجرای این طرح در کوتاه مدت موجب از دست رفتن حقوق کاربران، در میان مدت کسب و کارهای کوچک و متوسط از بین خواهند رفت و در بلندمدت اثراتی بر کل اقتصاد جامعه نمود پیدا می‌کند و در نهایت کسب و کارهای بزرگ نیز متضرر خواهند شد؛ چرا که وقتی گردش مالی نباشد و اقتصاد کوچک شود، بنگاه‌های بزرگ اقتصادی نیز آسیب خواهند دید، ولی این روند "دومینو وار" رخ خواهد داد .

جامعه ما با مشکلاتی که این روزها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، در شرایط عادی قرار ندارد. تحریم‌ها همچنان برقرار است و ادبیات طرف‌های مذاکره‌کننده غربی نیز نوید رفع آنها در آینده نزدیک را نمی‌دهد و حتی «شرکای بین‌المللی»مان برخلاف آنچه خودشان با ژست دیپلماتیک ادعا می‌کنند و توسط برخی در داخل نیز این ادعاها با صدای بلند تکرار می‌شود، برای ما دل نمی‌سوزانند و در پی منافع خودشان‌ هستند تا جایی که در فرایند ارائه واکسن کرونا نیز بیشتر منافع خود را پی می‌گیرند تا نیاز حیاتی ما را.

دولت جدید نیز که چند روز دیگر مستقر می‌شود در این شرایط سخت اقتصادی نیاز به حمایت همه قوا برای کاستن از دامنه مشکلات فزاینده دارد. با این توصیف، عقلانی است تا مجلس محترم اولویت‌های جامعه را شناسایی و پیگیری کند. اگر قرار است پیگیر صیانت باشد هیچ چیزی اولویت‌دارتر از صیانت از جان و سلامت مردم، معیشت مردم، عزت و کرامت نفسانی آنها و «منافع ملی» به معنای واقعی آن نیست. اولویت‌شناسی عقلانی این است که کاری کرد تا شأن ایرانیان در کف خیابان‌های شهرهای ارمنستان و کشورهای دیگر برای دریافت واکسن کرونا خدشه‌دار نشود، تا جوانان و استعدادهای این سرزمین برای یافتن کار و زندگی بهتر به خارج مهاجرت نکنند، تا هر روز شاهد ابتلا و درگذشت هم‌وطنانمان به‌خاطر کرونا نباشیم، تا کسب‌وکارها تعطیل و فعالان و کارگران بی‌کار نشوند، تا خشونت‌های ریز و درشت و جرائم پنهان و پیدا گسترش نیابند، تا ارزش پول ملی به تاراج نرود و... . تا شایسته‌سالاری، دادگری، پاکدستی و اخلاق‌مداری در جامعه نهادینه شود و انسجام و هویت ملی تقویت شود. بهتر است در همه بخش‌های جامعه با روحیه مسئولیت‌پذیری در قبال مردم و جامعه‌مان، اولویت‌ها را به‌خوبی برگزینیم.