دخترانی که در تله‌های شخصیتی گرفتار می‌شوند

اما انتشار نزدیک به ۵۰ فیلم از فضای شخصی زندگی دختران جوان که بیشترشان کمتر از ۱۸ سال دارند این سوال را مطرح می کند که چه عاملی باعث اعتماد دختران جوان و گرفتار شدن در دام افراد کلاهبردار می شود، موضوعی که پیش از این نیز سابقه داشته است.

دکتر جواد درستکار ، روانشناس و استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) در گفت و گو با ایسنا به تحلیل علل گرفتار شدن دختران جوان در دام کلاهبرداران از منظر روانشناسی می پردازد و می گوید: اگر بخواهیم نگاه روان شناختی به این موضوع داشته باشیم باید ببینیم چه اتفاقی می افتد که زنان و دختران جوان در چنین دام هایی می افتند، در واقع این زنان و دختران چه محدودیت و ناکامی هایی داشته اند که برای جبران نیازها و بروز هیجانات خود به دنبال افرادی بوده اند که قصدی جز فریب و سوء استفاده از آنها را نداشته و در نهایت به آنها آسیب می زنند.

وی با بیان اینکه همه انسان ها نیاز به دلبستگی، ابراز هیجانات و احساسات، درک محدودیت های واقع بینانه و خویشتن داری دارند، می افزاید: وقتی فرد در فضای درون نظام خانواده با محدودیت ها و کمبودهایی مواجه می شود، ذهنیت هایی پیدا می کند که باعث می شود در دام چنین آسیب هایی بیفتد. ذهنیت کودک آسیب پذیر یکی از این ذهنیت ها است که فرد برای رسیدن به خواسته هایش با ترس و لرز جلو می رود. مادری را تصور کنید که به فرزندش می گوید اگر این کار را بکنی، اینجا بروی، درس نخوانی، دروغ بگویی و ... دچار مشکل می شوی، درحالی که اینها واقعیت نیست و فقط ترسی است که در کودک شکل می گیرد.


شکل گیری ذهنیت آسیب پذیر در بستر خانواده
درستکار با اشاره به رشد فرد در خانواده مقتدر، سخت گیر، آسان گیر و بی اعتنا، توضیح داد: فردی که در خانواده سخت گیر، آسان گیر و بی اعتنا رشد می کند ذهنیت آسیب پذیر پیدا می کند، حتی فرزندی که همه خواسته هایش برطرف می شود تا احساس کمبود نکند دچار ذهنیت پر توقع می شود و ناخودآگاه و بدون توجه می خواهد هر آنچه می خواهد انجام شود، همین فرزند وقتی بزرگ می شود می گوید هر کسی من می خواهم باید با من ازدواج کند.

این استاد روانشناسی با بیان اینکه وقتی در یک خانواده باید و نباید زیادی حاکم است و اعضای خانواده ابراز احساسات نداشته باشند درون خود ذهنیت عصبانی دارند، می گوید: این ذهنیت منجر به نشان دادن خشم و پرخاشگری به اشکال مختلف رفتاری و زبانی می شود. در اتفاقی که اخیرا افتاده و یک تبعه چینی از دختران جوان عکس و فیلم گرفته باید ببینیم چه اتفاقی برای دختران ما افتاده که به سادگی به یک فرد بیگانه اعتماد کرده و به این فکر نمی کنند که یک روز مورد سوء استفاده قرار می گیرند.


حریم امن خود را حفظ کنیم
وی با تاکید بر اینکه درک مسئولیت های واقع بینانه و خویشتن داری می تواند افراد را در برابر آسیب ها حفظ کند که در شرایط این چنینی خود را به دام کلاهبرداران نیندازند، ادامه می دهد: گاهی اوقات کاری انجام می دهیم و بعد می بینیم اشتباه بوده است، این اشتباه گاهی هزینه سنگینی دارد و تجربه تلخی در زندگی فرد می شود، اما اگر بخواهیم سالم زندگی کنیم باید مراقب باشیم در دام افراد فریبکار نیفتیم. درست مثل وقتی که فردی از ما می خواهد اطلاعات حساب بانکی خود را در اختیار او قرار دهیم و باید احتمال سوء استفاده را بدهیم و حریم امن خودمان را حفظ کنیم.

این دکترای روانشناسی خاطرنشان کرد: این تبعه چینی به هرحال مرتکب جرمی شده و مجازات می شود، اما حریم خصوصی که شکسته شده، عزت نفسی که خدشه دار شده و بی اعتمادی و آسیبی که به دختران جوان وارد شده به سادگی قابل جبران نیست و به زودی فراموش نمی شود.

وی با اعتقاد براینکه وقتی درک محدودیت های واقع بینانه ایجاد نمی شود، ذهنیت کودک آسیب پذیر درون ما تقویت شده و یک جایی باعث می شود مثل کودک هفت ساله ای رفتار کنیم که به تنهایی از خانه بیرون می رود و دچار هزار مشکل و آسیب می شود.


محبتی که در خانواده تأمین نمی شود
درستکار به فقدان ابراز احساسات و هیجانات درون خانواده ها اشاره و اظهار می کند: اگر از پسران جامعه بپرسیم چند درصد توسط پدرانشان بغل شده و بوسیده شده اند به میانگین بسیار پایینی می رسیم، به ویژه در سنین جوانی و بزرگسالی خیلی به ندرت به این سوال پاسخ مثبت می دهند، چون پدران معیارهای سخت گیرانه برای فرزندان پسرشان دارند و می گویند اگر این کار را بکنیم مرد نمی شود! درحالی که این احساسات و محبتی که درون نظام خانواده تأمین نمی شود کمبود را برای فرد به جای می گذارد که ناخودآگاه به سمت هیجان های زودگذر می رود و وارد ارتباط با افراد مختلف به شکل های مختلف می شود.

این استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) با اشاره به اینکه ذهنیتی که در کودکی در افراد شکل می گیرد، مسیر زندگی او در بزرگسالی را تعیین می کند ، توضیح می دهد: ما ذهنیت های مختلفی مانند ذهنیت کودک آسیب پذیر، ذهنیت بزرگسال پرتوقع، ذهنیت عصبانی، ذهنیت پرخاشگر، ایرادگیر و سرزنشگر و ذهنیت بزرگسال سالم را داریم، اما باید ببینیم بزرگسال سالم چه دیدگاهی دارد، چون اگر قرار باشد درون نظام خانواده اتفاق مثبتی بیفتد و نتیجه خوبی عاید فرد شود باید ذهنیت بزرگسال سالم را پرورش دهیم.


هشدارهای لحظه ای، آسیب های همیشگی
وی با اشاره به اینکه بزرگسال سالم اجازه نمی دهد فرد بیگانه از او سوء استفاده کرده و عکس و فیلم بگیرد چون می داند این کار عواقبی دارد و در نهایت به زیان او است، می گوید: بیشتر اوقات ما به فرزندمان می گوییم فضای مجازی خوب نیست، مراقب باش فریب نخوری، گرفتار افراد کلاهبردار نشوی و ... اینها هشدار لحظه ای است و فرد را از آسیب رها نمی کند، اما اگر والدین با ذهنیت بزرگسال سالم با فرزند خود گفت و گو کنند نتیجه بهتری خواهد داشت.

درستکار یادآور می شود: متأسفانه در جلسات مشاوره روانشناسی می بینم برخی افراد وقتی می خواهند به خودشان نمره دهند نمره پایینی می دهند، چون در دوران کودکی چالش هایی داشته اند که درون آنها آسیب به وجود آورده است. این والدین باید تلاش کنند از ذهنیت های گذشته خود عبور کنند تا به بهترین شکل از مشکلات عبور کرده و مسیر بزرگسال سالم را برای احساسات، هیجانات و روابط خود دنبال کند. هیچ پدر و مادری نمی گوید فرزندش را دوست ندارد، اما در عمل ذهنیت های ناسالم باعث می شود نتواند ارتباط خوبی با او برقرار کنند.

او در ادامه به کودک دو ساله ای اشاره می کند که می خواهد سمت بخاری برود و مادرش می گوید دست نزن وگرنه می سوزی، بعد از مادر می پرسد از کجا می دانی می گوید وقتی دست خودم سوخت. ذهنیت بزرگسال بخاری را کم می کند و اجازه می دهد کودک کم کم گرما را احساس کند و وقتی دستش داغ شد خودش دستش را کنار بکشد و بفهمد حرارت و سوختن چیست و چرا خطرناک است. اینجاست که ذهنیت کودک از حرارت فقط آسیب و اضطراب نیست، بلکه درک واقعیت است.


وقتی فرد در تله های شخصیتی خود گرفتار می شود
درستکار با اشاره به اینکه با ذهنیت کودک آسیب پذیر در درس خواندن، روابط با همسالان و کارهای شخصی و همه موضوعات زندگی فرد ادامه پیدا می کند، می گوید: این فرد مدام هشدار می بیند ولی هشداری که همراه با تفکر و اندیشه نیست، درحالی که اگر می خواهیم فرزندانمان زندگی سالمی داشته باشند باید در فضای دلبستگی با فرزند، ابراز هیجانات و احساسات و گفت و گوی سالمی داشته باشیم و این روال را از همان دوران کودکی تا بزرگسالی تعمیم دهیم، در این صورت فرد دیگر در تله های شخصیتی خودش قرار نمی گیرد.

این دکترای روانشناسی با بیان اینکه دخترانی که تبعه چینی فیلم و عکس هایشان را منتشر کرده در واقع در تله های شخصیتی خودشان گرفتار شده اند، توضیح می دهد: اگر از این دختران بپرسیم چرا این کار را کردی می گویند اشتباه کرده ایم. در واقع ناخودآگاه افراد به واسطه سبک های تربیتی منجر به آسیب های این چنینی می شود.

او با بیان اینکه درست است در جامعه تهدید، آسیب و چالش های مختلفی وجود دارد، اما تفکر بزرگسال سالم به ما کمک می کند در تله های شخصیتی قرار نگیریم و ادامه می دهد: مثلا اگر دچار محرومیت هیجانی شده باشیم برای ابراز هیجانات دست به رفتارهای پرخطر هیجانی نمی زنیم. این اتفاقی که برای دختران جوان ما افتاد یکی از مصادیق سوء استفاده کلاهبردارانی است که در کمین اند، وگرنه از این دست زیاد است. پس اگر بخواهیم از تله های شخصیتی نجات پیدا کنیم، باید با ذهنیت بزرگسال سالم آشنا شویم وگرنه آسیب و هشدار همیشه و در همه جوامع وجود دارد.

درستکار با بیان اینکه گاهی برخی افراد بزرگسال در فضای مجازی گرفتار کلاهبرداری و سوء استفاده مالی می شوند، می گوید: فرقی ندارد افراد در چه سن و موقعیت و با هر تحصیلاتی باشند، اگر تفکر بزرگسال سالم داشته باشند طمع به دست آوردن آسان پول کلان نمی کنند و فریب افراد کلاهبردار را نمی خوردند، درحالی که وقتی تله های شخصیتی وجود داشته باشد و ذهنیت بزرگسال سالم رشد کافی نداشته باشد، فرد به راحتی در تله های شخصیتی خودش می افتد که ماجرایی شبیه آنچه اتفاق افتاده رقم می خورد.


خودشناسی و رسیدن به ذهنیت بزرگسال سالم
این استاد روانشناسی با تاکید براینکه خانواده ها و افراد باید به خودشناسی برسند، تصریح می کند: رشد فرد برای رسید به ذهنیت بزرگسال سالم مسیری است که باعث می شود فرد آرامش درونی را حس کند و از نیازها و خواسته های خود مطلع باشد. ما یک بار بیشتر به دنیا نمی آییم، پس باید تلاش کنیم اثر مثبتی از خود به جا بگذاریم و سفر زندگی خود را با شعف خودشناسی درون خود پیش ببریم و از هر لحظه زندگی و راهی که طی می کنیم لذت ببریم و احساس خوبی نسبت به زندگی و انتخاب های خود در مسیر زندگی داشته باشیم.

وی همچنین به نقش آموزش و پرورش در فرایند شکل گیری و شناخت افراد اشاره و اظهار می کند: با نظام آموزشی ما با توجه به فرصتی که در اختیار دارد باید توجه ویژه ای به حوزه تربیت و پرورش در ابعاد مختلف داشته باشد و ببیند کجا خلأهایی وجود دارد تا به دانش آموزان و خانواده هایشان کمک کند این خلأها را برطرف کرده و در مسیر ذهنیت بزرگسال سالم قدم بردارند.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان از خانواده ها خواست از خود بپرسند چه کاری می توانند انجام دهند تا فرزندانشان کنترل درونی را به تحکم بیرونی ترجیح دهند و بتوانند کیفیت هر چیزی را به ظاهر آن ترجیح داده و در سخت ترین شرایط بهترین تصمیم را بگیرند، خاطرنشان می کند: این خلأها باتوجه به زمانی که کودکان و نوجوانان ما در نظام آموزشی صرف می کنند بهتر دیده می شوند، بنابراین مسئولان این بخش باید به این مهم توجه کرده و برای افزایش کیفیت سلامت روان دانش آموزان و خانواده هایشان نقش آفرینی کنند تا در سخت ترین شرایط بتوانند بهترین تصمیم ها را بگیرند.