تابلو‌هایی که حکم پست‌های اینستاگرامی را داشتند + تصاویر

«جهان اسلام همواره مورد توجه خاورشناسان بوده است. غربی‌ها گاهی به قصد مطالعه، گاه به منظور تبلیغ و گاهی نیز برای تجاوز به سرزمین‌های اسلامی، پا در این مناطق گذاشته‌اند. بدین ترتیب منطقه معروف به خاورمیانه یا جهان اسلام همواره مورد توجه غربی‌ها قرار داشته است.

فرهنگ و آداب و رسوم مسلمانان و به ویژه حال و هوای ماه رمضان یکی از مسائل مورد توجه مستشرقین، خاورشناسان و متفکران غربی بوده است. نقاش‌ها در آن زمان آداب و رسوم دینی را ترسیم می‌کردند تا مردم دیگر نقاط جهان با دیدن این نقاشی‌ها اطلاعاتی را به دست آورند؛ در واقع تابلو‌های نقاشی در قرون وسطی آن زمان، حکم پُست‌های اینستاگرامی کنونی را داشتند.

ژان لئون ژروم یکی از معروف‌ترین خاورشناسانی است که در قرن ۱۹ به کشور‌های اسلامی سفر کرد تا آداب و رسوم و سنت‌های مسلمانان و نحوه عبادت آنان در ماه رمضان را به تصویر بکشد. طیف وسیع آثار هنری ژان لئون ژروم شامل نقاشی‌های تاریخی، اساطیر یونان باستان، شرق‌شناسی و چهره‌نگاری می‌شوند.

تابلوی «نماز بر پشت بام قاهره» که این نقاش فرانسوی در سال ۱۸۵۶ خلق کرده است، یکی از معروف‌ترین تابلو‌های شرق شناسی در دنیاست.

تابلو «نماز بر پشت بام قاهره» ـ ژان لئوم ژروم

نقش هلال ماه در آسمان این نقاشی نشان از ماه مبارک رمضان دارد: همچنین دو مرد در پشت تصویر دیده می‌شوند که بر بالای گلدسته‌های مسجد در حال اذان گفتن هستند. فضای تاریک و روشن تابلو نشان می‌دهد که نمازگزاران در حال خواندن نماز مغرب هستند.

همچنین لودویگ دویچ (۱۹۳۵-۱۸۵۸) ـ نقاش اتریشی ـ نیز خاورشناسی بود که در اواخر قرن ۱۸ میلادی چندین بار به مصر سفر کرده بود. او در نقاشی‌هایش بسیار تحت تاثیر استاد خود، ژان لئون ژروم بوده است.

تابلو زیر با عنوان «وقت نماز» توسط لودویگ دویچ در سال ۱۹۲۳ کشیده شده است. در این تابلو تاثیری که نقاش اتریشی از استاد فرانسوی‌اش، ژان لئون ژروم در کاربرد رنگ‌ها پذیرفته، به خوبی قابل مشاهده است.

اثر لودویگ دویچ

عثمان حمدی بیگ (۱۹۱۰-۱۸۴۲) نقاش عثمانی است که با نقاشی «زن قرآن خوان» جهان اسلام را از نگاه خود مسلمانان به تصویر می‌کشد.

حمدی بیگ در تابلوی زیر با عنوان «زن قرآن خوان» زنی را نشسته بر سجاده نماز و در حال تلاوت قرآن ترسیم کرده است.

زن قرآن خوان اثر حمدی بیگ

با نگاهی اجمالی به نقاشی حمدی بیگ می‌بینیم که این نقاش مسلمان چگونه ظرافت‌های هنری و زیبای زندگی مسلمانان را در یک نقاشی گنجانده است. دیواری که با رنگ‌های فیروزه‌ای نقاشی شده، پنجره‌ای مشبک که از ورای آن درختان سبز دیده می‌شوند، سجاده رنگین و رحلی که رویش پارچه‌ای گلدار انداخته شده و لباس زن که با طرحی ساده و زیبا کاملا بدن او را پوشانده است، همگی نمایانگر فرهنگ اسلامی ـ هنری در آن زمان است.»

در انتهای این گزارش آمده است:

«در حال حاضر هزاران تابلو در سراسر جهان وجود دارند که جهان اسلام و فضای زندگی مسلمانان در قرون مختلف را به تصویر کشیده‌اند. هر چند که هر کدام از این تابلو‌های نقاشی را نقاشانی با ملیت‌های مختلف کشیده‌اند، اما آنچه در همه آن‌ها مشترک است، روح اسلامی و معنوی جاری در رنگ‌ها، خطوط و اَشکال ترسیم شده است.»