آواز خاك...به مناسبت درگذشت سالروز درگذشت منوچهر آتشي

منوچهر آتشي ، شاعر و مترجم مشهور معاصر، دوم مهرماه سال 1310 در دهرود دشتستان متولد شد. تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در بوشهر به پايان رسانيد و به خدمت دولت درآمد. مدتي آموزگار فرهنگ بود و سپس در سال 1339 به تهران آمد و در دانشسراي عالي، به تحصيل پرداخت. او در مقطع كارشناسي رشته‌ زبان وادبيات انگليسي، فارغ‌التحصيل شد و در دبيرستان‌هاي قزوين، به امر دبيري پرداخت .

آتشي از سال 1333 انتشار شعرهايش را شروع كرد و در فاصله‌ چند سال توانست در شمار شاعران مطرح معاصر درآيد. نخستين مجموعه‌ي شعر او با عنوان "آهنگ ديگر" در سال 1339 در تهران چاپ شد و پس از اين مجموعه، دو مجموعه ديگر با نام‌هاي "آواز خاك" (تهران، 1347) و "ديدار در فلق" (تهران 1348) از او انتشار يافت. جز اين مجموعه‌هاي شعر، داستان "فونتامارا"اثر ايگناتسيو سيلونه را هم به زبان فارسي ترجمه كرد كه در سال 1348 به‌وسيله سازمان كتاب‌هاي جيبي انتشار يافت .

علاوه بر مجموعه‌هاي "وصف گل سوري" (1367)، "گندم و گيلاس" (1368)، "زيباتر از شكل قديم جهان" (1376)، "چه تلخ است اين سيب" (1378) و "حادثه در بامداد" (1380)، ترجمه‌ي آثاري چون دلاله (تورنتون وايلدر) و لنين (ماياكوفسكي) نيز در كارنامه‌ي ادبي آتشي به‌چشم مي‌خورد .

ضمن آن‌كه درباره‌ي آثار او دو كتاب نوشته شده است؛ اولي با عنوان "منوچهر آتشي" به قلم محمد مختاري و ديگري "پلنگ دره‌ي ديزاشكن" از فرخ تميمي .

منوچهر آتشي چند سال پيش از درگذشتش به عنوان برگزيده‌ كتاب سال جمهوري اسلامي ايران معرفي شد.

آتشي در 29 آبان سال ۱۳۸۴ بر اثر ايست قلبي در سن ۷۴ سالگي در بيمارستان سينا تهران درگذشت و در بندر بوشهر به خاک سپرده شد. وي چند روز قبل از مرگش در مراسم چهره‌هاي ماندگار به عنوان چهره ماندگار ادبيات معرفي شده بود.

با ياد اين استاد مسلم شعر معارصر، زندگي نوشت او را با نام «خنجرها، بوسه‌ها، پيمان‌ها» با هم مي‌خوانيم:

اسب سفيد وحشي

بر آخور ايستاده گران‌سر

انديشناك سينه‌ي مفلوك دشت هاست

اندوهناك قلعه‌ي خورشيد سوخته است

با سر غرورش، اما دل با دريغ، ريش

عطر قصيل تازه نمي‌گيردش به خويش

اسب سفيد وحشي، سيلاب دره ها

بسيار از فراز كه غلتيده در نشيب

رم داده پر شكوه گوزنان

بساير در نشيب كه بگسسته از فراز

تا رانده پر غرور پلنگان

اسب سفيد وحشي با نعل نقره وار

بس قصه ها نوشته به طومار جاده ها

بس دختران ربوده ز درگاه غرفه ها

خورشيد بارها به گذرگاه گرم خويش

از اوج قله بر كفل او غروب كرد

مهتاب بارها به سراشيب جلگه ها

بر گردن سطبرش پيچيد شال زرد

كهسار بارها به سحرگاه پر نسيم

بيدار شد ز هلهله‌ي سم او ز خواب

اسب سفيد وحشي اينك گسسته يال

بر آخور ايستاده غضبناك

سم مي‌زند به خاك

گنجشك اي گرسنه از پيش پاي او

پرواز مي‌كنند

ياد عنان گسيختگي هاش

در قلعه هاي سوخته ره باز مي‌كنند

اسب سفيد سركش

بر راكب نشسته گشوده است يال خشم

جوياي عزم گمشده‌ي اوست

مي‌پرسدش ز ولوله‌ي صحنه هاي گرم

مي‌سوزدش به طعنه‌ي خورشيد هاي شرم

با راكب شكسته دل اما نمانده هيچ

نه تركش و نه خفتان، شمشير، مرده است

خنجر شكسته در تن ديوار

عزم سترگ مرد بيابان فسرده است

اسب سفيد وحشي! مشكن مرا چنين

بر من مگير خنجر خونين چشم خويش

آتش مزن به ريشه‌ي خشم سياه من

بگذار تا بخوابد در خواب سرخ خويش

گرگ غرور گرسنه‌ي من

اسب سفيد وحشي

دشمن كشيده خنجر مسموم نيشخند

دشمن نهفته كينه به پيمان آشتي

آلوده زهر با شكر بوسه هاي مهر

دشمن كمان گرفته به پيكان سكه ها

اسب سفيد وحشي

من با چگونه عزمي پرخاشگر شوم

ما با كدام مرد درآيم ميان گرد

من بر كدام تيغ، سپر سايبان كنم

من در كدام ميدان جولان دهم تو را

اسب سفيد وحشي! شمشير مرده است خالي شده است سنگر زين هاي آهنين

هر دوست كو فشارد دست مرا به مهر

مار فريب دارد پنهان در آستين

اسب سفيد وحشي

در قلعه ها شكفته گل جام هاي سرخ

بر پنجه ها شكفته گل سكه هاي سيم

فولاد قلب زده زنگار

پيچيد دور بازوي مردان طلسم بيم

اسب سفيد وحشي

در بيشه زار چشمم جوياي چيستي؟

آنجا غبار نيست گلي رسته در سراب

آنجا پلنگ نيست زني خفته در سرشك

آنجا حصارنيست غمي بسته راه خواب

اسب سفيد وحشي

آن تيغ هاي ميوه اشن قلب اي گرم

ديگر نرست خواهد از آستين من

آن دختران پيكرشان ماده آهوان

ديگر نديد خواهي بر ترك زمين من

اسب سفيد وحشي

خوش باش با قصيل تر خويش

با ياد مادياني بور و گسسته يال

شييهه بكش، مپيچ ز تشويش

اسب سفيد وحشي

بگذار در طويله‌ي پندار سرد خويش

سر با بخور گند هوس ها بيا كنم

نيرو نمانده تا كه فرو ريزمت به كوه

سينه نمانده تا كه خروشي به پا كنم

اسب سفيد وحشي

خوش باش با قصيل تر خويش

اسب سفيد وحشي اما گسسته يال

انديشناك قلعه‌‌‌ي مهتاب سوخته است

گنجشك هاي گرسنه از گرد آخورش

پرواز كرده اند

ياد عنان گسيختگي هاش

در قلعه هاي سوخته ره باز كرده اند