پنج کشوری که دلار را کنار گذاشتند

به نقل از راشاتودی، سال گذشته پر از وقایعی بود که به ناچار فضای ژئوپلیتیکی جهان را به دو گروه تقسیم کرد: کسانی که هنوز از کاربرد ارز آمریکا به عنوان یک ابزار مالی جهانی دفاع می‌کنند و کسانی که به دلار پشت کرده اند.

تنش‌های جهانی ایجاد شده توسط تحریم‌های اقتصادی و درگیری‌های تجاری که واشنگتن به راه انداخته، کشور‌های هدف را مجبور کرده به دنبال سیستم‌های پرداخت دیگری غیر از دلار باشند. در اینجا نگاهی می‌اندازیم به کشور‌هایی که به سمت حذف وابستگی به دلار پیش می‌روند و دلایل پشت این تصمیم را بررسی می‌کنیم.

چین
ادامه درگیری تجاری بین آمریکا و چین و تحریم‌ها علیه بزرگترین شرکای تجاری چین، این کشور را وادار کرده به دنبال حذف وابستگی به دلار باشد.

دولت چین هنوز علنا این مسئله را اعلام نکرده است، ولی بانک پیپلز چین مرتبا سهم این کشور را از خزانه داری آمریکا کاهش داده است. با این که چین هنوز هم بیشترین سهم بدهی خارجی آمریکا را در اختیار دارد، ولی آن را به پایین‌ترین حد از می ۲۰۱۷ رسانده است.

به علاوه، چین به جای کنار گذاشتن دلار سعی دارد ارز خود را بین المللی کند. یوان به همراه ین ژاپن، یورو و پوند انگلیس در سبد صندوق بین المللی پول قرار دارد. پکن اخیراً تلاش‌هایی در جهت تقویت یوآن انجام داده مثل جمع آوری ذخایر طلا، آغاز به کار معاملات نفتی با یوان و استفاده از این ارز در تجارت با شرکای بین المللی.

هند
هند ششمین اقتصاد بزرگ جهان است و یکی از بزرگترین واردکنندگان کالا. جای تعجب نیست که این کشور مستقیما تحت تاثیر درگیری‌های ژئوپلیتیکی جهانی قرار گرفته باشد و تحریم‌های اعمال شده بر شرکای تجاریش به آن ضربه زده باشند.

در سال ۲۰۱۸ به خاطر جریمه‌های اقتصادی آمریکا علیه مسکو، دهلی از روبل برای پرداخت پول سیستم‌های دفاع ضد هوایی اس ۴۰۰ روسیه استفاده کرد. این کشور پول نفت خام ایران را هم به روپیه پرداخت کرده است. هند در دسامبر یک قرارداد معاوضه ارزی با امارات بست تا تجارت و سرمایه‌گذاری را بدون دخالت یک ارز سوم توسعه دهد.

ترکیه
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه چندی پیش اعلام کرد طرح‌هایی برای پایان دادن به سلطه دلار آمریکا از طریق یک سیاست جدید دارد. هدف این سیاست، تجارت بدون دلار با شرکای تجاری بین المللیش است. بعد، رهبر ترکیه اعلام کرد که آنکارا برای معامله با چین از طریق ارز‌های داخلی آماده است. ترکیه همچنین در مورد جایگزینی احتمالی دلار آمریکا با یک ارز ملی دیگر در معامله با ایران صحبت کرد.

دلیل این کار ترکیه، سیاسی و اقتصادی بود. روابط بین آنکارا و واشنگتن از زمان شکست کودتای ۲۰۱۶ برای براندازی اردوغان خراب شد. آنکارا واشنگتن را مغز متفکر این کودتا می‌داند.

بعلاوه، ترکیه برای حمایت از ارز داخلی خودش سعی در کنار گذاشتن دلار آمریکا دارد.

لیره نیمی از ارزش خود را در سال گذشته در برابر دلار از دست داد که باعث افزایش تورم و بالا رفتن قیمت کالا‌ها و خدمات شد.

ایران
بازگشت پیروزمندانه ایران به صحنه تجارت جهانی زیاد طول نکشید. مدت کوتاهی پس از پیروزی ترامپ در انتخابات، آمریکا از معاهده برجام کنار رفت و این کشور نفت خیز یکبار دیگر هدف تحریم‌های شدید واشنگتن قرار گرفت که تهدید می‌کرد هر کشوری را که از ممنوعیت تجارت با ایران تخلف کند جریمه خواهد کرد. این اقدامات تنبیهی مانع معامله‌های تجاری با جمهوری اسلامی شد و به صنعت نفت این کشور ضربه زد.

این تحریم‌ها باعث شد ایران به دنبال ارز‌های جایگزین برای دلار باشد تا بتواند پول صادرات نفت خود را دریافت کند. ایران معامله‌های نفتی با هند را با روپیه انجام داد. همچنین می‌خواهد معامله‌ای پایاپای با عراق داشته باشد. این دو کشور تصمیم دارند برای کاهش وابستگی به دلار در بحبوحه مشکلات بانکی مربوط به تحریم‌های آمریکا، از دینار استفاده کنند.
روسیه
ولادیمیر پوتین گفت: آمریکا با «آسیب رساندن به اعتماد به دلار» اشتباه بزرگی میکند. پوتین هرگز خواستار محدود کردن معامله با دلار یا ممنوعیت استفاده از ارز آمریکا نبوده است، ولی آسون سیلونوف، وزیر دارایی روسیه گفت که این کشور باید دارایی‌های خود را از خزانه داری آمریکا به نفع سایر سرمایه‌ای ایمن‌تر مثل روبل، یورو و فلزات گرانبها بیرون بکشد.

روسیه تا حالا اقداماتی در جهت کنار گذاشتن دلار از اقتصادش انجام داده و دلیل آن سنگینی تحریم‌هایی است که از سال ۲۰۱۴ اعمال شده‌اند. روسیه پس از تهدید آمریکا به اعمال تحریم‌های جدید با هدف سیستم مالی این کشور، یک سیستم پرداخت داخلی به عنوان جایگزینی برای سوئیفت، ویزا و مسترکارت ایجاد کرد.

روسیه تا حالا توانسته تا حدی دلار را از معامله هایش کنار بگذارد و این کار را با قرارداد‌های معاوضه ارزی با چندین کشور مثل چین، هند و ایران انجام داده است. اخیراً هم پیشنهاد داده در معامله با اروپا از یورو به جای دلار استفاده کنند.