روایت سوری‌ها؛ ۲۴سال پس از «بازمانده»

سیف الله داد در طول دوران حیاتش فیلم‌های کمی ساخت اما با ساخت فیلم «بازمانده» به یکی از چهره‌های مهم در عرصه بین المللی مخصوصا برای خلق آثاری درباره مردم فلسطینی تبدیل شد. «بازمانده» سیف‌الله داد یک قرائت تاریخی از نحوه اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها پس از خروج بریتانیا از این مناطق و نحوه نسل‌کشی فلسطینی‌ها در بستری دراماتیک است.

سلمی المصری بازیگر سوری این فیلم که نقش "صفیه" را بازی کرد به همراه گروهی دیگر از اهالی سینمای سوریه از جمله رئیس سازمان سینمایی این کشور برای حضور در جشنواره مقاومت به ایران آمده بودند، این حضور بهانه ای شد تا ایسنا با آنها به گفت‌وگو بنشیند.

مراد شاهین، رئیس سازمان سینمایی سوریه که به بهانه جشنواره فیلم مقاومت به ایران آمده بود در گفت‌وگویی اختصاصی با ایسنا درباره همکاری‌ بین سینمای ایران و سوریه توضیح داد: دوستان ایرانی ما پروژه‌های متعددی را درباره جنگ سوریه و روشن کردن ابعاد مبهم آن به شکل فیلم‌های داستانی بلند یا تولید فیلم‌های مستند از مناطق محاصره شده ساخته‌اند. به همین مناسبت ما و برادران ایرانی‌مان ارتباطات و رایزنی‌های مستمری درباره تولید فیلم‌هایی با موضوع سوریه به شکل خاص و رویدادهای منطقه به طور کلی داریم. در حقیقت هدف هر دو کشور روشن کردن رویکردمان درباره پروژه‌ها و طرح‌هایی است که منطقه ما را هدف خود قرار دادند.

این مسئول سینمایی که حدود دو سال است ریاست سازمان سینمایی این کشور را برعهده گرفته است، اظهار کرد که سینمای سوریه همزمان با آغاز جنگ در این منطقه، تاکنون از نظر میزان تولیدات آثار سینمایی رشد داشته و این رشد هم به دلیل اهمیت دادن دولت سوریه به سینما در میان سایر رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی برای بازتاب جنگ است. بنابراین از آنجایی که این فیلم‌ها بر اساس واقعیت ساخته شده‌اند، می‌توانند مانند گواهی برای نسل‌های آینده بر واقعیات و اتفاقاتی باشند که در سوریه رخ داده است.

او درباره همین همکاری‌ها و دستاورد سفرش به ایران اضافه کرد: پیشنهاد کردیم در راه توسعه و ارتقای توانایی‌های سینمایی هر دو کشور و نیز سایر طرف‌ها در محور مقاومت اشکال مختلفی از همکاری را آغاز کنیم و از طریق ایجاد نهادهای مشترک تولیدی یا از طریق ساخت فیلم‌های سینمایی مشترک این همکاری‌ها را ادامه دهیم. هدف ما آشکارسازی چنین رویکردهایی برای کشورهایی است که در تلاش هستند میان ملت‌ها و سیاست‌های حکومت‌ها اختلاف ایجاد کنند بنابر این با توجه به استعدادها و توانایی‌هایی که در سینمای ایران وجود دارد باید واقعیت‌ها را به تصویر بکشیم.

با توجه به اظهارات مراد شاهین برای ساخت فیلم سینمایی «بازمانده» که در کشور سوریه فیلمبرداری‌ها و دکورسازی‌های آن انجام شد، به گفته رئیس سازمان سینمایی کنونی این کشور، همکاری زیادی بابت در اختیار گذاشتن امکانات به این گروه فیلمسازی صورت گرفت. از تجهیزات فنی مانند دوربین و نور و امکانات لوجستیکی تا بستن ایستگاه قطار و خیابان اصلی شهر و دکور سازی‌ها از طرف دولت سوریه داده شد اما عوامل پشت صحنه این فیلم ایرانی بودند.

رئیس سازمان سینمایی سوریه با بیان اینکه "این موسسه کارش را از سال ۲۰۱۱ آغاز کرد و تاکنون پنج فیلم داستانی بلند در سال تولید می‌کند" توضیح داد: به طور کلی این فیلم‌ها وضعیت سوریه را از آغاز جنگ بررسی می‌کند و بازتاب پیامدهای جنگ بر زندگی مردم را نشان می‌دهد. این موسسه تلاش دارد که با فیلم‌هایش اقدامات تکفیری‌ها علیه مردم سوریه و زیرساخت‌های سوریه را رصد کند. همچنین این موسسه با ساخت فیلم‌هایی درباره زندگی جاری سوریه سعی داشته زندگی عادی مردم را علیرغم تمام مشکلات در این کشور نشان دهد.

شاهین در پایان صحبت‌های خود به فیلمسازان ایرانی که می‌شناسد هم اشاره کرد و درباره تماشای این آثار توضیح داد: بهترین فیلمی که تاکنون از سینمای دیده‌ام برای عباس کیارستمی بوده. البته آثار مجید مجیدی، اصغر فرهادی، جعفر پناهی و همچنین ابراهیم حاتمی‌کیا را هم دنبال می‌کنم. آخرین فیلمی که دیدم هم «به وقت شام» از ابراهیم حاتمی کیا بوده که حدود دو ماه پیش هم در سوریه اکران شد.

وی اضافه کرد: برای من و همه کسانی که سینمای ایران را می‌شناسند، بسیار خوب است که سینمای ایران در منطقه ما توانسته در بیشتر جشنواره‌های جهانی راه پیدا کند و قطعا همکاری سینمای ایران با سوریه برای کشور ما مفید است. در این میان نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که تماشای فیلم‌های ایرانی برای سوری‌ها بسیار جذاب است چرا که ما اشتراکات فرهنگی و سنت‌های مشابهی داریم و زمانی که به تماشای این آثار می‌نشینیم می‌توانیم با قصه همذات‌ پنداری کنیم. سینمای ایران استعدادهای خوبی دارد که تنها محدود به کارگردانان آن نمی‌شود، بلکه شامل بازیگران و تمامی عوامل سینمایی مثل فیلمبردار و عوامل فنی است به همین دلیل است که ما می‌توانیم همکاری خوبی با ایران داشته باشیم.

سلمی المصری بازیگر نقش «(خاله) صفیه» در فیلم سینمایی «بازمانده» که در ایام جشنواره مقاومت، به ایران آمده بود و از این بازیگر در همین جشنواره تقدیر هم شد، در ادامه این بحث به بیان خاطراتی از زمان ساخت این فیلم سینمایی در سوریه پرداخت و به ایسنا گفت:ساخت این اثر که در سوریه و شهر دمشق صورت گرفت. برای تصویربرداری برخی از صحنه‌های این فیلم خیابان «لاذقیه» دمشق را بستند. یا برای تصویر برداری سکانس‌های قطار کل ایستگاه قطار بسته شد تا بتوانیم فیلمبرداری‌ها را انجام دهیم. به صورت کلی آقای سیف الله داد بسیار سختگیر بود و کارشان را خیلی جدی انجام می‌داد.

او ادامه داد: سازمان سینمایی سوریه همه چیزهایی که مورد نیاز و فیلمبرداری بود در اختیار گروه قرار دادند اما عوامل اجرایی فیلم همه ایرانی بودند با این حال تجهیزات سینمایی مانند دوربین نور و حتی تدارکات از طرف دولت سوریه در اختیار گروه قرار گرفت.

این بازیگر که نقش اصلی این فیلم سینمایی را برعهده داشته، درباره بازی در این فیلم سینمایی و نحوه پذیرشش برای نقش آفرینی در این نقش گفت: پیشنهاد بازی در فیلم «بازمانده» از طرف سیف الله داد مطرح شد. من در واقع در زمان خواندن سناریو با سیف الله داد درباره شخصیت صفیه صحبت کردیم. من این شخصیت را دوست داشتم اما از نظر سنی از من بزرگتر بود با این حال آقای داد پذیرفت که من این نقش را بازی کنم با این شرط که حتی در خارج از فیلم هم با همان شخصیت صفیه با او صحبت کنم و قالب شخصیت را در خودم حفظ کنم و این یکی از ویژگی‌های جالب کار کردن با سیف الله داد بود.

سلما مصری با تاکید بر اینکه "تمام بودجه این فیلم از طرف تهران تامین شده بود"، نکته جالبی را درباره زمان فیلمبرداری بیان کرد و گفت: ساخت دکور برای فیلمبرداری این اثر را از شب که مردم خواب بودند، شروع می‌کردند و تا صبح ادامه داشت. ما برای این فیلم دکورهایی ساخته بودیم که شبیه سرزمین‌های اشغالی بود و در آن پرچم اسرائیل هم قرار داشت به همین دلیل در روزهای فیلمبرداری چون در مرکز شهر و در دمشق این تصویر برداری‌ها انجام می‌شد، مردم در مواجه با بازیگرانی که لباس‌های اسرائیلی بر تن داشتند یا پرچم اسرائیل را به همراه خود داشتند، تعجب می‌کردند و گاها می‌ترسیدند. برخورد سیف الله داد هم خیلی جالب بود و به این واکنش‌ها می‌خندید.

او همچنین درباره تاثیربازی در این فیلم بر روی دیگر نقش‌هایش، گفت: در همان زمان بازی در فیلم «بازمانده» هر کسی من را خارج از فیلم و صحنه می‌دید باور نمی‌کرد که من در آن نقش بازی کردم زیرا من آن زمان سنم بسیار کمتر از نقشی بود که در آن بازی می‌کردیم. با این حال فیلمی بعداً بازی کردم به نام «الهویت» که شخصیتی مشابه «صفیه» داشت و من نقش «ام فواز» را برعهده داشتم. این نقش تا حدودی شبیه صفیه بود و بازی در این فیلم برایم یادآور صفیه بود.

مصری که به گفته خودش بعد از نقش‌آفرینی در این فیلم در آثار متنوع دیگری هم بازی کرده است، درباره زمان اکران فیلم سینمایی «بازمانده» در سوریه توضیح داد: مردم سوریه ارتباط خوبی با این فیلم برقرار کردند و آن را بسیار دوست داشتند و در سالن‌هایی که این فیلم نمایش داده می‌شد مردم حتی بر روی پله‌های سالن‌ها هم می‌نشستند. این فیلم موفقیت‌هایی هم در جشنواره‌هایی در دمشق، جشنواره فجر، در کویت و دیگر کشورهای عربی کسب کرد و در سالن‌های سینمایی کشورهای عربی بارها و بارها به مناسبت‌های مختلف از جمله «یوم الارض» که مصادف است با سوم مارس هر ساله به نمایش در می‌آید.