مسجد جامع بروجرد؛ تلفیق معماری ساسانی و اسلامی
پارسینه: پس از ورود اسلام به ایران، اولین بناهایی که توسط اعراب و ایرانیان تازه مسلمان در شهرها ساخته میشد، مساجد بودند. معماری مسجد جامع بروجرد را میتوان نوعی تلفیق ماهرانه از معماری اسلامی و ساسانی دانست.
۲۳ آبان ۱۳۹۷ - ۱۸:۵۷
۰
کد خبر: ۴۸۴۰۲۳

به خاطر دارم چند سال قبل، اول هر ماه در خانه ما مجلس روضهخوانی برگزار میشد که برای برگزاری آن مقدماتی نیاز بود.
هرچند تمامی لوازم بسیار سریع مهیا شد، اما سماور بزرگ آن چیزی بود که کار سفره ما را لنگ میکرد و از آنجا که پدر اعتقادی به کرایه کردن و قرض گرفتن وسایل روضه نداشت، تصمیم بر آن شد که برای خرید یک سماور بزرگ راهی شهر ورشو و شهر سماور ایران یعنی بروجرد شویم.
ابتدا هیچ تصوری از این شهر نداشتم و فکر میکردم باید شهری قدیمی باشد بدون جاذبههای تماشایی. البته این تصوری بود که بلافاصله پس از رسیدن به بروجرد تغییر کرد.
پس از خرید سماور، چند روزی وقت برای گشت و تماشای شهر باقی مانده بود. ما تقریبا بیشتر آثار فرهنگی و تاریخی شهر را مورد بازدید قرار دادیم؛ اما در این میان مسجد جامع بروجرد حسابش از باقی اماکن در خاطرم جدا شد.
همیشه فکر میکردم بهترین و زیباترین معماری مساجد را باید در اصفهان و میدان تقش جهان یافت. پس از دیدار از مسجد جامع یا آنطور که اهالی میگفتند «مچهجمه» نظرم کاملا عوض شد.
واقعیت این بود که این مسجد نهتنها چیزی از دیگر آثار معماری اسلامی کم نداشت که از لحاظ قدمت هم از بسیاری از آنها قدیمیتر بود. سفر خاطره شد، خاطره زنده ماند و مچهجمه دلیل این خاطره.

تلفیق معماری ساسانی و اسلامی
پس از ورود اسلام به ایران، اولین بناهایی که توسط اعراب و ایرانیان تازه مسلمان در شهرها ساخته میشد، مساجد بودند. از اینرو، در سالهای اولیه ورود اسلام به ایران، بسیاری از آتشکدههای قدیمی بهجا مانده از دوران ساسانیان تبدیل به مسجد شدند.
این مساجد بعدها در طول تاریخ توسط حکمرانان و متدینین، بازسازی شدند، گسترش یافتند و شکل و ظاهری کاملا متفاوت با آنچه در گذشته داشتند، پیدا کردند. مسجد جامع بروجرد نیز از همین دست مساجد است که روی یک آتشکده بنا شده.

بنا بر نوشته یاقوت حموی و مورخان دیگری، چون حسین حزین بروجردی، بنای اولیه مسجد به قرن سوم هجری و دوران خلفای عباسی بازمیگردد. مسجد جامع بروجرد از آن زمان تا به امروز و طی دورههای مختلف تاریخی بارها مورد بازسازی قرار گرفته است.
از گنبدخانه تا منارهها
معماری مسجد جامع بروجرد را میتوان نوعی تلفیق ماهرانه از معماری اسلامی و ساسانی دانست.
چنانچه بخواهیم قدم به قدم و بخش به بخش ساختمان مسجد را مورد بررسی قرار دهیم باید ابتدا از گنبدخانه آن آغاز کنیم که قدیمیترین بخش این بنا محسوب میشود.
گنبدخانه در ضلع جنوبی مسجد قرار دارد و پی دیوارهای آن از سنگ سیاه مورق و سنگ لاشه با ملات آهک است؛ همان بخش از مسجد که روی بقایای آتشکده ساخته شده و معماری آن مشابه چارطاقیهای دوران ساسانی است.
در دوره تیموریان و در حدود سال ۷۱۵ هجری، بر اثر وقوع زلزله، گنبد تخریب میشود و احتمالا خرابیهای این زلزله تا زمان حکومت شاهرخ تیموری مرمت نمیشود. به نظر میآید در همین دوران است که شبستانهای شرقی، غربی و شمالی به مسجد اضافه میشود.
باید توجه داشت که گنبد شامل قدیم و جدید است. گنبد قدیمی در زمان تیموریان بازسازی شده و برای حفاظت از این گنبد، بعدها یک گنبد دیگر از آهن و آجر روی آن ساخته میشود که بهدلیل فرسایش و بمباران دوران جنگ تحمیلی دچار خسارتهایی شده و نیاز به مرمت اساسی دارد.

مسجد جامع دو رواق دارد که در شرق و غرب بنا قرار گرفته است. ویژگی خاص رواق غربی وجود یک چاه آب بسیار قدیمی است که به گاورو یا چاه گاوی معروف است و به آب انبار ارتباط دارد.
دلیل این نامگذاری آن است که آب این چاهها با کمک یک گاو و از مسیر یک راه ویژه به حوضخانه ریخته میشد. مسجد دارای یک ایوان با پنجرههایی مشبک و زیباست.
این ایوان در زمان قاجار نماسازی و گلدستههایی به آن اضافه شده. مسجد همچنین منارههایی دارد که در طرفین ایوان قرار گرفتهاند.
مسجد جامع بروجرد یک غریبخانه یا محل استراحت مسافران و سرویس بهداشتی هم دارد که زمان ساخت آن به دوران بازسازیهای اولیه مسجد باز میگردد
منبر چند صد ساله
شاید بتوان گفت: زیباترین بخش مسجد، منبر بزرگ چوبی آن با ۹ پله است که از دوران صفویه به جای مانده و دارای حکاکی است.

سازنده این منبر یارمحمد نجار است و تاریخ ساخت آن ۱۰۶۸ قمری است. این منبر داستانی دارد که به روایت آن، امام حسن مجتبی (ع) طی سفری که به بروجرد داشته بر بالای این منبر سخنرانی کرده است.
هرچند تمامی لوازم بسیار سریع مهیا شد، اما سماور بزرگ آن چیزی بود که کار سفره ما را لنگ میکرد و از آنجا که پدر اعتقادی به کرایه کردن و قرض گرفتن وسایل روضه نداشت، تصمیم بر آن شد که برای خرید یک سماور بزرگ راهی شهر ورشو و شهر سماور ایران یعنی بروجرد شویم.
ابتدا هیچ تصوری از این شهر نداشتم و فکر میکردم باید شهری قدیمی باشد بدون جاذبههای تماشایی. البته این تصوری بود که بلافاصله پس از رسیدن به بروجرد تغییر کرد.
پس از خرید سماور، چند روزی وقت برای گشت و تماشای شهر باقی مانده بود. ما تقریبا بیشتر آثار فرهنگی و تاریخی شهر را مورد بازدید قرار دادیم؛ اما در این میان مسجد جامع بروجرد حسابش از باقی اماکن در خاطرم جدا شد.
همیشه فکر میکردم بهترین و زیباترین معماری مساجد را باید در اصفهان و میدان تقش جهان یافت. پس از دیدار از مسجد جامع یا آنطور که اهالی میگفتند «مچهجمه» نظرم کاملا عوض شد.
واقعیت این بود که این مسجد نهتنها چیزی از دیگر آثار معماری اسلامی کم نداشت که از لحاظ قدمت هم از بسیاری از آنها قدیمیتر بود. سفر خاطره شد، خاطره زنده ماند و مچهجمه دلیل این خاطره.

تلفیق معماری ساسانی و اسلامی
پس از ورود اسلام به ایران، اولین بناهایی که توسط اعراب و ایرانیان تازه مسلمان در شهرها ساخته میشد، مساجد بودند. از اینرو، در سالهای اولیه ورود اسلام به ایران، بسیاری از آتشکدههای قدیمی بهجا مانده از دوران ساسانیان تبدیل به مسجد شدند.
این مساجد بعدها در طول تاریخ توسط حکمرانان و متدینین، بازسازی شدند، گسترش یافتند و شکل و ظاهری کاملا متفاوت با آنچه در گذشته داشتند، پیدا کردند. مسجد جامع بروجرد نیز از همین دست مساجد است که روی یک آتشکده بنا شده.

بنا بر نوشته یاقوت حموی و مورخان دیگری، چون حسین حزین بروجردی، بنای اولیه مسجد به قرن سوم هجری و دوران خلفای عباسی بازمیگردد. مسجد جامع بروجرد از آن زمان تا به امروز و طی دورههای مختلف تاریخی بارها مورد بازسازی قرار گرفته است.
از گنبدخانه تا منارهها
معماری مسجد جامع بروجرد را میتوان نوعی تلفیق ماهرانه از معماری اسلامی و ساسانی دانست.
چنانچه بخواهیم قدم به قدم و بخش به بخش ساختمان مسجد را مورد بررسی قرار دهیم باید ابتدا از گنبدخانه آن آغاز کنیم که قدیمیترین بخش این بنا محسوب میشود.
گنبدخانه در ضلع جنوبی مسجد قرار دارد و پی دیوارهای آن از سنگ سیاه مورق و سنگ لاشه با ملات آهک است؛ همان بخش از مسجد که روی بقایای آتشکده ساخته شده و معماری آن مشابه چارطاقیهای دوران ساسانی است.
در دوره تیموریان و در حدود سال ۷۱۵ هجری، بر اثر وقوع زلزله، گنبد تخریب میشود و احتمالا خرابیهای این زلزله تا زمان حکومت شاهرخ تیموری مرمت نمیشود. به نظر میآید در همین دوران است که شبستانهای شرقی، غربی و شمالی به مسجد اضافه میشود.
باید توجه داشت که گنبد شامل قدیم و جدید است. گنبد قدیمی در زمان تیموریان بازسازی شده و برای حفاظت از این گنبد، بعدها یک گنبد دیگر از آهن و آجر روی آن ساخته میشود که بهدلیل فرسایش و بمباران دوران جنگ تحمیلی دچار خسارتهایی شده و نیاز به مرمت اساسی دارد.

مسجد جامع دو رواق دارد که در شرق و غرب بنا قرار گرفته است. ویژگی خاص رواق غربی وجود یک چاه آب بسیار قدیمی است که به گاورو یا چاه گاوی معروف است و به آب انبار ارتباط دارد.
دلیل این نامگذاری آن است که آب این چاهها با کمک یک گاو و از مسیر یک راه ویژه به حوضخانه ریخته میشد. مسجد دارای یک ایوان با پنجرههایی مشبک و زیباست.
این ایوان در زمان قاجار نماسازی و گلدستههایی به آن اضافه شده. مسجد همچنین منارههایی دارد که در طرفین ایوان قرار گرفتهاند.
مسجد جامع بروجرد یک غریبخانه یا محل استراحت مسافران و سرویس بهداشتی هم دارد که زمان ساخت آن به دوران بازسازیهای اولیه مسجد باز میگردد
منبر چند صد ساله
شاید بتوان گفت: زیباترین بخش مسجد، منبر بزرگ چوبی آن با ۹ پله است که از دوران صفویه به جای مانده و دارای حکاکی است.

سازنده این منبر یارمحمد نجار است و تاریخ ساخت آن ۱۰۶۸ قمری است. این منبر داستانی دارد که به روایت آن، امام حسن مجتبی (ع) طی سفری که به بروجرد داشته بر بالای این منبر سخنرانی کرده است.
منبع: روزنامه جام جم
0
کپی لینک
ارسال نظر

تصاویری جذاب از پهپادهای دریایی سراسر جهان

اجرای خاطره انگیز متالیکا با ارکستر سمفونی سانفرانسیکو+ موزیک ویدیو

ویژگی های خیره کننده اولین هواپیمای ترابری ایرانی+ تصاویر

ترانه«فقط برو» با صدای بهنام بانی+ موزیک ویدیو
ترانه زیبای «پریشان» با صدای محسن چاوشی + موزیک ویدیو

طراحی چهره کارتونی بازیکنان فوتبال به کمک هوش مصنوعی

ترانه خاطره انگیز «قدم زدن با کفشهام» از گروه دِپِش مُد + موزیک ویدیو

ترانه قاب عکس خالی با صدای سیروان خسروی+موزیک ویدیو
یک عمر درب حلب روغن نباتی را اشتباه باز کردیم!+ فیلم
طالبان قانون جدیدی را برای ریش آقایان اعلام کرد
خط و نشان کشتی جنگی چینی برای ناوشکن آمریکایی+ فیلم
ماجرای این تصویر چیست؟/زنی که در خانهاش و با یک ملحفه مشهور شد!+ عکس
ارتش اوکراین با این تیزر سینمایی برای روس ها خط و نشان کشید + فیلم
فیلم مبارزه غرورآفرین ناهید کیانی در برابر حریف چینی
تصاویر منتخب حیات وحش؛ از شیطنتهای توله خرسها تا اسبهای زیبا
لگد به سبک بروسلی راننده آمبولانس به موتورسوار!+ فیلم
شغل عجیب زنان این روستای هند، سوژه رسانه ها شد!+ عکس
با شعار و شوآف مردم صاحب خانه نمیشوند!
قیمت انواع خودروهای داخلی و خارجی امروز ۱۵ خرداد ۱۴۰۲+ جدول
هلیکوپترهای Mi-17V5 آمریکا بر فراز آسمان اوکراین+ فیلم
خفتگیری و سرقت پرشیا در کمتر از ۱۵ ثانیه!+ فیلم
صحنه یک دزدی خندهدار از مغازه شیرینیفروشی+ فیلم
گل تماشایی هالک از روی ضربه کاشته از وسط زمین+ فیلم
نشانِ تجزیه ایران روی پیراهن نماینده اقلیم کردستان عراق!+ عکس و فیلم
خط تولید حضرت تویوتا! «اتاق سیصد لندکروز»+ فیلم
کوکاکولای ایرانی در دست سربازان روسی+ عکس
حرکت عجیب بیرانوند در برابر هواداران استقلال قبل از بازی!
موشک قائم ۱۱۴ ایرانی در راه اندونزی+ فیلم
ترانه زیبای «پریشان» با صدای محسن چاوشی + موزیک ویدیو
رونمایی از یکی از دستاوردهای رعب انگیز و مرموز سپاه
ویژگی های خیره کننده اولین هواپیمای ترابری ایرانی+ تصاویر
صحنه جالب درخواست میمون از گردشگر برای نشان دادن موبایلش+ فیلم
جزئیاتی در مورد ریز مهمات جداشونده از سرجنگی موشک خرمشهر+ فیلم
نمایش توان و تجهیزات ارتش تاجیکستان در مرزهای افغانستان+ فیلم
آشنایی کامل با کود مخصوص پتوس
رونمایی از سیستم شعله افکن سنگین «سونتسپک تی او اس-۱ ای» ارتش روسیه
مانور دیدنی موشک بالستیک تاکتیکی KTSSM-I + فیلم
خطرناک ترین و آرام ترین نژاد سگ ها کدامند؟ +عکس
پدر ایلان ماسک دوباره از دخترش بچهدار شد!+ عکس
مبارزه بروس لی با بولو یانگ؛ نبردی که قدرت واقعی بروس را به رخ حریف کشید!+ فیلم
لقب سلطان ماهی گيری قطعا به ايشون تعلق ميگيره!+ فیلم
نشانِ تجزیه ایران روی پیراهن نماینده اقلیم کردستان عراق!+ عکس و فیلم
این بنر تسلیت حتی تصورش هم شوکه کننده است!+ عکس
حک آرم سپاه روی بدنه ناوهای جنگی آمریکایی
خارهای خطرناک گزنه را در زیر میکروسکوپ ببینید+ فیلم
لحظاتی دلخراش از بز کوهی ای که یک پا ندارد+ فیلم
توهین بیشرمانه تلویزیون آذربایجان به وزیر خارجه ایران+ فیلم
با معده خالی سیر بخورید
لحظه جدا شدن چرخ های هواپیمای مسافربری هنگام فرود+ فیلم
یک ترفند جالب برای وقتی که خودپرداز کارت شما را پس نمی دهد!+ فیلم
رفتار پدرانه رهبر انقلاب با یک دختر جوان در نمایشگاه کتاب+ عکس
این گیاه طلا دارد+ تصاویر
بز بازیگوش طعمه تیر برق شد+ فیلم
پدر ایلان ماسک دوباره از دخترش بچهدار شد!+ عکس
مبارزه بروس لی با بولو یانگ؛ نبردی که قدرت واقعی بروس را به رخ حریف کشید!+ فیلم
لقب سلطان ماهی گيری قطعا به ايشون تعلق ميگيره!+ فیلم
نشانِ تجزیه ایران روی پیراهن نماینده اقلیم کردستان عراق!+ عکس و فیلم
این بنر تسلیت حتی تصورش هم شوکه کننده است!+ عکس
حک آرم سپاه روی بدنه ناوهای جنگی آمریکایی
خارهای خطرناک گزنه را در زیر میکروسکوپ ببینید+ فیلم
لحظاتی دلخراش از بز کوهی ای که یک پا ندارد+ فیلم
توهین بیشرمانه تلویزیون آذربایجان به وزیر خارجه ایران+ فیلم
با معده خالی سیر بخورید
لحظه جدا شدن چرخ های هواپیمای مسافربری هنگام فرود+ فیلم
یک ترفند جالب برای وقتی که خودپرداز کارت شما را پس نمی دهد!+ فیلم
رفتار پدرانه رهبر انقلاب با یک دختر جوان در نمایشگاه کتاب+ عکس
این گیاه طلا دارد+ تصاویر
بز بازیگوش طعمه تیر برق شد+ فیلم
پیامدهای زیانبار و باور نکردنی تحریم های اوکراین علیه ایران+ جزئیات (۱۷ نظر)
سعید قاسمی: مهسا امینی «آموزشدیده» بود! (۶ نظر)
برخورد شرم آور ورزشکار اوکراینی با ورزشکار ایرانی روی سکو!+ فیلم (۶ نظر)
تغییر صدای محسوس مازیار لرستانی+ فیلم (۵ نظر)
خبر باورنکردنی؛ یارانه نقدی نه تنها ۲۰درصد زیاد نمیشود، ۳۰درصد هم کم میشود! (۳ نظر)
عصبانیت شدید رائفی پور از مخالفان ایرانی طالبان+ فیلم (۳ نظر)
تصویر جالب از دست دادن حداد عادل و خاتمی در مراسم سالگرد فوت مرحوم دعایی (۲ نظر)
بحران بالکان؛ آتش جنگی تازه دامن اروپا را میگیرد؟ (۲ نظر)
آیت الله علوی بروجردی: وضعیت معیشتی مردم بحرانی است؛ برخی حتی توان خرید تخممرغ را ندارند (۲ نظر)
حمله کیهان به اصلاح طلبان/ وقتی عضو گروهک مطرود امام(ره) به جبهه اصلاحات خط میدهد (۲ نظر)
فرمانده کل سپاه: هیچ قدرتی یارای ایستادگی در مقابل ما را ندارد (۲ نظر)
اعلام نارضایتی پاشینیان از نتیجه مذاکرات اخیر درباره قرهباغ و گذرگاه لاچین (۲ نظر)
عربستان سعودی برای حجاج ایرانی سنگ تمام گذاشت+ فیلم (۲ نظر)
عکس یادگاری بهاره رهنما کنار بازیگر معروف مرد روی فرش قرمز کن! (۲ نظر)
توهین بیشرمانه تلویزیون آذربایجان به وزیر خارجه ایران+ فیلم (۲۵۶ نظر)
رفتار پدرانه رهبر انقلاب با یک دختر جوان در نمایشگاه کتاب+ عکس (۱۱۴ نظر)
پدر ایلان ماسک دوباره از دخترش بچهدار شد!+ عکس (۶۷ نظر)
این بنر تسلیت حتی تصورش هم شوکه کننده است!+ عکس (۵۱ نظر)
نام محبوب ایرانی ها، بیشترین نامگذاری نوزادان در آلمان را به خود اختصاص داد (۴۴ نظر)
حمید رسایی خواستار اعدام ترانه علیدوستی شد!+ عکس (۴۰ نظر)
با معده خالی سیر بخورید (۳۴ نظر)
یک ترفند جالب برای وقتی که خودپرداز کارت شما را پس نمی دهد!+ فیلم (۳۳ نظر)
لحظه شلیک آر پی جی به پاسگاه مرزی ایران+ فیلم (۳۱ نظر)
مبارزه بروس لی با بولو یانگ؛ نبردی که قدرت واقعی بروس را به رخ حریف کشید!+ فیلم (۲۸ نظر)
تمسخر رئیس جمهور ایران از سوی مسئولین طالبان+ فیلم (۲۶ نظر)
آیا فرح پهلوی از نسل آخوندزادگان بزرگ اسلام است؟ (۲۲ نظر)
مصوبات خنده دار برای فرزند آوری از نگاه مردم+ فیلم (۲۱ نظر)
پیامدهای زیانبار و باور نکردنی تحریم های اوکراین علیه ایران+ جزئیات (۱۷ نظر)
توهین بیشرمانه تلویزیون آذربایجان به وزیر خارجه ایران+ فیلم (۲۵۶ نظر)
رفتار پدرانه رهبر انقلاب با یک دختر جوان در نمایشگاه کتاب+ عکس (۱۱۴ نظر)
پدر ایلان ماسک دوباره از دخترش بچهدار شد!+ عکس (۶۷ نظر)
این بنر تسلیت حتی تصورش هم شوکه کننده است!+ عکس (۵۱ نظر)
نام محبوب ایرانی ها، بیشترین نامگذاری نوزادان در آلمان را به خود اختصاص داد (۴۴ نظر)
حمید رسایی خواستار اعدام ترانه علیدوستی شد!+ عکس (۴۰ نظر)
با معده خالی سیر بخورید (۳۴ نظر)
یک ترفند جالب برای وقتی که خودپرداز کارت شما را پس نمی دهد!+ فیلم (۳۳ نظر)
لحظه شلیک آر پی جی به پاسگاه مرزی ایران+ فیلم (۳۱ نظر)
مبارزه بروس لی با بولو یانگ؛ نبردی که قدرت واقعی بروس را به رخ حریف کشید!+ فیلم (۲۸ نظر)
تمسخر رئیس جمهور ایران از سوی مسئولین طالبان+ فیلم (۲۶ نظر)
آیا فرح پهلوی از نسل آخوندزادگان بزرگ اسلام است؟ (۲۲ نظر)
مصوبات خنده دار برای فرزند آوری از نگاه مردم+ فیلم (۲۱ نظر)
پیامدهای زیانبار و باور نکردنی تحریم های اوکراین علیه ایران+ جزئیات (۱۷ نظر)

۱۶ ساعت پیش
طالبان قانون جدیدی را برای ریش آقایان اعلام کرد

۱۷ ساعت پیش
غول آمریکایی وارد میدان شد!+ تصاویر