بازتاب‌های نامه سرگشاده آیت الله یزدی به آیت الله شبیری زنجانی

انتشار تصاویری از دیدار چندی پیش آیت الله «سیدموسی شبیری زنجانی» با شخصیت هایی، چون آقایان «سیدمحمد خاتمی»، «سیدمحمد موسوی خوئینی ها»، «غلامحسین کرباسچی»، «عبدالله نوری»، «عبدالمجید معادیخواه» و ... واکنش آیت الله «محمد یزدی» رییس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را به دنبال داشت.

رییس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نامه‌ای سرگشاده خطاب به این مرجع نوشت: پیرو انتشار تصاویری در فضای مجازی از حضرتعالی در کنار برخی افراد مسئله دار که برای نظام جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری «دام ظله العالی» احترامی قائل نیستند؛ بدین وسیله به عرض می‌رساند، این موضوع ناراحتی و تعجب مقلدین و حوزویان را در پی داشته است.
در بخش پایانی این نامه می‌خوانیم: یادآور می‌شوم مقام و احترام شما در سایه احترام به نظام اسلامی حاکم، رهبری و شأن مرجعیت است، پس لازم است این احترام و شئون مرجعیت را رعایت فرموده و ترتیبی اتخاذ فرمائید این گونه مسائل دیگر تکرار نگردد.
این نامه، اما واکنش‌های بسیاری را در فضای مجازی برانگیخت؛ واکنش‌هایی اغلب انتقادی که خواستار حفظ حرمت و شان مرجعیت از سوی حوزه شده بودند. در این نوشتار واکنش‌های مرتبط بررسی شده است.

** این دیدار سیاسی نبود، اما واقعیت‌های سیاسی ایران را به تصویر کشید
به رغم اینکه این دیدار سیاسی نبود، ولی واقعیت‌های سیاست ورزی در ایران را به تصویر کشید. در همین زمینه، برخی شایبه سیاسی بودن این دیدار را رد کردند. به نوشته کانال «جماران»، «محمدرضا خاتمی» در مصاحبه با ایرنا، شائبه سیاسی بودن آن را رد کرده و گفته است که دوستی و ارتباط روحی و معنوی و البته استاد و شاگردی چند ده ساله‌ای است که بین آیت الله شبیری و آقای خاتمی و دیگران وجود دارد. آقای شبیری تقریبا در سیاست اصلا دخالت ندارند.
برخی فعالان سیاسی با استناد به این نامه، از راه دشوار جریان‌های سیاسی برای آشتی ملی خبر دادند. کانال «امتداد» به نقل از «آذر منصوری» فعال سیاسی اصلاح طلب نوشت: وقتی کار به جایی می‌رسد که به آیت‌الله شبیری زنجانی برای یک دیدار نامه تهدیدآمیز نوشته می‌شود، نشان می‌دهد، مدافعین گفتگو و آشتی ملی با چه حجمی از مقاومت مخالفین مواجهند.

**انتقاد از آیت الله یزدی
برخی دیگر هم جایگاه آیت الله یزدی برای انتقاد از آیت الله شبیری را زیر سوال بردند. «صبح اصلاحات» به نقل از توییتر «مصطفی تاجزاده» نوشت: انتقاد از مراجع حق هر شهروند است، اما آقای محمد یزدی نه به لحاظ سابقه و عملکرد و نه از نظر پایگاه مردمی در جایگاهی نیست که برای عالمی وارسته و معتبر تعیین تکلیف کند. او باید بداند گذشت دوره‌ای که با تهدید و ارعاب استقلال عمل مرجعیت شیعه را نقض می‌کردند.
کانال امتداد به بازخوانی پاسخ «محسن آرمین» فعال سیاسی اصلاح طلب به مصاحبه انتقادی آیت الله یزدی در خصوص خطبه نماز جمعه معروف آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۸۸، که در روزنامه «اعتماد» منتشر شده بود پرداخت و به نقل از آرمین نوشت: جناب یزدی شما عالم دین هستید شایسته نیست شأن خود را در حد صاحبان این تحلیل‌های بازاری تنزل دهید.

**حمایت از آیت الله شبیری
حمایت از آیت الله شبیری و جایگاه مرجعیت شیعه از دیگر محور‌های مورد توجه بود. کانال «فرارو» به نقل از توییتر «الیاس حضرتی» نماینده تهران نوشت: ما شیعیان مفتخریم که مراجع بزرگوارمان جز از خدای متعال از هیچ قدرتی اجازه نگرفته‌اند ومقید به قیود هیچ نهاد سیاسی یا اقتصادی نبوده‌اند. بی‌جهت نبوده که همواره مظلومان به بیوت مراجع پناه برده‌اند. ما مکلفان، اما اجازه نخواهیم دادکه به بهانه‌های واهی به ساحت مراجع اهانت شود. فاین تذهبون.
به نوشته کانال جماران، «سید عباس صالحی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حساب توییتری خود نوشت: مرجعیت پشتوانه حفظ هویت شیعی است. مواظب باشیم مراجع پاک زیست را با تابلوی دغدغه مقدس حفظ نظام، موهون نکنیم و میراث تاریخی تشیع را به تاراج نسپریم.
«علی شکوری راد» هم به این نامه واکنش نشان داد و در حساب توییتری خود آورد: حضرت ‎آیت‌الله‌یزدی! شما بخوبی مقام علمی، اخلاقی و مرجعیت حضرت ‎آیت‌الله‌العظمی‌شبیری‌زنجانی را می‌دانید. این نوع حرمت شکنی حریمی را باقی نمی‌گذارد و از کسی در مقام شما بعید است. آنکه در دفاع از او چنین کرده‌اید از این کار شما ناخشنود است. خداوند توفیق جبران به شما عنایت فرماید.

** واکنش‌هایی از سوی روحانیون
به نوشته کانال «اعتمادآنلاین»، آیت الله «محسن غرویان» گفته «مردم توقع ندارند که این‌گونه اختلاف‌نظر‌ها بین علما به شکل آشکار و علنی مطرح شود. اگر آیت‌الله یزدی نظری داشتند باید به شکل محرمانه به حضور مرجعیت آیت‌الله زنجانی ارسال می‌کردند. ولی این نوع شیوه مطرح‌کردن نظر جای تعجب دارد. به نظر من صلاح نبود که این نامه با چنین لحنی و به صورت سرگشاده نوشته شود.... سوالی هم که برای بسیاری از فضلا، اساتید، طلاب و عموم مردم مطرح می‌شود این است؛ کسانی که در حد مرجعیت نیستند چگونه می‌توانند برای یک مرجع‌تقلید که از نظر علمی و فقهی در رتبه‌ای بالاتر قرار دارد، این‌گونه تعیین تکلیف کنند؟»
در پایان از قول آیت الله غرویان می‌خوانیم: با اینکه رقابت‌های ناسالم جناحی در میان برخی از حوزویان هم وجود دارد، ولی آیت‌الله شبیری زنجانی در میان حوزویان از شخصیت‌هایی هستند که چهره ایشان بیشتر فقاهتی است و بیشتر پژوهش و تحقیق در کارنامه آیت‌الله شبیری زنجانی می‌درخشد.
کانال «ایران تایمز» هم نامه حجت الاسلام و المسلمین «مسیح بروجردی» نوه امام خمینی (ره)، از فضلای حوزه علمیه قم و شاگرد دیرین آیت الله شبیری زنجانی را خطاب به ایشان را منتشر کرد. در این نامه می‌خوانیم: هرگز گمان نمی‌کردم تأکیدات حضرتعالی در لزوم حراست از اخلاق اسلامی در حوزه‌های علمیه و تذکرات شما درباره افول اخلاق در میان روحانیت، به همین سرعت چنین شاهدی از غیب پیدا کند.... رعایت ادب اقتضاء می‌کند کمتر به نامه سرگشاده خطاب به معظم له بپردازم، اما ناگزیرم توجه دهم که بی توجهی به روابط پر برکت دوستانه بلکه گاهی علاقه عمیق پدر و فرزندی میان استاد و شاگرد در حوزه‌های علمیه، باعث تحلیل‌های اشتباه و موضع گیری ناموزون و ایجاد دردسر برای روحانیت و حوزه شده است.
در پایان آمده است: به عنوان یکی از فرزندان شما، امیدوارم خاطر مبارک از این گونه نامه‌ها مکدّر نباشد، و این تجربه‌های تلخ را درس اخلاقی بشمارید برای طلاب جوان و انقلابی که بدانند در هنگام عصبانیت چگونه سخن بگویند که این چنین با آبروی حوزه و نهاد‌های با سابقه آن بازی نکنند.
به نوشته کانال جماران، حجت الاسلام و المسلمین «محمدتقی فاضل میبدی» در نامه‌ای نوشت: نمیدانم نامه‌ای که بنام اقای یزدی خطاب به آیت الله شبیری زنجانی منتشر شده از خود اقای یزدی است یا دیگران بنام ایشان کتابت کرده اند؟ اگر از خود ایشان باشد، که ظاهرا هست، باید برای جامعه مدرسین و حوزه علمیه صد افسوس خورد، که یک مرجع بزرگواری بمانند آیت الله شبیر‌ی زنجانی حق ندارد روزی باشاگردان قدیم خودش که مسولیت‌های بزرگی زمان امام داشته اند ملاقات نماید
به نوشته حجت الاسلام فاضل میبدی، جامعه مدرسین و حوزه علمیه چگونه می‌تواند با این تنگ نظری ها‌ی دور از شان حوزه چراغ هدایت جامعه را بدست گیرد ونسل جوان را به اسلام و انقلاب جذب نماید؟ جناب یزدی براساس اخلاق اسلامی سزاوار بود خدمت آیت الله شبیری که استاد ایشان وامثال ایشان تلقی می‌شود میرسید و ایشان را برای چنین رفت و آمد‌هایی تشویق می‌کرد. واین رافت و رحمت اسلامی را مورد عنایت خود قرار میداد. چرا باید کار حوزه و مرجعیت بجایی برسد که دبیر جامعه مدرسین با این ادبیات تند و بی پروا، استقلال مرجعیت را زیر سوال برد.
در پایان آمده است: امیدواریم مراجع و بزرگان حوزه امثال اقای یزدی را نصیحت کنند تا این برخورد‌های غیر منطقی تکرار نگردد. اگر این نامه دیگران بنام ایشان نوشته اند تا بنیان مرجعیت را مخدوش نمایند، سزاوار است ایشان در اسرع وقت تکذیب نمایند. حفظ شخصیت آیت الله شبیر‌ی ودفاع از کیان مرجعیت بر همگان لازم و ضروری است.
به نوشته کانال جماران، حجت الاسلام «هادی سروش» نیز در مطلبی چنین نگاشته است: از نامه حرمت شکنانه به ایشان که به اسم دفاع از نظام! صورت گرفت، عمیقاً متاثر هستیم. تردیدی نیست که اینچنین دفاع کردن از نظام، نه تت‌ها عقیم بوده و فاقد جاذبه است، بلکه؛ چیزی جزء تخریب مرجعیت که هویت شیعه در عصر غیبت است را بدنبال نخواهد داشت.

**انعکاس متن نامه آیت الله یزدی در رسانه‌ها
خبرگزاری فارس و تارنمای رجانیوز از جمله رسانه‌هایی بودند که تنها به انعکاس متن نامه بسنده کرده و آن را به نقل از پایگاه اطلاع رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، منتشر کرد.
روزنامه کیهان هم این نامه را با تیتر 'انتقاد آیت‌الله یزدی از آیت‌الله شبیری زنجانی به دلیل دیدار با یکی از سران فتنه' بازتاب داده است.
روزنامه آرمان هم در بازتاب متن این نامه، عنوان' نامه غیرمتعارف شیخ محمدیزدی به یک مرجع تقلید' را برگزید و روزنامه اعتماد نیز تیتر یک خود را به این موضوع اختصاص داد و آن را با عنوان 'شان مرجعیت' منتشر کرد.

**جمله آخر اسباب تعجب
تارنمای عصر ایران یادداشت تلگرامی محمد حسن حائری شیرازی فرزند امام جمعه سابق شیراز را منتشر کرد که در بخشی از آن خطاب به آیت الله یزدی آمده است: جمله آخر شما اسباب تعجب است «ترتیبی اتخاذ فرمائید این گونه مسائل دیگر تکرار نگردد» شما چه جایگاهی برای خودت قائلی که یک مرجع اعلم را امر و نهی کنی؟ خوبست چشمانمان را بمالیم و با حواس جمع با علماء اعلام مکاتبه نمائیم.

**حمایت از جایگاه مرجعیت شیعه
روزنامه دنیای اقتصاد به نقل از حمیدرضا جلایی پور استاد دانشگاه، آیت الله شبیری زنجانی را آبروی روحانیت مستقل شیعه خوانده و نوشته است: آیت‌الله شبیری یک مرجع تقلید ریشه دار و صاحب سلوک اخلاقی در حوزه علمیه قم است، مرجعیت او ساخته و پرداخته صدا وسیما نیست.

تارنمای عصر ایران نیز در مطلبی با عنوان «۱۰ نکته به بهانۀ یک نامۀ بی سابقه/ آقای یزدی! مرجع تقلید را نصیحت می‌کنید یا تهدید؟» به تحلیل این نامه پرداخت

**نامه متفاوت
و خبرگزاری ایسنا نیز آن را بازنشر داد. در بخشی از این مطلب آمده است: نامه آقای یزدی به آیت الله شبیری زنجانی شبیه نامه‌های دیگر یک روحانی یا شخصیت سیاسی به یک مرجع تقلید یا حتی غیر مرجع نیست. شبیه نامۀ یک مقام بالاتر اداری به فردی پایین‌تر است.

روزنامه اعتماد در سرمقاله خود با تیتر «فاین تذهبون» به قلم حجت الاسلام حسین موسوی تبریزی دبیر مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نوشت: نگارش این نامه از سوی آیت‌الله محمد یزدی باعث تعجب است تا جایی که من باور نمی‌کنم این نامه نوشته ایشان باشد که اگر باشد اصلا کار درستی نبوده و نشان از بی‌توجهی این افراد به جایگاه مرجعیت شیعه است.

**واکنش علمای حوزه علمیه به نامه آیت الله یزدی
تارنمای عصر ایران از استعفای عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در واکنش به نامه آیت الله یزدی خبر داد و نوشت: پس لرزه‌های نامه آیت الله یزدی، رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به آیت الله العظمی شبیری زنجانی ادامه دارد. در واکنش به این نامه که بسیاری آن را موهن و موجب هتک حرمت مرجعیت شیعه دانسته اند، آیت الله عندلیب همدانی از عضویت در جامعه مدرسین استعفا کرد.

آیت الله مهدی هادوی تهرانی استاد برجسته دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه نیز در پی نامه سرگشاده آیت الله یزدی به آیت الله العظمی شبیری زنجانی، بیانیه‌ای منتشر کرد. در بخشی از بیانیه این استاد برجسته دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه با آیه «إنّا لله وإنّا إلیهِ رَاجعُون» آغاز شده، آمده است: بی شک، چنین ادبیاتِ دور از ساحت ادب، دل صاحب حوزه‌های علمیه، حضرت، ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، را در این ایام حزن آل الله علیهم السلام، رنجاند و آن عزیز سفر کرده را که صد قافله دل همره اوست، آزرده خاطر ساخت.