چرا آمریکا نمیخواهد ایران به «اف ای تی اف» بپیوندد؟
پارسینه: یکی از مهمترین دلایل تسهیل انجام کلیدیترین بخش تحریمهای آمریکا علیه کشورمان در سال ۲۰۰۸ عدم عضویت ایران در FATF بود که آمریکا توانست با کمترین هزینه سیاسی آن را بعد از سه دهه محقق سازد.
با وجود نگرانیهای بسیار از احتمال بازگشت ایران به لیست سیاه FATF و بازگشت "اقدامات مقابله ای" علیه ایران با توجه به انجام نشدن توصیههای FATF، اکثریت اعضای این گروه مالی به این نتیجه رسیدند که برای چهار ماه دیگر به ایران فرصت دهند تا قوانین و اقدامات مالی و اجرایی داخلی خود را با ترتیبات مدنظر این گروه همسان سازی کنند.
بر اساس بیانیه پایانی اجلاس اخیر گروه ویژه اقدام مالی در پاریس، اعضای این گروه تصمیم گرفتند با وجود تلاشها و اصرار شدید نمایندگان دولت آمریکا و برخی متحدان آن از جمله عربستان سعودی و رژیم اسراییل، چهار ماه دیگر (تا فوریه) به ایران فرصت دهند تا درخواستهای نه گانه مورد اشاره در این بیانیه که همان درخواستهای بیانیه قبلی است را تکمیل و همگام با استانداردهای این نهاد لازم الاجرا سازد.
در حال حاضر دولت ایران تلاش دارد با وجود مخالفتهای بسیار و در رایزنی با بخشهای مختلف سیاسی و قانونگذاری لوایح چهارگانه اصلاح قانون پولشویی، اصلاح قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم، کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته (پالرمو) و کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) را به تصویب مجلس برساند.
بدون شک یکی از مهمترین دلایل تلاش دولت برای اجرای قوانین FATF مقابله با تحریمهای آمریکا است که بعد از خروج این کشور از برجام، مجدد به حالت قبل یعنی از زمانی که در دولت محمود احمدینژاد این تحریمها علیه کشورمان شکل گرفت بازگشت.
مرحله دوم از بازگشت این تحریمها که بخشهای نفتی و بانکی ایران را در بر میگیرد از ۱۳ آبان اجرایی میشود.
بعد از آنکه ایران در چارچوب برجام و با اجرای قوانین اولیه FATF در لیست سیاه این نهاد و اجرای "اقدامات مقابله ای" در تیرماه ۱۳۹۵ تعلیق شد، بسیاری از کشورها و موسسات مالی و تجاری تعاملات بانکی خود با ایران را از سر گرفتند و ریسک سرمایه گذاری برای ایران کاهش یافت. با این حال بسیاری از اقدامات و مراودات در سطوح وسیع نیازمند اجرای کامل مقررات این نهاد مالی بین المللی است که از کشورهای توسعه یافته و اقتصادی دنیا تا کشورهای در حال توسعه و کوچک در آن عضو هستند و قوانین آن را اجرا میکنند. به این منظور ایران تلاش کرد تا در دو سال گذشته با وجود انتقادات و مخالفتهای شدید سیاسی در نهادهای قدرت، استانداردسازی قواعد داخلی را به لحاظ قانونی و مالی با قواعد مالی بین المللی که عمده آنها مبتنی با هدف "مبارزه با تامین منابع مالی تروریسم و پولشویی" است اجرای FATF را عملی سازد.
برخی منتقدان و مخالفان اجرای FATF در ایران معتقدند اجرای این قوانین موجب تسلط نظامهای مالی کشورهای قدرتمند به ویژه آمریکا بر مراودات مالی کشور میشود، اما موافقان FATF بر این نظرند با وجود نگرانیهای بسیار از احتمال بازگشت ایران به لیست سیاه FATF و بازگشت "اقدامات مقابلهای" علیه ایران با توجه به انجام نشدن توصیههای FATF، اکثریت اعضای این گروه مالی به این نتیجه رسیدند که برای چهار ماه دیگر به ایران فرصت دهند تا قوانین و اقدامات مالی و اجرایی داخلی خود را با ترتیبات مدنظر این گروه همسان سازی کنند.
آمریکا در مواردی، برای برقراری برخی محدودیتهای یک جانبه اش علیه ایران خود را پشت سر FATF پنهان کرده است.
کمتر کسی از مخالفان FATF در کشور میدانند یا خود را به ندانستن میزنند که در سال ۲۰۰۸، اوفک (دفتر کنترل داراییهای خارجی) برای بستن مسیرهای مالی و پولی انتقال دلار علیه ایران (یو ترن)، به بیانیه FATF در اکتبر ۲۰۰۸ اشاره کرد. در آن بیانیه آمده بود، " ایران به تهدید جدی خود علیه استحکام (یکپارچگی) سیستم بینالمللی مالی ادامه میدهد و از کشورها در سرتاسر جهان درخواست کرد تا برای مقابله با این تهدید، تدابیر لازم برای حفاظت از بخشهای مالی خود را تقویت کنند. " و اینجا بود که آمریکا به عنوان یک عضو FATF برای تحقق دستور این گروه مالی در جهت مقابله با ریسکهای ناشی از سیستم بانکی و پولی ایران برای نظام جهانی پولی و بانکی و البته کاهش هزینههای سیاسی اقدام خود، استفاده از یو- ترن رو به طور کلی برای ایران مسدود کرد.
شاید مسدود کردن مسیر یو- ترن از برنامههای دولت اوباما و وزارت خزانهداری آن از ابتدا بود، اما اینکه بتواند از مسیر FATF و همراه کردن اعضای آن با خود این هدف را پیش ببرد فرصتی بود که نپیوستن ایران به FATF برای آن فراهم کرد. این درحالی بود که از یکی دو سال قبل از آن، دولت و نهادهای اقتصادی و سیاسی و امنیتی وقت کشور بر سر پیوستن ایران به FATF به توافق اولیه دست پیدا کرده بودند.
پیش از سال ۲۰۰۸ بانکهای غیرایرانی و غیرآمریکایی قادر بودند، منابع پولی خود را که مربوط به بانکهای ایرانی غیرتحریمی بود با استفاده از نظام پولی و بانکی آمریکا (از طریق یو- ترن) منتقل کنند و این عملیات بانکی در بین بانکهای مورد اشاره آزاد بود.
بانکهای ایرانی با واسطه بانکهای خارجی مثل بانکهای سوییس، از چرخه دلار استفاده میکردند چرا که دلار در لیست تحریمهای اولیه آمریکا بعد از سالهای نخست انقلاب اسلامی قرار داشت. این نوع همکاری در نظام بانکی با عنوان U-Turn شناخته میشود.
به عبارتی بانکهای ایرانی بدون داشتن ارتباط مستقیم با سیستم بانکی آمریکا از خدمات دلاری آن بهره میبردند و بر همین اساس مهمترین تجارت ایران یعنی در حوزه انرژی و نفت در این چارچوب انجام میشد. اما از نوامبر ۲۰۰۸ با اجرای تحریمهای شدید یک جانبه آمریکا علیه کشورمان این مقررات تغییر کرد و استفاده بانکهای ایرانی از این خدمات ممنوع شد؛ بنابراین شاهد بوده و هستیم حتی کشوری مثل آمریکا برای تحریمهای یکجانبه، ترجیح میدهد خود را پشت توجیهات بین المللی قرار دهد. از این رو بود که در سال ۲۰۰۸ به گونهای عمل کرد که اقداماتش در راستای اجرای نظرات FATF علیه ایران قلمداد شود نه اقدام یک جانبه خود که هزینههای سیاسی زیادی در برداشت.
تلاشهای آمریکا برای بازگشت "اقدامات مقابله ای" علیه ایران در اجلاس اخیر FATF حاکی از آن است که همچنان پس از ده سال و در شرایط فعلی که ترامپ بدون توجیه فنی و حقوقی از برجام خارج شده و هم پیمانانش به شکلی کم سابقه با او همراهی نکردند و سعی دارند ضمن حفظ برجام، ایران به منافع اقتصادی اجرای آن دست یابد، به دنبال فرصت و فضایی است که اقدامات تنبیه و تحریمی خود علیه کشورمان را پشت دستورات و بیانیههای احتمالی انتقادی FATF علیه ایران قرار دهد، شاید هزینه سیاسی کمتری بپردازد.
خوشبختانه تصمیمات این نهاد موجب شد تا در شرایطی که چیزی به ۱۳ آبان و موج جدید تحریمها باقی نمانده است، فرصت FATF را برای پنهان شدن پشت آن از دست دهد، در عین حال مطلوب است تا نهادهای تصمیم گیر در ایران اجازه ندهند در شرایطی که کشور تحت فشارهای شدید تحریمهای آمریکا در ماههای آینده خواهد بود، از مسیر FATF سلمهای دیگر آن هم به دست خودمان به کشور وارد شود.
بسیاری از بانکهای معتبر که تحت فشار تحریمهای آمریکا نیستند در یکی دو سال اخیر از همکاری با ایران صرفا به خاطر اینکه عبور FATF نیستیم اجتناب کرده اند در حالی که این مساله هیچ ربطی به آمریکا نداشته است. FATF قرار نیست برای سیستم مالی و بانکی معجزه باشد یا عصای نوح در دریای تحریمهای آمریکا، اما قطعا سد بند محکمی در برابر بخش قابل توجهی از آنهاست.
" خبرگزاری ایسنا "
پارسینه خدایی از این مقاله مضحکانه خندتون نمیگیره؟ اره این هم تقصیر امریکاست.