کاوشگری که پس از قرن‌ها انتظار، نقاب "ناهید" را برداشت!

سیاره زهره بسیار متفاوت از همسایگانش یعنی عطارد و زمین است. این سیاره که از زمین به شکل نورانی‌ترین جرم شبانه با قدر ظاهری ۴٫۶- خودنمایی می‌کند. جوی با درصد بالای کربن دی‌اکسید و ابرهای ضخیمی آن را پوشانده که به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد جزئیات سطح آن نه فقط از زمین بلکه از مدار خود این سیاره هم قابل مشاهده باشد.

حتی در تصویر ماوراء بنفش تهیه شده از کاوشگر مارینر-۱۰ (Mariner-۱۰)، تنها لایه بالای ابر‌ها دیده می‌شود که سرعت آن ۴۰۰ کیلومتر در ساعت است. اطلاعات ارسالی از طرف سفینه‌های فضایی که به سطح زهره فرود آمدند نشان داد که فشار جوی آن به ۹۵ و دمای آن ۴۶۰ درجه سانتیگراد است. وجود چنین وضعیتی دانشمندان را مجبور کرد که بعد از سال‌ها تحقیق برای کشف وضعیت جغرافیایی زهره و نقشه برداری از آن به جای دوربین‌های عکاسی، استفاده از امواج رادیویی را انتخاب کنند. به این ترتیب بود که کاوشگران ونرا -۱۵ و ونرا -۱۶ توانستند با بهره‌گیری از یک سامانه نقشه‌برداری راداری چهره پوشیده زهره برای نخستین بار بر روی زمینیان بگشایند.

ونرا -۱۵ در ۲ ژوئن ۱۹۸۳ از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شد و با فاصله پنج روز، همزادش یعنی ونرا-۱۶ نیز پرتاب شد که دقیقا همان تجهیزات راداری ونرا -۱۵ را به همراه داشت و وظایفش نیز همانند همزادش بود.

برای دریافت اطلاعات از کاوشگر‌های ونرا-۱۵ و ونرا -۱۶، دو آنتن بزرگ در آن زمان در اتحاد جماهیر شوروی مورد استفاده قرار گرفت - آنتن RT-۷۰ در مرکز ارتباطات فضایی دور پرواز با آینه ۷۰ متری و آنتن RT-۶۴ در حومه مسکو با قطر آینه ۶۴ متر.

ونرا -۱۵ در ۱۰ اکتبر به محدوده سیاره زهره رسیده و چرخش به گرد این سیاره را با فاصله ۳۸۸۴۸ کیلومتر آغاز کرد. سامانه راداری ونرا-۱۵ نواری با ۱۰۰ کیلومتر عرض و ۷۰۰۰ کیلومتر را در بر می‌گرفت. به تدریج مختصات مداری کاوشگر تغییر یافت و بعد از اصلاحاتی به مدار جدید قطبی در اطراف سیاره زهره وارد شد. پارامتر‌های مدار عبارت بودند از: حداقل فاصله ۸۷۳ کیلومتر و حداکثر فاصله حدود ۶۵۰۰۰ کیلومتر، با دوره مداری ۲۳ ساعت ۵۷ دقیقه ۲۶ ثانیه.

ونوس -۱۶ نیز چند روز بعد در ۱۴ اکتبر به مدار سیاره زهره راه پیدا کرد و با تغییری جزئی از نظر مختصات مداری، به تکمیل کار کاوشگر قبلی پرداخت.

دو ایستگاه، ونرا- ۱۵ و ونرا -۱۶، بیش از هشت ماه به کار خود ادامه دادند و توانستند نقشه نسبتا کاملی از سیاره زهره را تهیه و به زمین بفرستند. در زمان خود، این نقشه‌ها سهم ارزنده‌ای در شناخت بیشتر سیاره زهره داشت و دانشمندان توانستند پس از قرن‌ها انتظار چهره واقعی زهره را بی‌پرده ببینند.