در شب قدر از این اعمال غافل نشوید

پس از شناخت شمه‌ای از امتیازات شـب قدر، باید برای استفاده از این فرصت گرانقدر برنامه‌ای ریخت؛ چرا که این امر نیازمند دقـت و شـناخت است و علاوه بر این که بـاید از لحـظه لحـظه آن اسـتفاده نـمود، در نحوه استفاده از آن نـیز دقـت کافی لازم است. خصوصیات این شب گرانقدر ما را به نحوه استفاده از آن راهنمایی می‌کند. با استفاده از این خـصوصیات و روایـاتی کـه از اهل بیت ‏علیهم ‏السلام رسیده است و با تـوجه بـه تـوصیه‌های عـلمای بـزرگ، بـرنامه‌های زیر برای شب قدر پیشنهاد می‌شود:

در شب قدر زیاد تفکر کنید
یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که با انجام آن می‌توان از شب قدر استفاده کرد، «تفکر» است و مناسب است که در این شب، وقتی بـه آن اختصاص داده شود. عارف کامل میرزا جواد آقا ملکی تبریزی‏ رحمه ‏الله می‌فرماید:
«بعد از تعیین وقت ذکر، وقت مناسبی را که در آن خواب آلود یا سیر یا گرسنه نبوده و موانع دیگری نیز نداشته باشد، بـاید بـرای تفکر معین کند.»
در این شب تو باید برای این سرمایه و امکانات، طرح بریزی و برنامه بگذاری؛ چون هر نوع حرکتی کـه هـمراه طـرح نباشد، گرفتار خرابکاری و کُندکاری و دوباره‏ کاری خواهد شد و از دسـت خـواهد رفت


دین مبین اسلام به تفکر اهمیت زیادی داده است، تا آنجا که در روایتی «لحـظه‌ای تـفکر بهتر از عبادت و شب زنده‌داری یک شب» و در روایت دیگر «بهتر از عبادت یک سال» خوانده شده است. به عنوان نمونه‌:
راوی گوید: از امام صادق ‏علیه‏ السلام در مـورد روایـتی که مردم از پیامبر اکرم ‏صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏آله نـقل مـی‌کنند که لحظه ای تفکر بهتر از عبادت یک شب است، پرسیدم: انسان چگونه تفکر کند؟ فرمود: «یَمُرُّ بِالْخَرِبَةِ اَوْ بِالدَّارِ فَیَقُولُ: اَیْنَ سَاکِنُوکِ؟ اَیْنَ بَانُوکِ؟ مَا بَالُکِ لَا تَتَکَلَّمِینَ؛ از کنار یـک خـرابه یا خانه‌ای عبور کـند و بـگوید: ساکنینت کجایند؟ بانیانت کجایند؟ چرا حرف نمی‌زنی؟»

باید در این شب برنامه ریزی کرد
کار دیگر در شب قدر که توجه به آن بسیار ضروری است، برنامه‏ ریزی برای سال آینده و ریختن طرحی برای استفاده از سرمایه‏‌های موجود در وجـود خـویش و سرمایه ‏هایی که در چنین شبی نازل می‏شوند، است. خدای متعال برای انسان از بدو خلقتش سرمایه‏‌هایی قرار داده است که نیاز به رشد و باروری دارند و بدون آن، این سرمایه‏‌ها به جای سود آوری تبدیل بـه زیـان می‏ شوند. برای این منظور طرح و برنامه لازم است؛ طرحی که انسان را به سر منزل مقصود برساند و برنامه ‏ای که این طرح را عملی کند. خدای متعال انسان را به همراه فطریاتی خلق کرده اسـت کـه بالقوه ‏اند و برای استفاده باید به فعلیت برسند و این کار به طرح و برنامه نیاز دارد. از طرف دیگر، هر سال در شب قدر براساس کار‌های گذشته سرمایة یک ساله‏ای به انسان می‏دهند (تـقدیر) کـه بـرای استفاده از آن به برنامه ‏ای یکساله نـیاز دارد.
ماه رمضان بهار قرآن است و ثواب تلاوت آیه‏‌ای از آن در این ماه بـرابر بـا ثـواب ختم قرآن در اوقات دیگر می‏باشد.



اسـتاد عـلی صفایی ‏رحمه ‏الله در این رابطه می‏فرماید: «و در این شب تو باید برای این سرمایه و امکانات، طرح بریزی و برنامه بگذاری؛ چون هر نوع حرکتی کـه هـمراه طـرح نباشد، گرفتار خرابکاری و کُندکاری و دوباره‏ کاری خواهد شد و از دسـت خـواهد رفت.»

انس با قـرآن
یـکی دیـگر از کار‌هایی که لازم است در شب قدر از آن بهره‏مند شویم، انس با قرآن کـریم و قـرائت آیات آن و تأمل در آنهاست؛ چرا که ماه رمضان بهار قرآن است و ثواب تلاوت آیه‏‌ای از آن در این ماه بـرابر بـا ثـواب ختم قرآن در اوقات دیگر می‏باشد. چنان‏که پیامبر اکرم‏ صلی‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله در ضمن خطبه شعبانیه مـی‏فرماید:

«.. وَمـَن تـَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ القُرآنِ کَانَ لَهُ مِثلُ أجرِ مَن خَتَمَ القُرآنَ فِی غَیرِهِ [مـِنَ]الشـُّهُورِ...؛ و هر که در آن آیه‏ای از قرآن را بخواند، مثل پاداش کسی را خواهد داشت که در غیر این مـاه قـرآن را ختم کند.»
نکته‏ای که در قرائت قرآن توجه به آن لازم است، آنچنان‌که ائمه‏ علیهم‏ السلام بر آن تـأکید کـرده ‏اند، تدبر در آیات الهی به هنگام قرائت آن می‏باشد.


راز و نیاز با دلدار
شب قدر شب وصال یار است. شبی کـه دلدار، در بـه روی دلدادگان باز کرده و اغیار را از اطـراف آن رانـده است. آری، شـبی اسـت که رهرو، ره صد ساله می‏رود: «لَیْلَةُ القـَدرِ خـَیرٌ مِن ألفِ شَهر؛ شب قدر بهتر از هزار ماه است»
شب سـلامت اسـت‌: «سَلاَمٌ هِیَ حَتَی مَطلَعِ الفَجر: «این شب رحمت و سـلامت و تـهنیت است تا صبحگاه.» و شیطان از جـلوی راه ره‏پویان برداشته می‏شود.
شـب قـدر، شب ولایت است و اهل بیت‏ علیهم ‏السلام صاحبان حقیقی این شب هستند؛ و چه خوش است صحبت بی پرده با یار در لحظات شیرین دیدار. گـفتن زیـبایی‌های یار به این دیدار، صـفا وشـکر تـفقدهایش به آن طراوت مـی‌دهد و یـادآوری زشتی‌های خود و درخواست بـخشش و تـوبه به دل جلا می‌بخشد؛ و چه زیباست راز و نیاز با پروردگار بی‌نیاز و عرضه ظرف بزرگ‌تر برای دریـافت عـطایای بیش‌تر. ناگفته نماند که دعا‌های مـخصوص ایـن شب در کـتب ادعـیه آورده شـده است که از جمله آنـها کتاب شریف «مفاتیح الجنان» محدث بزرگ، شیخ عباس قمی ‏رحمه‏ الله است که به فضل خدا در اخـتیار هـمگان می‌باشد.


توسل به اهل بیت ‏علیهم ‏السلام
هـمانگونه کـه روایـات زیـادی بـیانگر آن هستند، شـب قـدر، شب ولایت است و اهل بیت‏ علیهم ‏السلام صاحبان حقیقی این شب هستند. در این شب اوامر الهی در مورد انـسان‌ها بـر ایـشان نازل می‌شود تا آن‌ها را در طول سال اجـرا کـنند.

پی نوشت:
این مطلب خلاصه‌ای است از مقاله "امتیازات و آداب شب قدر" به قلم احمد عابدین زاده که در شماره ۱۳۱ مجله مبلغان منتشر شده است.