دعا در این مکان مستجاب است

یکی از نعمت‌های خداوند شب و روزاست. یکی از نعمت‌ها عمر است که باید آن‌ها را با چنگ و دندان باید حفظ کنیم. چشم روی هم گذاشتیم یک هفته از رمضان گذشت و بقیه آن هم به سرعت می‌گذرد. اینقدر ماه رمضان بیاید که از ما هیچ خبر و اثری نباشد.

برطبق دعای ششم صحیفه سجادیه ابتدا ما از زمان و مکان بهره می‌بریم، ولی در مرحله بعد ما هم می‌توانیم به زمان و مکان مقام بدهیم. در واقع می‌توانیم تاریخ بسازیم و روز را احیاء کنیم. بحثی که امروز می‌خواهم بگویم این است که روز و شب که ما را پرورش می‌دهد به فرموده امام سجاد (علیه السلام)، روز را روشن قرار داده که دنبال کسب و کار و تلاش‌های دنیایی و در عین حال تلاش‌های آخرتی باشیم و شب را وسیله سکون و آرامش قرار داده است.

هوا که تاریک می‌شود دیگر انسان جمع شوند و حضور قلب پیدا کند و بیشتر به کار‌های معنوی برسد. در بیان بزرگان ما بحث اینکه روز افضل است یا شب، این یک بحث زیبایی است، ولی اساس کار این است که ما قدر بدانیم. شب قدر شب مهمی است، هفته گذشته عرض کردم ابن الوقت باشیم. الآن که روز است لحظه‌ای حاضر را قدر بدانیم. این مهم است که ما از روز حداکثر بهره را ببریم.

قدر شب‌های عمر خود را بدانید.
اما از آیات قرآن استفاده می‌شود که شب خیلی فوق العاده است. واقعاً شب‌ها را خیلی قدر بدانیم. در اینکه عظمت شب خیلی فوق العاده است، چند آیه و حدیث بخوانم.

​یکی اینکه نزول قرآن در شب بوده است، «إِنَّا أَنْزَلْناهُ‏ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» (قدر/۱) «إِنَّا أَنْزَلْناهُ‏ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ» (دخان/۳) قرآن در شب نازل شده و شب محل نزول معارف، حقایق، معنویات، سکونت، آرامش و ایمان است. حقایق معمولاً بر قلب اولیای خدا در شب نازل می‌شود. پیغمبر می‌فرماید: «اَبِیْتُ عِنْدَ رَبِّیْ یُطْعِمُنِیْ» من شب را نزد پروردگارم صبح می‌کنم. به من می‌خوراند و می‌نوشاند. درباره‌ی یکی از عرفا نوشتند که وقتی روز می‌شد می‌فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون» حالا باید از خدا قطع کنیم و به دنیا پیوند بخوریم. انس با شب و برکات آن خیلی فوق العاده است. اگر کسی برای آخرتش و برای قرب به خدا می‌خواهد کاری کند، در شب خیلی می‌تواند کار کند. البته روز هم می‌شود خیلی کار‌های خوب کرد، ولی شب فوق العاده است.

شب قدر افضل شب‌های دنیاست که یک سوره قرآن درباره شب قدر داریم. برای ما شب قدر خیلی مهم است. هرچند روز قدر هم اهمیت دارد، ولی شب خیلی مهمتر است. لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ‏ أَلْفِ‏ شَهْرٍ (قدر/۳) خدای مهربان یک شب قدر از هزار ماه برتر و بالاتر است. یعنی از یک عمر بالاتر است.

بزرگی می‌فرمود: اگر شب را قدر بدانی همه شب، شب قدر است و اگر قدر ندانی شب قدر تو بی ارزش است. این قدری که داریم روی آن تکیه می‌کنیم خیلی مهم است. یکی از فضیلت شب این است که فرمودند: معراج پیغمبر ما در هفده ماه رمضان در شب اتفاق افتاد. «سُبْحانَ‏ الَّذِی‏ أَسْری‏ بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بارَکْنا حَوْلَهُ» (اسراء/۱) حقایق و ملکوت و بهشت و جهنم، آسمان‌ها را در شب هفده ماه رمضان، پیغمبر در شب به معراج رفت. در روایات زیادی هست، نیمه دوم شب، یعنی از نصف شب تا اذان صبح، هرچه به اذان صبح نزدیک می‌شویم، فضیلت آن فوق‌العاده‌تر است. دقیقاً برعکس اینکه ما الآن تا نصف شب بیدار هستیم و از نصف شب می‌خوابیم اگر بشود انسان شب زودتر بخوابد، روایت داریم «شیعتنا ینامون اول اللیل» شیعیان ما شب زود می‌خوابند و سحر بیدار می‌شوند. سحر وقت خیلی فوق العاده‌ای برای اجابت دعا و توبه و استغفار هست، مخصوصاً شب‌های جمعه، باز شب جمعه افضل است.

در روایت ذیل این آیه مبارکه داریم وقتی بچه‌های حضرت یعقوب دیدند که خیلی اشتباه بزرگی کردند و گناهانشان خیلی سنگین بود، قطع رحم بود، عاق والدین بود، ظلم و آزار خانواده بود، آمدند به پدر گفتند: «یا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا کُنَّا خاطِئِینَ» (یوسف/۹۷) ما خطا کردیم بر ما استغفار کن. حضرت بلافاصله بر آن‌ها استغفار نکرد، اینکه ما به دیگران التماس دعا می‌گوییم، دلیلش همین آیه است که به پدر گفتند تو برای ما استغفار کن. حضرت بلافاصله برای آن‌ها استغفار و دعا نکردند!

فرمودند: «سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ» (یوسف/۹۸) یعنی بعداً، چند روز دیگر. امام صادق (علیه السلام) فرمودند:، چون گناه و جرم این‌ها سنگین بود و زمان خیلی مهم است، می‌گویند: بیا الآن دعا مستجاب است. الآن تو را قبول می‌کنیم.

نفس‌های شما عبادت است
پیغمبر ما در خطبه شعبانیه فرمودند: «انفاسکم فیه تسبیح، نومکم فیه عباده» نفس‌های شما ثواب سبحان الله دارد، خواب شما عبادت است. «دعاءکم فیه مستجاب، اعمالکم فیه مقبول» عمل زود قبول می‌شود. دعا در آن مستجاب می‌شود؛ و یکی از آن ایام همین ماه مبارک رمضان است.

در زمان نماز‌ها فرمود: دست‌ها را برای دعا کردن بالا ببرید، آن لحظه، لحظه‌ای است که دعا مستجاب می‌شود. در ماه رمضان به اجابت خیلی نزدیک است. امام صادق فرمودند:، چون جرم این‌ها سنگین بود، حضرت یعقوب تأخیر انداختند که شب جمعه شود، در شب جمعه اجابت دعا خیلی سریع است و از آن فضیلت بهره‌مند شوند. یعنی زمان و مکان خیلی مهم است.

امام هادی (علیه السلام) خودشان مستجاب الدعوه هستند. ولی نایب گرفتند، پول دادند که کنار قبر امام حسین برود و زیر قبه‌ی امام حسین دعا کند، آنجا مستجاب است. فرمودند: خدا مکان‌هایی دارد که اجابت نزدیک است. همینطور که مکان‌ها فوق العاده است. زمان‌ها هم همینطور است. پس در شب دعا و نیایش، خصوصاً سحرها، و استغفار «وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» (ذاریات/۱۸) اولیای خدا و بندگان خوب در سحر‌ها استغفار می‌کنند.

داریم در ماه رمضان خدا در هر شبی یک میلیون نفر را از آتش جهنم آزاد می‌کند. در شب و روز جمعه هر ساعتی یک میلیون نفر، در شب قدر اعلان عفو عمومی می‌دهند. در شب آخر ماه رمضان به عدد کل ماه آزاد می‌کنند. شب را خدا یک عنایت ویژه داشته است. دعا‌هایی که در شب داریم، در سحر داریم، اول شب دعای افتتاح داریم، سحر‌ها دعای ابوحمزه داریم، دعای سحر، دعا‌های شب یعنی گدایی و التماس و نیایش در شب، خیلی بیشتر فراخوان دادند و گفتند.

آیاتی که در مورد شب هست خیلی زیبا و جالب است. «إِنَّ ناشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ‏ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِیلا» (مزمل/۶) یعنی پدیده شب، خیلی استوارتر و محکم‌تر است. روز حالت پراکندگی دارد. معمولاً دنبال رزق و روزی و دنیا و بازار‌های دنیا گرم است. جولان شیطان بیشتر است. خلوت شب فراهم‌تر است؛ لذا می‌فرماید: «إِنَّ ناشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ‏ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِیلا» یعنی پدیده شب خیلی محکم‌تر و استوارتر است برای نیایش، برای دعا، برای گفتگو و انس خیلی محکم‌تر است.

در بهشت خدا خیلی چیز‌ها دارد. جناتٍ تجری، حور العین، نعمت‌های خوراکی و پوشیدنی‌های زیبا، ولی در یکجا خداوند می‌فرماید: یک چیز‌هایی در بهشت آماده کردیم که کسی نمی‌داند چیست. یعنی خیلی فوق العاده است. «فَلا تَعْلَمُ‏ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ» (سجده/۱۷) ما یک چیز‌هایی در بهشت مخفی کردیم و آماده کردیم که روشنی چشم است. یعنی خیلی فوق العاده است. این‌ها را برای چه کسانی آماده کردیم؟ کسانی که «تَتَجافی‏ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ» (سجده/۱۶) آن نعمت‌های خاص بهشت که ملاقات خدا و اولیاء هست، برای کسانی است که پهلوهایشان را در شب از بستر جدا کنند. یک مقدار آدم زودتر بخوابد. اگر به ما بگویند: سحر طلا می‌دهند، فلان چیز را ارزان می‌دهند، ممکن است شب نتوانیم بخوابیم. این جوایزی که خدا در بهشت، در آخرت، در دنیا تقسیم می‌کند برای سحرهاست، برای بین الطلوعین است. این زمان‌ها را قدر بدانیم.

در حدیث قدسی هست آن‌هایی که با خدا هستند شب بیایند خلوت کنند. فرمود: دروغ می‌گوید: کسی که می‌گوید: من عاشق خدا هستم، خدا را دوست دارم. وقتی که شب می‌شود با خدا خلوت نمی‌کند. تا صبح فقط می‌خوابد. از روی غفلت می‌خوابد. خواب شب ایرادی ندارد. بخشی را بخوابد، ولی یک ساعتی را هم بگذارد برای خلوت با خدا. بیدار بودن سحر آثار و برکاتی دارد.
فرمایش زیبایی از امام حسن عسگری (علیه السلام) هست که فرمود: «إن الوصول‏ إلی‏ الله‏ عز و جل سفر لا یدرک إلا بامتطاء اللیل‏» (بحارالانوار، ج. ۷۵، ص۳۸۰)

همه دوست داریم خدا را ملاقات کنیم. روح و جانمان تشنه جمال مطلق، کمال مطلق است. چگونه به خدا برسیم؟ راه رسیدن به خدا چیست؟ امام عسگری (علیه السلام) فرمود: راه رسیدن به خدای متعال سفری است که نمی‌شود در آن سفر راه رفت مگر با مرکب شب، خداوند شب را برای سیر و سلوک الی الله قرار داده است. شب را قرار داده برای راه میانبر، به خدا نزدیک شویم. با خدا خلوت کنیم. هر گمشده‌ای دارید، جمال می‌خواهید. کمال می‌خواهید، غنا می‌خواهید، شب باید پیدا کنید. این گمشده در شب پیدا می‌شود. خداوند آب حیات را در ظلمت شب قرار داده است. حافظ خیلی زیبا می‌گوید:

دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند *** و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی *** آن شب قدر که این تازه براتم دادند
منبع:
برنامه سمت خدا؛ سیری در صحیفه سجادیه امام سجاد (علیه السلام) - شرح دعای ششم، حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد