سقط جنین غیرقانونی در ایران
سقط جنين، به معني از‌دست‌رفتن محصول حاملگي (جنين يا رويان)، قبل از هفته ۲۰ بارداري است اما پزشکان، بيشتر از اين اصطلاحات براي توصيف هر نوع ختم حاملگي در سه‌ماهه اول بارداري استفاده مي‌کنند. نکته قابل‌توجه در مورد سقط‌ها، اين است که بخش زيادي از آنها به صورت غيرقانوني و زيرزميني انجام مي‌شوند.
بر‌اساس آمارهاي موجود در سازمان پزشکي قانوني کشور، آمار مراجعان و تعداد مجوزهاي صادر‌شده با افزايش مواجه بوده؛ به نحوي که در ۶ ماهه اول امسال، پنج هزار و ۷۲۰ نفر براي دريافت مجوز سقط درماني به مراکز پزشکي قانوني مراجعه کردند که براي چهار هزار و ۱۹ نفر از آنان مجوز صادر شد. آمار مراجعان سقط درماني در نيمه نخست امسال (۱۳۹۵)، نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد ۱۷,۹ درصدي و تعداد مجوزهاي صادر‌شده با رشد ۱۴,۳ درصدي روبه‌رو بوده است؛ البته اين آمار فقط مربوط به آمار سقط جنين‌هاي قانوني و سقط‌هاي غيرقانوني است که منجر به فوت مي‌شوند اما به‌طورکلي، بنا به آمارهاي اعلام‌شده از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، سالانه ۲۲۰ هزار سقط جنين در ايران اتفاق مي‌افتد.
افزايش موارد سقط جنين درحالي اتفاق مي‌افتد که تعداد زيادي از آنها به گمان کارشناسان، خارج از چارچوب‌هاي تعريف‌شده و به صورت غيرقانوني و زيرزميني انجام مي‌شوند. اين سقط‌هاي زيرزميني، گاهی به آن علت است که زوجي ناخواسته باردار شده‌اند، یا معلوليت فرزند، تازه در ماه‌هاي آخر اتفاق افتاده يا معلوم شده است یا از سر فقر و نداري کودک را نمي‌خواهند و گاهي نيز متأسفانه ارتباطات خارج از شرع و قانون است.
آموزش دهيم نوجوانان ارتباط جنسي نداشته باشند
معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي در اين رابطه مي‌گويد: همه‌جاي دنيا حتي آنجا که ارتباط با جنس مخالف چندان مذموم نيست، آموزش‌هاي متعددي مي‌دهند تا کودکان و نوجوانان ارتباط جنسي نداشته باشند.
حبيب‌الله مسعودي‌فريد مي‌افزايد: اما اين آموزش‌ها در کشور ما مورد پذيرش نيست. اين‌گونه آموزش‌ها بايد از سوي وزارت بهداشت و آموزش‌وپرورش ارائه شود زيرا هم‌اکنون ۹۵ درصد کودکان ايراني در مدرسه‌ها تحصيل مي‌کنند و مي‌توان در اين مقاطع تحصيلي، مباحث مربوط به بلوغ و تربيت جنسي را آموزش داد.
او خاطرنشان مي‌کند: در بسياري از مواقع، کودکان و به‌ويژه نوجوانان ممکن است وارد يک رابطه عاطفي شوند؛ درحالي‌که ممکن است آسيب‌هايي براي آنها به همراه آورند. مسعودي‌فريد تأکيد مي‌کند: حتي اگر نرخ اين آسيب‌ها پايين باشد، براي ما مهم است؛ به‌طورمثال، اگر نرخ آسيب‌هاي ناشي از ارتباطات غيرمتعارف بين دختر و پسر در ايران حتي پنج درصد هم باشد، براي ما خيلي حائزاهميت بوده؛ به‌ويژه آنکه عوارض اين آسيب‌ها در سنين پايين بسيار شديدتر است. او خاطرنشان مي‌کند: عوارض اين‌گونه آسيب‌ها- حداقل اثرات رواني آن- در سنين پايين ممکن است ساليان سال باقي بماند. مسعودي‌فريد مي‌گويد: آموزش‌هاي اين بخش در حوزه مددکاري مدارس ديده شده اما محوريت آموزش‌ها با وزارت آموزش‌وپرورش است.
معلوليت جنين از ديگر عوامل اصلي سقط
مشکلات خانوادگي و اقتصادي، فقر، تعداد زياد فرزندان، آموزش ناکافي و وقوع بارداري‌هاي ناخواسته، ازجمله عواملي هستند که زنان را به سوي سقط عمدي و غيرعمدي سوق مي‌دهد. در اين بين، بيماري‌هاي ژنتيک و معلوليت جنين، يکي از عوامل اصلي سقط جنين به شمار مي‌آیند که البته درحال حاضر نيز سالانه ۳۰ هزار کودک معلول در کشور به دنيا مي‌آيند.
مجيد رضازاده، رئيس مرکز توسعه پيشگيري سازمان بهزيستي کشور مي‌گويد: در دو سال گذشته، هزار و ۳۵۰ جنين معلول شناسايي شده و با هماهنگي پزشکي قانوني، سقط جنين انجام شده است.
او مي‌افزايد: اگر اين کودکان به دنيا مي‌آمدند، به‌طورمتوسط، ۱۸ سال زندگي مي‌کردند و هزينه‌هاي مادي و اجتماعي و خانوادگي زيادي بر جامعه تحميل مي‌شد. کورتاژ، پرعارضه‌ترين روش سقط جنين عنوان شده است که گاه ممکن است عوارض جبران‌ناپذيري مانند ناباروري دائم، عفونت رحم، آسيب‌ديدن روده‌ها و خونريزي‌هاي شديد و حتي مرگ را در پي داشته باشد که البته اگر به صورت قانوني انجام شود، مي‌توان از بسياري عوارض جلوگيري کرد. برخي ديگر نيز تلاش می‌کنند با استفاده از طب سنتي يا داروهاي غيرقانوني و خطرناک، سقط جنين را انجام دهند.
ردپاي عطاري‌ها در سقط جنين‌ها
اقبال زنان به استفاده از داروهاي سنتي براي سقط جنين به خاطر پيشنهاد و معرفي‌شدن اين داروها از سوي اطرافيان و گاه حتي شبکه‌هاي اجتماعي، موجب شده که متأسفانه برخي عطاري‌ها اقدام به عرضه غيرقانوني داروهاي سقط جنين کنند.
اميرحسين جمشيدي، مديرکل نظارت بر فرآورده‌هاي طبيعي، سنتي و مکمل سازمان غذا و دارو نيز در اين رابطه با گلايه از تخلف فراگير عطاري‌ها در عرضه داروهاي غيرمجاز سقط جنين مي‌گويد: متأسفانه، يکي از تخلفات فرا‌گيري که در برخي عطاري‌ها وجود دارد، تجويز و ارائه دارو بوده که در مقوله سقط جنين نيز فراگيرتر شده است. فقط عطاري‌ها نيستند که داروهاي سقط جنين را به مردم عرضه مي‌کنند بلکه بازار سياه ناصرخسرو نيز محلي براي تأمين اين داروها شده است.
رئيس انجمن جنين‌شناسي دراين‌باره مي‌گويد: متأسفانه برخي افراد پس از گذشتن محدوده زماني تعيين‌شده براي سقط درماني، متوجه عارضه جنين مي‌شوند و چون تاريخ دريافت مجوز سقط درماني گذشته است، در چارچوب‌هاي غيرقانوني دست به سقط جنين مي‌زنند. دکتر محمدمهدي آخوندي در گفت‌وگو با خبرنگار ايرنا مي‌افزايد: برخي افراد داروهاي سقط جنين را از ناصرخسرو يا افراد بي‌صلاحيت تهيه مي‌کنند.
سقط جنين غيرقانونی در مکانی قانونی
رئيس انجمن جنين‌شناسي می‌گوید: برخي زناني که امکان سقط جنين در چارچوب قانوني را ندارند، در بيمارستان‌ها بستري مي‌شوند و سقط جنين انجام مي‌شود و با نام ديگري مانند خونريزي در بيمارستان ثبت مي‌شود.
آخوندي درعين‌حال مي‌افزايد: بسياري از موارد سقط جنين خارج از بيمارستان‌ها انجام مي‌شود و هيچ نظارتي در‌اين‌زمينه انجام نمي‌شود. نگرش زنان جوان در داشتن خانواده با بعد کوچک، تأخير در ازدواج به‌دليل مشکلات اقتصادي، گذار از جامعه سنتي به جامعه مدرن، جلو‌افتادن تحولات بلوغ و نيز بالارفتن متوسط سن استقلال شغلي و ازدواج، نبود هر دوی والدين در خانواده و تأثير فيلم‌ها و عکس‌هاي ماهواره و اينترنت در رابطه‌هاي غيراخلاقي، موجب افزايش سقط‌جنين‌هاي غيرقانوني در مکان‌هايي دور از استاندارد پزشکي مي‌شود؛ چنانکه گفته مي‌شود حتي تا ۹۰ درصد سقط‌ها در کشور
به صورت غيرقانوني انجام مي‌گيرند. البته به گمان کارشناسان، دسترسي به مجوز سقط درماني در محدوده زماني تعيين‌شده، بزرگ‌ترين عامل گسترش سقط‌هاي زيرزميني است.
