جامعه مدنی ایران از پیچیدگی های اختلاف شیعه و سنی مطلع نیست

سعید حجاریان در زمان دولت آقای خاتمی، به مناسبتی از امام جمعه معروف اورمیه شدیداً انتقاد کرد که به نظرم در "صبح امروز" منتشر شد. آن موقع اینترنت متداول نبود و هر چه گشتم اصل آن سخنان را نیافتم. چون مربوط به منطقه ما بود، با دقت خواندم و مضمون مطلب کمابیش به همان شکل یادم مانده است. حجاریان گفته بود : «ملاحسنی اوایل انقلاب در اورمیه خیلی تند می‌رفت. سبیل اهل‌سنت آن منطقه را که برای سُنّی‌ها جنبه تقدس دارد، می‌تراشید و به آنها بی‌احترامی می‌کرد. بزرگان اهل‌سنت هم از کرمانشاه به قم رفتند و به آیت‌الله منتظری شکایت بردند و با دخالت ایشان مسئله حل و فصل شد.»

بعله! کاملاً درست خواندید. آدم باسوادی مثل دکتر سعید حجاریان با سابقه امنیتی و تئوریسن اصلاحات، این حرف سر تا پا خطا را زده بود. سبیل برای اهل‌سنت نه تنها مقدس نیست، بلکه سبیل بلندتر از ریش، جنبه غیرشرعی هم دارد.

اگر به عکس متشرعین و سلفی‌های سُنّی توجه کرده باشید، حتی سبیل خود را به طرز افراطی هم کوتاه می‌کنند و اصرار دارند که زیبائی سبیل انکار شود. آن کسانی هم که ملاحسنی سبیل‌شان را کوتاه کرد، سُنّی نبودند، اهل‌حق بودند. اهل‌حق هم با اهل‌سنت، نه که یک ذره، بلکه زمین تا آسمان فرق دارند. بزرگان اهل‌سنت هم در کرمانشاه عموماً شیعه‌مذهب نیستند. تئوریسن اصلاحات این اندازه خارج می‌زد.

مسئله فقط سعید حجاریان نیست. جامعه مدنی ایران و علی‌الخصوص جامعه مدنی فارسی‌زبان شیعه‌مذهب، چه مذهبی و چه غیرمذهبی، اصولاً با جزئیات این مسائل آشنا نیست. و برای همین خیلی خطا می‌کند. باید چند نکته را همزمان در نظر داشت. جنگ مذهبی به وضوح منطقه را فراگرفته است

. مسئله شیعه و سنی، مسئله جامعه ایران نیست ولی شدیداً مسئله حکومت ایران است. در حالی که جامعه مدنی ایران حتی بچه‌مذهبی آن مثل سعید حجاریان، خیلی به فرق اهل‌حق و اهل‌سنت واقف نیست، روحانیت قدرتمند شیعه تا فیها خالدون سنی را می‌شناسد و به آن کار دارد و خواهی نخواهی همه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

ما با جامعه‌ای طرف هستیم که از این موضوع تقریباً شناخت ندارد. اگر هم داشته باشد، کاملاً یک طرفه است. با حکومتی طرف هستیم که خیلی قبل از این حرفها درگیر این مسئله بود و خوب هم می‌داند که چه می‌کند. آن موقع که حریف خواب بود، حضور یک گروه مسلح را در لبنان چنان نهادینه کرده که هر چه امریکا و اروپا می‌گویند آن گروه تروریست است، کاری از پیش نمی‌برند.

این حزب، احتمالاً تنها حزب جهان است که از ارتش کشور خود نیز قوی‌تر است. این حزب، حتی به ارتش کشور همسایه یعنی سوریه هم کمک می‌کند.

مسائل منطقه پیچیده‌تر از این حرفهاست. جامعه مدنی ایران خیلی زودباور است و فریب می‌خورد. لینک کامنت اول را جاهائی دیدم که باورکردنی نبود. خبرگزاری رسمی کشور چنین مطالبی را منتشر می‌کند.

در کشورهائی مثل عراق و بحرین، مسئله شیعه و سنی، مسئله هویتی است. آنها کاملاً به مذهب همدیگر کار دارند. می‌دانند که چه می‌کنند. می‌دانند که چطور حال همدیگر را بگیرند. نباید در دام آنها افتاد. در دام سیاستهای منطقهای حکومت هم نباید افتاد. باید توجه داشت آنطور که محافل خاصی اصرار دارند، ایران فقط یک کشور شیعی نیست.

خوزستان تنها استان مرزی ایران بود که اهل‌سنت بومی نداشت. بقیه استانهای مرزی، یا اکثریت سنی دارند، و یا جمعیت قابل توجه اهل‌سنت. در خصوص خوزستان هم اکنون اینطور نیست. گویا اکنون درصد قابل توجهی از عربهای خوزستان اهل‌سنت هستند. البته هیچ آمار حتی تقریبی قابل اعتنائی در این خصوص وجود ندارد. اما قطعاً می‌توان گفت که خوزستان دیگر وضعیت سابق را ندارد.

محمد بابایی