بایدها و نبایدهای سازمان سینمایی و رئیس بعدی آن

دو سال قبل و در حاشیه برگزاری سی‌امین جشنواره فیلم فجر جواد شمقدری و سید محمد حسینی رسما از آغاز به کار سازمان سینمایی رونمایی شد و امروز در شرایطی رئیس بعدی سازمان سینمایی باید بر این صندلی تکیه بزند که خروج سینمای ایران از بحران کنونی او در گرو بایدها و نبایدهای زیادی است.

سینمای ایران امروز در بحران به سر می‌برد، بحرانی که شاید بخشی از آن به دلیل شکاف عمیق حاصل از تعطیلی خانه سینما باشد اما بحران جدی‌تر مربوط به خود سازمان سینمایی است. سازمانی که هرچند می‌توان آنرا به عنوان یکی از نقاط برجسته کارنامه جواد شمقدری برشمرد اما عدم استقرار کامل آن ممکن است باعث شود رئیس بعدی در کنار حل مشکل خانه سینما به دنبال برطرف کردن خلاء‌های ساختاری سازمان سینمایی باشد.

* استقرار کامل سازمان سینمایی

با نگاهی به چارت سازمان سینمایی سه معاونت و 16 اداره کل وجود دارند که قطعا پیدا کردن نیروهای توانمند و تاثیرگذار در اداره هر یک از آنها چالشی بزرگ پیش روی رئیس بعدی سازمان سینمایی خواهد بود.

موردی که به نظر می‌رسد بعد از دو سال از تاسیس رسمی سازمان سینمایی جواد شمقدری هم در نامه‌ای که به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشته است به آن اذعان کرده و به نوعی تلویحا نبود مدیران تخصصی و کارامد در بخش را به عنوان مشکل اساسی سازمان سینمایی معرفی کرد.

با نگاهی به چارت اداری سازمان سینمایی می‌‌بینیم که در ذیل معاونت آثار سه ادراه کل دفتر ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی و سمعی بصری،دفتر توسعه آثار سینمایی و سمعی-بصری و دفتر مطالعات و توسعه دانش و مهارتهای سینمایی قرار دارد. همچنین در ذیل معاونت امور فعالیت‌ها نیز سه اداره کل دفتر نظارت بر مراکز، مشاغل و اماکن سینمایی، دفتر ارتقاء فناوری و توسعه تجهیزات و فضاهای سینمایی و دفتر مجامع، جشنواره‌ها و تشکل‌های سینمایی قرار دارد که علاوه بر انتخاب دو معاون توانمند برای اداره این دو معاونت مهم در سازمان سینمایی، رئیس سازمان سینمایی باید کسانی را برای این پست‌ها انتخاب کنند که بتوانند مدیران کل باتجربه،با دانش و متخصص در این شش ادراه کل را به کار گیرند تا ساختار سازمان سینمایی بتواند با چابکی بیشتری به اداره امور سینما در چهار سال آینده بپردازد.

از دیگر معاونت‌های مهم سازمان سینمایی معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی است که سه اداره کل امور اداری، امور مالی،دفتر برنامه و بودجه و دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات و تحول اداری در ذیل آن دارد که به نظر می‌رسد استقرار مناسب ادارات کل آن و همچنین انتخاب مدیری توانمند برای اداره این معاونت بتواند بسیاری از چالش‌های ساختاری سازمان سینمایی را برطرف کند.

همچنین در ساختار سازمان سینمایی شش اداره کل دیگر نیز دیده می‌شوند که شامل دفتر حقوقی امور مجلس و استانها،مدیریت ارزیابی عملکرد و پاسخگویی،اداره کل فیلم خانه ملی ایران،دفتر ریاست، روابط عمومی و امور بین‌الملل،هسته گزینش و مدیریت حراست هستند و در مدت اخیر به جز سعید رجبی فروتن که عنوان سخنگو،مدیر کل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان سینمایی و لادن طاهری سرپرست جدید فیلمخانه ملی سایر مدیران این بخش برای اهالی رسانه ناشناخته هستند که شاید عدم استقرار کامل سازمان سینمایی یکی از مهمترین دلیل ناشناخته بودن این مدیران باشد.

* دریافت کامل بودجه مصوب دولت

از سوی دیگر در مدت اخیر یکی از مواردی که به عنوان نقاط برجسته سازمان سینمایی به آن اشاره شد استقرار مالی سازمان سینمایی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بودجه مستقل آن بوده است که البته در تمام دو سال گذشته هیچگاه بودجه مصوب سازمان سینمایی به طور کامل به آن تخصیص داده نشده است و لازم رئیس بعدی سازمان سینمایی فکری اساسی برای تفاوت در بودجه مصوب و بودجه تخصیص داده شده بیندیشد تا از این طریق سینمای ایران حداقل با برنامه‌ریزی بهتری مسیر پیش روی خود را طی کند.

* عدم غفلت از امکانی ویژه به نام شورای عالی سینما

شاید بتوان یکی از مهمترین دستاوردهای دوران مدیریت جواد شمقدری بعد از تاسیس سازمان سینمایی را تشکیل شورای عالی سینما دانست که اتفاقا سازمان سینمایی نیز محصول همین شورا بوده که به دلیل نزدیکی شمقدری با رئیس جمهور دولت دهم این موضوع محقق شد. رئیس بعدی سازمان سینمایی نیز جدای از اینکه مصوبات شورای عالی سینما در دوره قبل تا چه حد تاثیرگذار بود و مهمتر از آن اجرایی شد باید بتواند از ظرفیت حضور رئیس جمهور و وزیر ارشاد در بدنه این شورا برای پیشبرد اهداف کلان سینمای ایران در آینده به بهترین شکل ممکن استفاده کند و در اولین فرصت با توجه به اینکه اعضای شورای عالی سینما استعفای خود را به رئیس جمهور پیشین تقدیم کردند در اولین فرصت ممکن با گزینش افراد تاثیرگذار جلسات شورای عالی سینما را برگزار کند.

* ایجاد تعامل و تفاهم بین سینماگران

جواد شمقدری در حالی سکان هدایت سینمای ایران را پس از چهار سال باید به فرد بعدی واگذار کند که یکی از چالش‌های مهم دوران مدیریت او را می‌توان موضوع خانه سینما و دودستگی بین سینماگران دانست. اگر چه شمقدری چندی قبل در مصاحبه‌ای مطبوعاتی در دفترش خطاب به اهالی رسانه گفت که «مشکل سینما ما نیستم و دعواهای امروز سینماگران ریشه در سال 62 دارد» و حتی همه می‌دانند که تشکیل شورای عالی تهیه‌کنندگان در زمان مدیریت محمدرضا جعفری جلوه به جای پایان دادن به دعواهای تهیه‌کنندگان باعث شعله‌ور شدن اختلافات بیشتر میان آنها شد اما به هر صورت رئیس سازمان سینمایی ناگزیر است تا بتواند به برنامه‌ریزی ویژه‌ای ضمن حل مشکل خانه سینما، دودستگی موجود را از بین ببرد.

در مورد خانه سینما قدر مسلم دیگر نمی‌توان به حذف یک گروه دعوا رای داد و با توجه به جایگاه قانونی صنوف قانونی شده و همچنین حضور افراد تاثیرگذار و نام‌آشنا در طرف مقابل نمی‌توان به راحتی چشم بر روی هرکدام بست و قلم قرمز بدست گرفت بلکه باید فضا را به‌گونه‌ای فراهم کرد که بدون ادعاهایی مبنی بر خانه سینما 1 یا 2 همه آحاد سینمای ایران همچون گذشته در ذیل یک چتر واحد دور هم جمع شوند.

* حل معضل شبکه نمایش خانگی

همان روز اول که چارت سازمان سینمایی رونمایی شد و طی آن مشخص شد که اداره کل همکاری‌های سمعی بصری و شبکه نمایش خانگی از ساختار سازمان سینمایی حذف شده است بسیاری این تصمیم سازمان سینمایی را غیرکارشناسی و اشتباه دانستند و مثال بارز آنرا اختلاف نظر شدید بین اتحادیه موسسات ویدئو رسانه با موسسه رسانه‌های تصویری و در نتیجه سازمان سینمایی است. امروز برخلاف گذشته که موسسات ویدئو رسانه تعامل مطلوبی با ارشاد داشتند با حذف این اداره کل از سازمان سینمایی آن هم با وجود مدیری نظیر سعیدرجبی فروتن که سال‌ها در ارشاد چنین مسولیتی را داشت، موسسات ویدئو رسانه اختلاف نظری شدید و عمیقی با سازمان سینمایی دارند و هر روز در نامه‌هایی سرگشاده سازمان سینمایی را به موازی کاری با این نهاد صنفی متهم می‌کنند و از سوی دیگر حوزه نمایش خانگی با مشکلات فراوانی از جمله کپی غیرمجاز،کاهش تیراژ آثار و کاهش حق رایت فیلم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند که لازم است در این حوزه نیز تعامل مطلوبی با بخش خصوصی و موسسات ویدئو رسانه برقرار شود.

* حل مشکل موازی کاری نهادهای فرهنگی

سازمان سینمایی به عنوان متولی اصلی تولید و عرضه نمایش آثار سینمایی باید بتواند در اولین گام موانع و مشکلات موجود در راه موازی کاری فرهنگی را برطرف کند. امروزه صدا و سیما و نهادی تاثیرگذار نظیر حوزه هنری براساس مقتضیات فرهنگی و تعاریف ساختاری خود اقدام به تولید آثار سینمایی می‌کنند و حتی به واسطه در اختیار داشتن امکانات اکران و پخش در یکی و دوسال اخیر وارد چالشی بزرگ با سازمان سینمایی شدند که رئیس سازمان سینمایی برای عدم بروز اتفاقات ناخوشایند سال 91 که منجر به صف‌آرایی میان ارشاد و حوزه هنری شد باشد بتواند تعامل مطلوب و شایسته‌ای را بین دو نهاد برقرار کند.

براساس این گزارش، بدون شک رئیس بعدی سازمان سینمایی در بدو ورود به محل کار خود با انبوهی از مطالبات مواجه خواهد شد.موارد اشاره شده تنها نمونه‌ای کوچکی از انتظارات پیش روی او خواهد بود که حل آنها می‌تواند از اولویت‌های کاری دومین رئیس سازمان سینمایی باشد و ضمن امتداد کارهای مثبت صورت گرفته در دوره قبل می‌تواند با برطرف کردن مشکلات و موانع موجود ساختار سازمان سینمایی را به گونه‌ای اصلاح و تقویت کند که مورد پسند همه اهالی سینمای ایران قرار گیرد. البته نحوه برخورد با سازمان سینمایی کاملا به رئیس بعدی آن بستگی دارد .شمقدری با وجود تمام ایرادهایی که به کارش وارد بود تلاش کرد تا بنای معیوب گذشته را تخریب و با مصالح آن بنای تخریب شده ساختمانی تازه را پی افکند.ساختمانی که متاسفانه در دوره او تنها اسکلت و چارچوبش ساخته شد.حالا هم با وجود این بنا رییس بعدی سازمان است که می‌تواند ادعا کند مخروبه‌ای را تحویل گرفته که نیاز به بازسازی کامل دارد و یا اینکه با قبول بستر مناسب ایجاد شده سعی در استفاده بهینه از سازمان سینمایی کند.