آشنایی با خواص تخم شربتی

تخم شربتی در حقیقت دانه‌های گیاه ریحان کوهی است که به علت داشتن ترکیبات موسیلاژی (لعاب دار) به‌صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب به صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. ‍ مشخص شده که تخم شربتی حاوی یکسری ترکیبات پلی فنولی و آنتی اکسیدانی مانند آنتوسیانین‌ها و بتأسیسترول است. همچنین طبق برخی تحقیقات پیشگیری از دیابت نوع دو، سرطان و خاصیت ضد باکتریایی برای این گیاه گزارش شده‌است.

ارزش غذایی تخم شربتی.

اما در مورد شایعه وجود مقادیر زیاد کلسیم، آهن، ویتامین c. و اسید‌های چرب غیر اشباع، تخم شربتی حاوی ۶ میلی گرم کلسیم (یک پنجاهم کلسیم موجود در شیر) و ۰/۱۰۹ میلی گرم آهن (یک بیست و چهارم آهن موجود در اسفناج) می‌باشد. جالبتر اینکه مقدار ویتامین C. و امگا ۳ موجود در تخم شربتی صفر میباشد.

تفاوت تخم شربتی با تخم ریحان و چیا

در ایران اغلب تخم شربتی با بذر ریحان و دانهٔ چیا اشتباه گرفته می‌شود، در حالی که این سه متفاوت از یگدیگرند و هر کدام خاصیت جداگانه‌ای دارند. در ایران تخم شربتی از قدیم در نوشیدنی‌های خنک برای برطرف کردن عطش در فصل تابستان استفاده می‌شود. گاهی تخم شربتی یا بذر ریحان به اشتباه به عنوان دانه‌های چیا خریداری شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد، یا خواص مربوط به دانه‌های چیا به تخم شربتی که در ایران فراوان است نسبت داده می‌شود که درست نیست. تنها شباهت تخم شربتی با دانه چیا و بذر ریحان لعاب‌دار شدن هر سه است (دارای موسیلاژ می‌باشند)، ولی خواص این سه دانه با یکدیگر فرق اساسی دارند.

خواص تخم شربتی

امگا ۳ و اثرات ضد التهابی آن و همچنین تاثیرش بر سلامت قلب و مغز، همه کم و بیش شناخته شده است. تخم شربتی حاوی امگا ۳ بوده، اما مقدار آن نسبت به منابع حیوانی مانند روغن ماهی کمتر است. برای کسانیکه ماهی نمی‌خوردند، چیا chia seed می‌تواند یک جایگزین مناسب، برای تامین امگا ۳ در برنامه غذایی شان باشد.

علاوه بر موارد فوق، حاوی مقادیر بالایی پروتئین بوده و یک منبع مفید پروتئین گیاهی محسوب می‌شود لذا برای گیاهخواران یا افرادی که برنامه رژیم غذایی گیاهی دارند، بسیار مفید است.

ترکیب امگا ۳، پروتئین و فیبر در تخم شربتی به این معناست که دانه‌ها نسبتا آهسته هضم می‌شوند. این هضم طولانی باعث کاهش سطح انرژی بدن شده که به حفظ پایداری قند خون کمک می‌کند.

ناگفته نماند که این دانه‌های کوچک سرشار از مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم و عناصر کمیابی مانند منگنز هستند که به ساخت و عملکرد آنزیم‌ها کمک می‌کنند.

متاسفانه تحقیقات و پژوهش‌های اندکی پیرامون خواص دانه چیا و تاثیری که بر سلامت انسان دارد، انجام شده است و امید است که در آینده، این میزان تحقیقات افزایش یابد.

تخم شربتی سرشار از مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم و عناصر کمیابی مانند منگنز هستند.

حرارت بدن را کاهش می‌دهد

تخم‌های شربتی یکی از بهترین خنک کننده‌های بدن هستند.

آن‌ها حرارت بدن را کاهش می‌دهند و به همین دلیل است که مردم معمولا آن‌ها را به نوشیدنی‌های طراوت بخش، شربت‌ها یا میلک شیک‌ها اضافه می‌کنند.

اسیدی بودن معده و سوزش سردل را درمان می‌کند

تخم شربتی، سوزش معده را تسکین می‌دهند و با خواص‌شان سموم را از بدن دفع می‌کنند.

آن‌ها اثر اسیدی HCL (اسید هیدروکلریک) را خنثی می‌کنند و سوزش سردل را فرو می‌نشانند.

تخم‌های شربتی خیس‌خورده، سرشار از آب هستند و به تسکین پوشش معده کمک می‌کنند، بنابراین حس سوزش را از بین می‌برند.

تخم شربتی حاوی مواد مغذی برای استخوان‌ها است

تخم شربتی دارای ارزش غذایی است که به خاطر این مواد مغذی مصرف آن برای سلامت استخوان‌ها بسیار مفید است. این مواد مغذی شامل کلسیم، فسفر، منیزیم و پروتئین است. در هر ۲۸ گرم تخم شربتی ۱۸ درصد کلسیم وجود دارد. این میزان کلسیم در تخم شربتی، بیشتر از میزان کلسیم در لبنیات است.

پس، مصرف تخم شربتی ممکن است به عنوان یک منبع عالی برای برخورداری از کلسیم برای افرادی باشد که لبنیات مصرف نمی‌کنند. با این حال، تخم شربتی همچنین حاوی اسید فیتیک است که تا حدودی جذب کلسیم را کاهش می‌دهد.

سرفه و آنفلوانزا را درمان می‌کند

تخم‌های شربتی خاصیت ضدانقباضی دارند، یعنی میزان سفتی را در عضلات گرفته و منقبض کاهش می‌دهند و آن‌ها را شل می‌کنند.

آن‌ها به این طریق به کنترل سیاه سرفه کمک می‌کنند.

تخم‌های شربتی، ایمنی بدن را افزایش می‌دهند.

فلاونوئید‌های موجود در آن‌ها مانند ویسنین، اورینتین و بتاکاروتن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.

توجه: زنان باردار و کودکان باید از مصرف تخم شربتی اجتناب کنند.

اگر این دانه‌ها به‌خوبی با آب مخلوط نشوند، ممکن است باعث خفگی بچه‌های کوچک شوند.

این دانه‌ها در زنان باردار، مقادیر استروژن را در بدن کاهش می‌دهند که ممکن است منجر به سقط جنین شود.

اگر باردار هستید یا هرگونه بیماری دیگری دارید، بهتر است قبل از اضافه کردن تخم شربتی به رژیم غذایی‌تان با پزشک مشورت کنید.

خوردن تخم شربتی در آب یکی از بهترین روش‌ها برای کم کردن وزن می‌باشد. شربت تخم شربتی علاوه بر رفع تشنگی برای متعادل نگهداشتن فشارخون و لاغر شدن بسیار مؤثر است. تخم شربتی در تسکین ورم معده یا دیگر ناراحتی‌های گوارشی مؤثر است.

از روغنی که با خرد کردن تخم‌های شربت به دست می‌آید، برای درمان عفونت‌هایی مانند زخم، بریدگی، عفونت مثانه، انواع عفونت پوست و… استفاده می‌شود.

از تخم شربتی برای درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند درد معده، نفخ، یبوست، سوءهاضمه و بی نظمی کارکرد روده‌ها استفاده می‌شود.

این شربت، خلق و خوی فرد را بهتر می‌کند، همچنین خستگی مفرط ذهنی، تنش‌های عصبی، افسردگی، میگرن و مالیخولیا «کابوس‌های هنگام خواب» را نیز برطرف می‌کند.

از آن جا که تأثیر ضد اسپاسمی دارد، سیاه سرفه را برطرف می‌کند.

در کشور چین، از تخم شربتی برای درمان عفونت، درد معده، گزیدگی مار و حشرات و پایین آوردن دمای بدن استفاده می‌شود.

این دانه‌های ریز سیاه رنگ می‌توانند میزان قند خون را تنظیم کنند؛ بنابراین شما را از خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در امان نگه می‌دارد.

تخم شربتی با دفع مواد زائد بدن از طریق روده‌ها به عملکرد خوب آن‌ها کمک می‌کند.

مصرف تخم شربتی در دوره شیردهی، سبب زیاد شدن شیر مادر می‌شود، ولی در مصرف آن نباید زیاده روی شود.

تخم‌های شربتی، ایمنی بدن را افزایش می‌دهند

آیا تفاوتی می‌کند که تخم شربتی به صورت خام، خیس شده، پخته یا پودر شده مصرف شود؟

تخم شربتی دارای طعم بی نظیری در مقایسه با دانه‌های کدو و کنجد است. یک روش متداول برای مصرف، این است که آن را در آب یا شیر خیس کرده و برای مدت حداقل ۲ ساعت یا یک شب در یخچال قرار داده و بعد میل شود. اگر مایل هستید که این دانه را اندکی مزه دار مصرف کنید، می‌توانید دانه‌های آن را در شیر طعم دار، شیره نارگیل یا آب میوه خیس کنید یا به آن ادویه‌هایی از قبیل: دارچین و زنجبیل و کمی عسل اضافه کنید.

تخم شربتی می‌تواند در سوپ نیز استفاده شود و همچنین به عنوان جایگزین تخم مرغ در بعضی غذا‌ها بکار رود. برای جایگزین کردن آن به جای تخم مرغ باید ۱ قاشق غذاخوری به همراه ۳ قاشق غذاخوری آب مصرف شود.

پودر آن می‌تواند به عنوان جایگزین آرد در پخت نان یا کیک مورد استفاده قرار گیرد. همچنین می‌توان دانه‌های پخته و تفت داده شده آن را به سبزیجات یا غلات صبحانه اضافه کرد. فقط باید توجه شود که دانه‌ها به مقدار زیاد تفت داده نشوند و حرارت لازم برای پخت بسیار ملایم باشد، تا طعم آن تغییر نکند.

به طور کلی تخم شربتی به هر صورتی که استفاده شود، برای بدن مفید بوده و مصرف آن توصیه می‌شود.

میزان مناسب برای مصرف تخم شربتی

در مورد دوز مناسب برای مصرف روزانه تخم شربتی باید بدانید که دوز ۲۰ گرم (حدود ۱٫۵ قاشق غذاخوری) از تخم شربتی، دو بار در روز است.

موارد منع مصرف تخم شربتی

اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید نیز بهتر است قبل از مصرف تخم شربتی با پزشک خود مشورت کنید. اشخاص مبتلا به کرم معده نباید از تخم شربتی استفاده کنند. زیاده روی در مصرف تخم شربتی موجب ایجاد سر گیجه و همچنین بروز اختلال در حس بینایی می‌شود. مصرف این دانه‌ها برای افرادی که دارو‌های ضد انعقاد می‌خورند نیز توصیه نمی‌شود.

توجه داشته باشید که این دانه‌های ریز حاوی گلوتن هستند و اگر شما جزو افراد حساس به این ترکیب هستید در مصرف آن دقت کنید. تخم شربتی همچنین باعث کاهش فشارخون می‌شود برای همین سالمندانی که داروی ضد فشار مصرف می‌کنند باید حواسشان به مصرف آن باشد.

آیا تفاوتی می‌کند که تخم شربتی به صورت خام، خیس شده، پخته یا پودر شده مصرف شود؟

تخم شربتی دارای طعم بی نظیری در مقایسه با دانه‌های کدو و کنجد است. یک روش متداول برای مصرف، این است که آن را در آب یا شیر خیس کرده و برای مدت حداقل ۲ ساعت یا یک شب در یخچال قرار داده و بعد میل شود. اگر مایل هستید که این دانه را اندکی مزه دار مصرف کنید، می‌توانید دانه‌های آن را در شیر طعم دار، شیره نارگیل یا آب میوه خیس کنید یا به آن ادویه‌هایی از قبیل: دارچین و زنجبیل و کمی عسل اضافه کنید.

تخم شربتی می‌تواند در سوپ نیز استفاده شود و همچنین به عنوان جایگزین تخم مرغ در بعضی غذا‌ها بکار رود. برای جایگزین کردن آن به جای تخم مرغ باید ۱ قاشق غذاخوری به همراه ۳ قاشق غذاخوری آب مصرف شود.

پودر آن می‌تواند به عنوان جایگزین آرد در پخت نان یا کیک مورد استفاده قرار گیرد. همچنین می‌توان دانه‌های پخته و تفت داده شده آن را به سبزیجات یا غلات صبحانه اضافه کرد. فقط باید توجه شود که دانه‌ها به مقدار زیاد تفت داده نشوند و حرارت لازم برای پخت بسیار ملایم باشد، تا طعم آن تغییر نکند.

به طور کلی تخم شربتی به هر صورتی که استفاده شود، برای بدن مفید بوده و مصرف آن توصیه می‌شود.

منبع: بیتوته