باورهای غلط تغذیه‌ای برای مادران باردار

به گزارش پارسینه به نقل از ایکنا، کتاب «پاسخ‌های علمی درست به باورهای تغذی‌های نادرست» شامل ۱۸۵ باور غلط مردم ایران در خصوص تغذیه است که به همت دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت منتشر شده است.

برای تدوین این کتاب هزار و ۵۰۰ کارشناس تغذیه در ۶۵ دانشگاه علوم پزشکی باورهای اشتباهی که در خصوص تغذیه و مواد غذایی بین مردم رواج دارد، مطرح کرده‌اند. این باورها توسط تیمی ۲۰ نفره از متخصصان بررسی و پاسخ‌های علمی به آنها رائه شده است.

ایکنا، با هدف ترویج سبک زندگی سالم و بهبود تغذیه مردم ایران، بخشی از مهم‌ترین باورهای اشتباه در خصوص تغذیه را از این کتاب نقل می‌کند.

تمام ماهی‌ها دارای جیوه هستند و مصرف هر نوع ماهی در طول بارداری موجب سقط جنین می‌شود/ مصرف همه انواع ماهی حتی ماهی‌های پرورشی به دلیل جیوه در دوران بارداری ممنوع است.

پاسخ: غذاهای دریایی از قبیل ماهی منبع غنی از پروتئین، ویتامین «د» و اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که برای سلامت مادر و رشد و تکامل سیستم ایمنی، مغز و چشم جنین ضروری هستند. بنابراین مصرف دو بار در هفته ماهی در دوران بارداری برای سلامت مادر و جنین نقش بسزایی دارد. البته نگرانی‌هایی در مورد میزان زیاد جیوه در ماهی‌های بزرگ و شکارچی که ساکن آب‌های اقیانوس و رودخانه‌ها هستند، وجود دارد. بنابراین توصیه می‌شود مادران باردار از ماهی‌های پرورشی و ماهی‌هایی مانند ساردین، سالمون، قزل آلا، ماهی سفید و شاه ماهی که حاوی جیوه کمتری هستند، استفاده کنند. همچنین خانم‌هایی که به دلیل حساسیت به ماهی قادر به استفاده از این منبع غنی از امگا ۳ نیستند، بهتر است زیر نظر متخصص تغذیه و پزشک خود از مصرف مکمل‌های حاوی امگا۳ در دوران بارداری خود بهرهمند شوند.

مادران نباید در بارداری شیر و لبنیات مصرف کنند زیرا باعث بزرگ شدن جنین و زایمان سخت می‌شود.

پاسخ: لبنیات از قبیل شیر، ماست و پنیر سرشار از مواد مغذی از جمله پروتئین، کلسیم، فسفر، پتاسیم، ید، ویتامین A، ویتامین ۱۲B  و ویتامین ۲B هستند که این مواد مغذی در دوران بارداری برای سلامت مادر و جنین ضروری است. بنابراین توصیه می‌شود خانم‌های باردار روزانه ۳-۴ واحد لبنیات کم چرب در رژیم غذایی خود بگنجانند و از فواید این گروه غذایی با ارزش در دوران بارداری خود بهرهمند شوند.

از طرفی، هیچ ارتباطی بین مصرف لبنیات و بزرگ شدن جنین و زایمان سخت وجود ندارد و به دلیل ضروری بودن مصرف آن جهت رشد و استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها و همچنین بهبود سیستم ایمنی در مادر و جنین مصرف لبنیات در این دوران ضروری است.

در بارداری باید به اندازه دو نفر غذا خورد/مصرف بیش از حد مواد غذایی و پرکالری در دوران بارداری باعث افزایش وزن و رشد عالی جنین می‌شود (مادر باردار دو برابر بقیه غذا بخورد)/ در دوره بارداری مادر باردار دو نفر است پس باید دو برابر قبل غذا مصرف کند.

پاسخ: نیاز به مصرف انرژی در دوران بارداری بسته به وضعیت فیزیولوژیک سن باردار، میزان فعالیت و خصوصیات ویژه فردی دارد که توسط متخصص تغذیه محاسبه می‌شود انرژی مورد نیاز مادران باردار در سه ماهه اول باردارش شبیه زنان غیر باردار است اما در سه ماهه دوم ۳۴۰ تا ۳۶۰ کیلوکالری در روز و در سه ماهه سوم تنها۱۱۲  کالری دیگر (عاوه بر ۳ ماهه دوم)، افزایش پیدا می‌کند. بنابراین این باور غلط است که «خانم باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورد».

واقعیت این است اضافه دریافت کالری می‌تواند وزن مادر و جنین را بیش از حد مجاز افزایش دهد و مادر را در معرض بیماری‌هایی نظیر دیابت و پرفشاری خون در دوران بارداری قرار دهد و سلامت جنین را به خطر بیاندازد.

در دوران بارداری لبنیات فله به جای پاستوریزه مصرف کنید.

پاسخ: لبنیات فله دارای مقادیر بسیار زیادی اسیدهای چرب اشباع نسبت به شیر پاستوریزه کم چرب است که مصرف روزانه آنها می‌تواند سبب ایجاد بیماری‌های مزمن از قبیل چاقی، دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی و عروقی شود. همچنین شیری که چربی آن گرفته شده، درصد کلسیم، فسفر و ویتامین‌های محلول در آب بیشتری دارد و جذب این مواد مغذی در بدن بهتر است و بنابراین ارزش غذایی بالاتری نسبت به شیرهای پرچرب پیدا می‌کند.

از طرف دیگر مصرف شیرهای خام و فله می‌تواند بیماری‌هایی که به دلیل عدم پاستوریزاسیون شیر می‌تواند به انسان منتقل شود، مانند تب مالت و سل را در مصرف کنندگان ایجاد کند. از این رو، شیر و لبنیات پرچرب و فله باید از سبد غذایی افراد جامعه به خصوص گروه آسیب‌پذیر نظیر خانم‌های باردار حذف شود و لبنیات پاستوریزه و کم چرب جایگزین شود.

مصرف شیرینی‌جات و قندهای ساده (کیک و شیرینی قنادی) در دوران بارداری باعث وزن‌گیری جنین می‌شود/ مصرف دلستر باعث وزن‌گیری جنین می‌شود.

پاسخ: مصرف قندهای ساده مانند قند، شکر، شیرینی جات، کیک‌ها و انواع نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی در بارداری باید محدود شود؛ چرا که این مواد غذایی حاوی کالری بالا و ارزش غذایی کم هستند و افراط در مصرف آنها می‌توانند زمینه‌ساز بیماری‌های مزمن در طول بارداری نظیر اضافه وزن و چاقی و بیماری‌های همراه با آن از قبیل دیابت بارداری و پرفشاری خون شوند و سلامت مادر و جنین را به خطر بیاندازند.

در صورتی که پزشک تشخیص دهد وزن جنین یا مادر کم است، مادر باردار با مراجعه به کارشناس و یا متخصص تغذیه می‌تواند رژیم غذایی مناسب و سالم را دریافت کند.

عسل در دوران بارداری، جنین را لال می‌کند/ مصرف عسل در بارداری ممنوع است/ خوردن عسل موجب سقط جنین می‌شود.

پاسخ: مصرف عسل در مقادیر محدود و توصیه شده توسط متخصص تغذیه در دوران بارداری، برای مادر و نوزاد خطری ندارد و همچنین سبب سقط و یا اختلالات جسمی در جنین نمی‌شود. ا گر چه عسل در گروه قندهای ساده قرار دارد و مصرف مقادیر زیاد آن در روز می‌تواند با چاقی و اضافه وزن و به دنبال آن ابتلا به بیماری‌های مزمن نقش داشته باشند. بنابراین مادر باردار باید در مصرف عسل و دیگر مواد غذایی در گروه قندهای ساده تعادل را حفظ کند و از مصرف بیرویه آنها پرهیز کند.

مصرف تخم مرغ خام برای تقویت قوای زن باردار مفید است.

پاسخ: مصرف تخم مرغ به صورت خام ممکن است حامل انگل توکسوپسموزب باکتری سالمون و عامل ویروس هپاتیت نوع A و E باشد و زندگی افراد به خصوص گروه آسیب پذیر مانند خانم‌های باردار را به خطر بیاندازد. همچنین مصرف تخم مرغ خام به دلیل دارا بودن پروتئینی بنام آویدین، مانع جذب ویتامین بیوتین می‌شود. ویتامین بیوتین در سلامت پوست، مو و ناخن نقش دارد و جهت متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین، چربی و سیستم آنزیمی بدن ضروری است. بنابراین بهترین روش مصرف تخم مرغ بخارپز یا آبپز کردن آن است؛ به طوری که زرده آن کاماً سفت شود.

خوردن قرص فولیک اسید باعث بزرگ شدن سر کودک می‌شود/مصرف تخم مرغ در بارداری موجب بزرگ شدن سر نوزاد و جنین می‌شود/خوردن تخم مرغ در دوران بارداری باعث کج شدن و یا بزرگ شدن سر نوزاد می‌شود.

پاسخ: بزرگی سر جنین یا کودک در اکثر موارد یک ویژگی ارثی در خانواده است که بی‌زیان و بی‌خطر است. اما در موارد دیگر این وضعیت می‌تواند ناشی از اختلالات دیگری مانند جمع شدگی مایع در اطراف مغز و یا اختلالات ژنتیکی باشد، که توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. لذا بزرگ بودن سر جنین هیچ ارتباطی به مصرف مواد غذایی در دوران بارداری ندارد. از طرفی ذکر این نکته مهم است که قطع مصرف مکمل اسیدفولیک می‌تواند سبب خطرات جدی و برگشت ناپذیری در رشد و تکامل سیستم عصبی جنین شود و سلامت او را برای همیشه به خطر بیاندازد.

مصرف لبنیات در بارداری باعث آلرژی نوزاد به پروتئین شیر گاو می‌شود.

پاسخ: آلرژی به پروتئین شیر گاو زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن نوزاد به طور غیرطبیعی نسبت به پروتئین موجود در فرآورده‌های گاوی و برخی حیوانات دیگر نظیر شیر بز واکنش نشان دهد. در شیرخواران مبتلا به آلرژی به پروتئین گاوی، مادر باید در طول شیردهی، تمام محصولات لبنی و سویا را از رژیم غذایی خود حذف کند و همچنین از فرموال‌های عاری از پروتئین شیر گاو و یا سویا برای نوزاد خود استفاده کند. این بیماری معمولاً در نوزادان کمتر از یک سال مشاهده می‌شود و با بزرگ شدن نوزاد به تدریج از بین می‌رود؛ به طوری که در حدود ۹۰ درصد از کودکان تا سن  شش سالگی علائم آلرژی به طور کامل برطرف می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع آلرژی با عدم مصرف لبنیات توسط مادر باردار قابل پیشگیری نیست و ارتباطی بین مصرف این نوع از گروه غذایی و بروز آلرژی به پروتئین شیر گاو در نوزادان وجود ندارد. بنابراین مادر باردار برای بهره‌مند شدن از خواص لبنیات برای حفظ سلامت خود و جنین روزانه باید سه تا چهار واحد لبنیات در روز مصرف کند.