اخراج به جرم خوردن موز؛ پاسخ تند ترکیه به پناهجویان سوری

به گزارش «پارسینه» به نقل از «خبرگزاری فرانسه»، موز به نمادی شگفت انگیز در تنش‌های فزاینده بین ترک‌ها و ۴ میلیون آواره سوری ساکن ترکیه تبدیل شده است. ویدئو‌های فراگیر در شبکه اجتماعی «تیک تاک» که در آن جوانان سوری از موز خوردن خود منتشر کرده اند، خشم پلیس ترکیه را برانگیخته است و آنکارا دستور اخراج ۱۱ نفر از آن‌ها را صادر کرده است.

ماجرا از ویدئویی در استانبول شروع شد که طی آن درباره نقش پناهجویان در بحران اقتصادی ترکیه بحثی در گرفته بود. در این کلیپ، یک مرد ترکیه‌ای به یک دانشجوی سوری حمله می‌کند و او را متهم می‌کند «کیلو کیلو موز می‌خرد» در حالی که خودش توانایی خرید «یک عدد موز» را هم ندارد. یک زن دیگر هم وارد این مجادله شده و سوری‌های ساکن ترکیه را متهم می‌کند که به جای بازگشت به کشورشان و جنگیدن، به راحتی در ترکیه زندگی می‌کنند. دانشجوی سوری سعی می‌کند توضیح دهد که در سوریه جایی برای رفتن ندارد، اما کسی به حرفهایش گوش نمی‌دهد.

پس از انتشار این ویدئو، جوانان سوری مقیم ترکیه به «تیک تاک» روی آوردند. آن‌ها برای محکوم کردن بیگانه هراسی روزمره که سوری‌ها در ترکیه تجربه می‌کنند، از موز خوردن خود فیلم گرفتند، در حالی که صدای ویدیوی اصلی را روی آن قرار می‌دادند.

سایر کاربران سوری تصاویری از پرچم ترکیه را به اشتراک گذاشتند که هلال آن با موز جایگزین شده است. کاربران سوری همچنین با انتشار تصاویری به اوضاع اقتصادی ترکیه کنایه زده و ویدیو‌هایی از خود در حال قطعه قطعه کردن یک موز برای تقسیم کردن با خانواده یا تصاویری از دلار آمریکا که به آن تصویر موز اضافه شده بود، منتشر کردند (اشاره به کاهش شدید ارزش لیر ترکیه در برابر دلار، به ویژه در چند ماه گذشته).

مقامات ترکیه به شدت به «کمپین» موز واکنش نشان داده اند. پنج شنبه گذشته تعدادی از این افراد توسط پلیس ترکیه که آن‌ها را به توهین به ترک‌ها و نفرت پراکنی متهم کرده بود بازداشت شدند. از این میان ۱۱ سوری که ویدئو‌های موز منتشر کرده بودند به اخراج از خاک ترکیه محکوم شده اند و پرونده افراد دیگر هم در دست بررسی است و ممکن است سرنوشت مشابهی پیدا کنند.

ماجد شامع، روزنامه نگار سوری که گزارش تصویری طنزی درباره چالش موز منتشر کرده بود، هم از جمله بازداشت شدگان است. او اکنون در شهر غازی عینتاپ نگهداری می‌شود و در حالی قرار است به سوریه بازگردانده شود که عفو بین الملل و گزارشگران بدون مرز برای آزادیش تلاش می‌کنند.

در حالی که ترکیه با مشکلات اقتصادی و مالی دست و پنجه نرم می‌کند، این ویدئو‌های موز نیز اعصاب ترک‌ها را تحت تأثیر قرار داده است، به ویژه آن‌هایی که پناهندگان سوری و افغان را به خاطر گرفتن مشاغلشان مقصر می‌دانند. یک روزنامه نگار ترک گفت: «مشکل واقعی خطری است که [این پناهندگان]برای آینده ترکیه ساخته اند.»

ده سال پیش، ترکیه در‌های خود را به روی سوری‌هایی که از جنگ داخلی فرار می‌کردند، باز کرد، اما انتظار نداشتند که پناهجویان برای مدت طولانی بمانند. از آن زمان به بعد، وضعیت اقتصادی ترکیه بدتر شده و شکاف درآمدی میان ترک‌ها و سوری‌ها هم بیشتر شده است. این وضعیت عدم تمایل ترکیه به پذیرش پناهجویان جدید از افغانستان را توضیح می‌دهد.

از نظر سیاسی، سوری‌های ترکیه باری بر دوش رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه شده اند. از سوی دیگر، آن‌ها یک مزیت احتمالی برای حزب اپوزیسیون، یعنی حزب جمهوری خواه خلق به شمار می‌روند که مظهر نارضایتی و خشم ترک‌ها از خارجی هاست. کمال قلیچداراوغلو، رئیس حزب، بار‌ها گفته است که می‌خواهد «برادران سوری خود» را به خانه بفرستد.

جنگ در سوریه در ابتدا یک امتیاز انتخاباتی برای حزب عدالت و توسعه بود. عملیات نظامی آنکارا علیه کرد‌های سوریه، محبوبیت اردوغان را افزایش داد، در حالی که پایگاه رای او، گشودگی رئیس جمهور برای پناهندگان سوری را مظهر رهبری جدید انسانی و سخاوتمند ترکیه در جهان اسلام می‌دانست.

با این حال، بحران اقتصادی موجب شده تا حمایت از اردوغان کاهش بیابد. بسیاری از ترک‌ها دیگر نمی‌توانند از وضعیت اقتصادی کشورشان گلایه نکنند و برای سوری‌هایی که از ترکیه اخراج می‌شوند هم موز دیگر شوخی بردار نیست.