.svg)
فارس‌نیوز و مصاحبه با مرسی: تلاش برای نجات یک رسانه
پارسینه: یادداشت سردبیر/
اتفاقی را که خبرگزاری نیمه‌رسمی فارس با انتشار خبر «مصاحبهٔ محمد مرسی» رقم زد، شاید بتوان در تاریخ رسانه‌های فارسی‌زبان بی‌سابقه دانست. اظهاراتی که این خبرگزاری به نقل از رئیس‌جمهور جدید مصر منتشر کرد ، در کمتر از چند ساعت تیتر یک مهم‌ترین رسانه‌های دنیا شد. با نگاهی به گسترهٔ اخبار مرتبط با مصاحبهٔ فارس، می‌توان تصدیق کرد که این کنش رسانه‌ای اگر تکذیب نمی‌شد ظرفیت ایجاد تغییر در سرنوشت جمهوری اول مصر را در خود داشت.
در خبر فارس‌نیوز از مصاحبه با مرسی، چهار نکتهٔ تنش‌برانگیز وجود داشت: تمایل به گسترش روابط با ایران، تکذیب برنامهٔ سفر به عربستان سعودی، رویکرد آینده نسبت به ارتش، و بازنگری در پیمان کمپ‌دیوید. این هر چهار، واکنش شتاب‌زدهٔ رسانه‌های عربی، غربی و اسرائیلی را در پی داشت؛ این واکنش‌ها به هیچ وجه دور از انتظار نبود. چرا؟ به این دلیل که از یک سو کاملا بر خلاف برنامه‌ریزی و چشم‌انداز این دولت‌ها برای آیندهٔ مصر بود و از سوی دیگر، کاملا بر خلاف مواضع اظهارشده و رسمی از سوی مرسی در یک ماه گذشته و پس از پیروزی بود. فارس که گویا خود را برای این وضعیت آماده کرده بود، بی‌درنگ یک فایل صوتی را به عنوان سند مصاحبه با مرسی ضمیمهٔ خبر خود کرد.
بی‌بی‌سی عربی و پس از آن العربیه، اولین رسانه‌هایی بودند که اخباری مبنی بر تکذیب این مصاحبه منتشر کردند. فارس‌نیوز این تکذیب‌ها را تکذیب کرد به این دلیل که از سوی افراد بی‌نام و نشان ابراز شده است. از سوی دیگر، خبرگزاری دولتی ایرنا نیز به نشر پی‌در‌پی اخبار تکذیب مصاحبهٔ فارس پرداخت. این مسئله سبب‌ساز یک جدال رسانه‌ای جدید برای فارس شد، این‌بار در جبههٔ دولت جمهوری اسلامی ایران و مخالفان آن. فارس ایرنا را به «هم‌صدایی با رسانه‌های معاند و ضد انقلاب» متهم کرد . چند ساعت بعد خبرگزاری رویترز با «یاسر علی» سخنگوی مرسی گفتگو کرد و وی تأکید کرد که آنچه به نقل از مرسی منتشر شده است کاملا بی‌پایه است. اخبار تکذیب نیز به سرعت در رسانه‌ها منعکس شد؛ همچنانکه انتساب فایل صوتی به مرسی نیز مورد تردید قرار گرفت.
این مسئله، خبرگزاری فارس را در موقعیتی شکننده قرار داد. تحریریهٔ فارس به شکلی شتاب‌زده به هر خبری چنگ زد تا رسانهٔ متبوع خود را از یک شکست واقعی نجات دهد.
فارس نوشت که «روزنامهٔ مصری الوطن... با انتشار خبری تاکید کرد که خبرگزاری فارس با گذاشتن فایل صوتی مصاحبه و درج مصاحبه تفصیلی آن، آب پاکی را بر روی دست کسانی ریخت که این خبر را رد می‌کردند.» اما الوطن نشریه‌ای ضد محمد مرسی و هوادار احمد شفیق است و اظهارات منتسب به مرسی را به عنوان سندی بر خیانت وی تلقی کرده است و از همین‌رو، از تأیید آن استقبال کرده است . ضمن آنکه چند ساعت بعد الوطن خبری در وب‌سایت خود منتشر کرد و به نقل از روزنامهٔ اسرائیلی «معاریو» تکذیب این مصاحبه را برجسته کرد .
خبر دیگر فارس‌نیوز از انعکاس این مصاحبه در وب‌سایت تلویزیون مصر حکایت داشت . از سوی مقابل، وب‌سایت اخوان‌المسملین مصر نیز خبر تکذیب این مصاحبه را به نقل از خبرگزاری الشرق الأوسط منتشر کرد . فارس از گزارشی از روزنامهٔ الأخبار لبنان نیز استقبال کرد . در این گزارش، بعضی از اعضای جماعت اخوان‌المسلمین مفاد این مصاحبه را تأیید کرده بودند، اما آن‌ها زمان این مصاحبه را ۱۰ روز قبل از پیروزی مرسی اعلام کردند، حال آنکه فارس زمان مصاحبه را چند ساعت قبل از اعلام پیروزی مرسی عنوان کرده بود. گزارش الأخبار با تیتر «دفتر رئیس‌جمهور مصر مصاحبه با فارس را تکذیب کرد» منتشر شده است .
در همین حین، خبرگزاری فارس مصاحبه‌ای دیگر از محمد مرسی به همراه یک فایل صوتی مربوط به دورهٔ اول انتخابات ریاست‌جمهوری مصر منتشر کرد . بخشی از این مصاحبه که در آن نظر مرسی پیرامون چند شخصیت سیاسی پرسیده شده است در همان موقع (۲۳ خرداد) منتشر شده بود ، با یک ممیزی کوچک اما مهم که به آن اشاره خواهم کرد.
برگ برندهٔ خبرگزاری فارس در ماجرای این دو مصاحبه، فایل صوتی است که به همراه آن منتشر کرده است؛ اگرچه فارس این فایل صوتی را در بخش عربی خود ضمیمه نکرده است. خبرگزاری ایرنا در گزارشی به نقل از خبرنگار خود در قاهره نوشت : «پس از شنیدن فایل صوتی، مشاوران مرسی و دیگر همکاران وی توجه شدند که صدا، صدای وی نیست. این فایل همچنین به سمع «سیف الاسلام» فرزند امام حسن بنا هم رسید و همه مطمئن شدند که تقلبی است. نکته قابل تامل این است که آقای مرسی هرگز لهجه عامیانه محاوره‌ای نداشته و این لهجه با شخصیت فرهیختهٔ ایشان هیچ تناسبی ندارد همچنانکه تن صدا، صدای ایشان نبود.»
من فایل صوتی مربوط به مصاحبهٔ اول را گوش دادم. خبرگزاری فارس متن این مصاحبه را به استثنای یک بخش منتشر کرده است: قسمت پایانی مصاحبه که مصاحبه‌شونده نظر خود را درباره شخصیت‌های مختلف خاورمیانه از جمله سیدحسن نصرالله، آیت الله خامنه‌ای، رجب طیب اردوغان، اسماعیل هنیه و بشار اسد عنوان می‌کند. خبرگزاری فارس در خبر ۱۰ روز پیش خود از انتشار جملات صریح مرسی دربارهٔ بشار الأسد خودداری کرده است ؛ این جملات تنها نشانه در این مصاحبه است که می‌تواند انتساب آن به مرسی را تقویت کند. شخص مصاحبه‌شونده بشار الأسد را «آدم‌کش و جلاد» و «بد‌تر از مبارک و قذافی» معرفی می‌کند و امیدوار است که ملت سوریه در ازای «خون‌های ریخته‌شده و خانه‌های ویران‌شده‌شان» به دموکراسی راه پیدا کند (دقیقهٔ ۱۴).
این موضع، کاملا با موضعی که مرسی پیش از این پیرامون مسئلهٔ سوریه اتخاذ کرده بود هم‌خوانی دارد. محمد مرسی یک هفتهٔ پیش در مصاحبه‌ای با روزنامهٔ الکویتیه اعلام کرده بود : «من دیدار با کاردار ایران در مصر را نپذیرفته‌ام، البته حداقل تا هنگامی که موضع آن‌ها در خصوص سوریه مشخص شود.» چندی پیش نیز کلیپی در یوتیوب منتشر شد که محمد مرسی در یک سخنرانی، اظهار می‌دارد : «ما با ملت سوریه در همهٔ خواسته‌هایشان همراهیم، ما ضد نظام سوریه هستیم... سفیر ایران شب و روز تلاش می‌کند که با من دیدار کند، و گفته‌ام با او دیدار نمی‌کنم تا زمانی که ایران موضع خود را در مورد نظام سوریه تغییر دهد.» که سخنان مرسی با تشویق حاضران مواجه می‌شود. رایزن سابق ایران در مصر نیز در مصاحبه‌ای بر این نکته صحه گذاشته است که «مسئله سوریه تا حد زیادی باعث دوری اخوان‌المسلمین از ایران شده است.»
نکتهٔ قابل توجه این است که برایند این اتفاق، کاملا به نفع مرسی و به رضایت طرفین ایرانی و غربی خاتمه یافته است. مرسی سکوت کرد و فارس‌نیوز با انتشار فایل صوتی و تکذیب تکذیب‌ها مخاطبان خود را قانع کرد که این مصاحبه صحت دارد. از سوی دیگر، اخبار تکذیب در رسانه‌های غربی، خیال محور غربی-عربی-اسرائیلی را فعلا آسوده کرده است. اگرچه اخبار تکذیب از یک سو وجههٔ خبرگزاری فارس را به عنوان یک خبرگزاری منسوب به نظام جمهوری اسلامی ایران در کشورهای عربی خدشه‌دار کرده است و از یک سو، مخالفان مرسی نیز بهرهٔ خود را از این جنجال بردند و با انتشار فایل صوتی منسوب به او، سندی برای اثبات دروغگویی او یافته‌اند.
بایستی در نظر داشت که عدم تکذیب یک خبر، نمی‌تواند به معنای تأیید قطعی آن خبر باشد. مدتی پیش ویدئویی از یک سخنرانی شیخ محمد حسین بن یعقوب (شیخ سلفی مصری) منتشر شد که وی در آن مدعی می‌شود که محمد مرسی به او گفته است «شیعه از یهود برای اسلام خطرناک‌تر است.» روز گذشته خبری دیگر در بعضی رسانه‌های عربی منتشر شد که بشار الأسد پیام تبریک برای محمد مرسی ارسال کرده است، اما مرسی از پذیرش این پیام خودداری کرده است و در پاسخ به طرف سوری نوشته است : «ما این پیام را نمی‌پذیریم و شما را دارای مشروعیت نمی‌دانیم... و نمایندهٔ مردم سوریه ارتش آزاد و شورای رهبری انقلاب است.» تا آنجا که من اطلاع دارم، مرسی این اخبار را تکذیب نکرده است.
آیا خبرگزاری فارس تا ابد نسبت به مواضع ضد سوری مرسی سکوت پیشه خواهد کرد؟ این تغافل نسبت به اینکه دولت‌های عربی پسا-انقلاب تمام عزم خود را برای حذف بشار الأسد جزم کرده‌اند، تا کی ادامه خواهد داشت؟
آقا جان بيخود نيست كه خارجيها و حتي عربها ما ايرانيها را دروغگو خطاب مي كنند.
چون خودمون به راحتي مثل آب خوردن بهانه دستشون مي دهيم.
بالاخره مصاحبه صحت داشت یا نه ؟
برادر كدوم پيام تبريك بشار مرسي اعلام كرد پيامي از سوريه دريافت نكرده
لازم به یادآوری است ایران در مصر دفتر حفظ منافع دارد و دفتر حفظ منافع هم همیشه رییس دارد و این رییس-دیپلمات هیچ پقت در حد کاردار نیست. پس باید در نظر داشت خبر روزنامه کویتی هم دروغ بوده است. پیام تبریک از سوریه هم همانطور که گفته شد دروغ بوده و پیامی از سوریه دریافت نشده است.
اسد هم می رود