مهم‌ترین نکاتی که باید درباره «باطل شدن روزه» بدانید

به گزارش «پارسینه»، مُبطِلات روزه یا مُفْطِرات رفتارهایی هستند که روزه را باطل می‌کنند. مهم‌ترین مفطرات خوردن و آشامیدن و رابطه جنسی هستند. دوری از بیشتر مبطلات واجب، ولی اجتناب از برخی مانند سفر، واجب نیست. برخی مفطرات در هر صورت باعث بطلان روزه هستند. اما بیشتر آن‌ها فقط در صورت عمدی بودن باعث روزه را باطل می‌کنند.

بیشتر فقیهان شیعه اجتناب از ۹ مبطل را واجب دانسته‌اند:

• خوردن و آشامیدن
• آمیزش جنسی
• استمناء
• دروغ بستن به خدا، پیامبر اکرم (ص) و امامان
• رساندن غبار غلیظ به حلق
• ارتماس یا فرو بردن تمام سر در آب
• باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح: کسی که جنب شده یا از حیض و نفاس پاک شده باید قبل از اذان صبح غسل کند و اگر تا اذان صبح غسل نکند روزه آن روزش باطل است.
• اماله (تنقیه) با مایعات
• قی کردن عمدی
• نیت قطع روزه یا نیت انجام یکی از مفطرات (برخی فقهیان)

نکته: موارد بالا در صورت عمدی بودن منجر به بطلان روزه می‌شوند ولی اگر از روی فراموشی یا از روی اجبار انجام شوند روزه باطل نمی‌شود.

مفطراتی که انجام آن‌ها در روزه جایز است: مسافرت رفتن قبل از اذان ظهر، دیدن خون حیض یا نفاس، جزو مفطرات هستند ولی اجتناب از آن‌ها واجب نیست. یعنی شخص روزه‌دار می‌تواند سفر کند و نیز زنان اگر کاری کنند که حائض شوند مرتکب گناهی نشده‌اند.

خوردن و آشامیدن:

بر اساس فتوای فقیهان شیعه خوردن و آشامیدن وقتی روزه را باطل می‌کند که عمدی باشد و اگر شخص فراموش کند که روزه است، روزه‌اش صحیح است. این حکم اختصاصی به خوردنی‌ها و آشامیدنی‌های متعارف ندارد و نیز مقدار خوردن و آشامیدن هم مهم نیست. خوردن و آشامیدن باید از طریق دهان و حلق باشد، برخی از فقیهان شیعه تزریق آمپول یا سرم را باعث از بین رفتن روزه نمی‌دانند.

تشنگی زیاد: به فتوای بیشتر فقیهان شیعه اگر روزه‌دار دچار تشنگی شدید غیرقابل تحمل شود، می‌تواند به قدر ضرورت و رفع تشنگی آب بنوشد. ولی درباره وظیفه روزه‌دار پس از نوشیدن آب دو فتوا وجود دارد؛ برخی از فقها اگرچه نوشیدن آب را جایز دانسته‌اند ولی بر اساس فتوای آن‌ها روزه باطل می‌شود و با این حال روزه‌دار باید تا هنگام مغرب از مفطرات روزه دوری کند و قضای آن روز را نیز بگیرد. در مقابل، تعدادی دیگر از فقیهان با وجود نوشیدن آب روزه را صحیح دانسته‌اند و در نتیجه نیازی به قضا نیست.

رفتارهای جنسی:

جماع یا آمیزش جنسی جزو مفطرات است و روزه‌ را باطل می‌کند هر چند آمیزش به انزال منجر نشود. آمیزش از قُبُل یا دُبُر (جلو یا پشت) تفاوتی ندارد و در این حکم تفاوتی بین زن و مرد نیست. برخی از فقیهان شیعه معتقدند آمیزش موضوعیت ندارد و آنچه مفطر است جنابت است. همچنین اگر فرد روزه دار از روى فراموشى جماع کند و یا از روى اجبار بطورى که هیچ اختیارى نداشته باشد، روزه باطل نمى ‏شود.

استمنا ء از نظر فقیهان شیعه، استمناء (خارج کردن عمدی منی) نیز یکی از مبطلات است ولی اگر کسی قصد انزال (خروج منی) نداشته باشد ولی رفتارش به انزال منجر شود روزه‌اش صحیح است.

ملاعبه اگر با هدف خروج منی نباشد جزو مفطرات نیست. اگر کسی با هدف انزال ملاعبه کند و رفتارش به انزال منتهی شود روزه‌اش باطل خواهد شد. (برخی از فقیهان شیعی)

احتلام یا خروج منی در خواب جزو مفطرات نیست، اما اگر قبل از اذان صبح باشد، فرد باید تا قبل از طلوع فجر غسل جنابت انجام د هد. احتلام در طول روز به روزه ضرری نمی‌رساند.

غبار غلیظ و سیگار:

به فتوای تعداد زیادی از فقیهان، رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می‌کند. بر همین اساس گروهی از فقیهان شیعه، کشیدن سیگار و قلیان و مانند آن را نیز جزو مفطرات دانسته‌اند. در رساله توضیح المسائل بعضی از فقیهان، تصریحی بر باطل شدن روزه با سیگار نیست و فقط استعمال دخانیات در حال روزه را به احتیاط واجب حرام دانسته‌اند.

دروغ، غیبت و گناهان اخلاق:

گناهانی مثل دروغ و غیبت در شمار مفطرات ذکر نشده‌اند. به فتوای فقیهان تنها گناه اخلاقی که باعث باطل شدن روزه است دروغ بستن به خدا، پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه است. برخی فقیهان دروغ بستن به حضرت زهرا(س) و سایر پیامبران و جانشینان آن‌ها را نیز جزو مفطرات شمرده‌اند. محمد حسین کاشف الغطاء دروغ بستن به خدا و پیامبر و امامان را باعث باطل شدن روزه نمی‌داند و معتقد است این کار جزوگناهان کبیره است و هم‌چون سایر گناهان در ماه رمضان حرمت آن‌ها تشدید می‌شود.

شنا، استحمام و غسل کردن:

برخی از فقیهان، اِرْتِماس به معنی بردن تمام سر زیر آب را یکی از عوامل باطل کننده روزه دانسته‌اند. از نظر ایشان اگر بخشی از سر بیرون آب باشد روزه صحیح است. بنابر این فتوا غسل ارتماسی در حال روزه ماه رمضان صحیح نیست و باعث بطلان روزه هم می‌شود. به فتوای این گروه از فقیهان زیر دوش رفتن مانعی ندارد. گروهی دیگر از فقیهان هر چند ارتماس در حال روزه را حرام می‌دانند ولی آن را باعث باطل شدن روزه نمی‌دانند.

در هر صورت، برای موارد خاص بهتر است نظر مرجع تقلید خود را هم جویا شوید.

منبع: ویکی شیعه