فاجعه منا؛ حادثه یا توطئه؟

در ادامه این یادداشت به قلم سیدمصطفی کاظمی می خوانیم: پرونده واقعه منا از ظرفیت لازم برای سنجاق کردن آن با موضوعات سیاسی کلانی که تهران و ریاض بر سر آن مناقشه دارند، برخوردار نیست کما این که معاون کنسولی وزیر خارجه کشورمان به این نکته صریحا اذعان کرد که موضوع را سیاسی نبینیم، اما اگر به تحولات چند ماه اخیر که منجر به توافق هسته ای میان ایران و 1+5 شد نظری بیفکنیم و همزمان تحرکات منطقه ای برخی کشورهای منطقه از جمله عربستان علیه این توافق را مرور کنیم، به این نتیجه می رسیم حساسیت ها نسبت به دیپلماسی نوین ایران بی دلیل نیست،؛ به ویژه که حکام جدید عربستان تجربه کافی و لازم را در جستجو برای تأمین منافع ملی خود در شرایط ویژه ندارند.

ممکن است پیوندی میان فاجعه منا با حوادث خونین یمن با لشکر کشی های آل سعود در چند ماه اخیر نباشد و اقدامی تلافی جویانه از سوی عربستان قلمداد نشود، لیکن همزمانی این رخداد با مجمع عمومی سازمان ملل شبهه برانگیز است. بویژه که معلوم بود تیم سیاسی ایران به سرپرستی دکتر روحانی تصمیم دارد فضای جهانی را برای پذیرش برجام و نیز الزام کشورهای مداخله گر در یمن به پایان تجاوز مهیا کند. اگر به محورهای مذاکرات دکتر روحانی و انتخاب و چینش شخصیت ها برای انجام دیدارهای سیاسی توجه کنید، این فرضیه پررنگ تر می شود.

اخبار و شواهد نشان می دهد مهمترین محور ملاقات و گفتگوهای هیات ایرانی به سرپرستی دکتر روحانی با مقام های بلندپایه در نیویورک موضوع تروریسم در خاورمیانه، حمایت کشورهای منطقه از این پدیده با تاکید بر موضوع کشتار مردم بی گناه یمن توسط ائتلاف عربی به رهبری عربستان، مسأله بحرین، عراق، سوریه، فلسطین و… بوده است و هیات ایرانی به خوبی از عهده این مسئولیت هم برآمد تا جایی که بلافاصله پس از ملاقات دکتر روحانی و بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل از عربستان خواست که به تجاوزهای خود علیه یمن پایان دهد. چنانچه فرضیه فوق صحیح باشد، برخلاف پیش بینی یا طراحی آل سعود، فاجعه منا کمک قابل ملاحظه ای به جریان مذاکرات کرد و هیات سیاسی ایران با دیپلماسی قوی خود به دنیا نشان داد حاکمان سعودی ارزشی برای جان مسلمانان قائل نیستند در غیر این صورت چگونه ممکن است فجایع یمن توسط کشوری رقم خورد که حاکمانش خود را خادمان حرمین شریفین می دانند؟

حادثه منا به نوعی فرصت لازم را برای رسوا کردن چهره واقعی حاکمان آل سعود ایجاد کرد و در عین حال برخی دیگر جنبه های سفر مهم دکتر روحانی به نیویورک از جمله پی ریزی شالوده روابط محکمتر با کشورها، به نتیجه رساندن سریعتر توافق جامع هسته ای و شکست کامل پروژه ایران هراسی و پیشبرد ایده مقابله با خشونت و افراطی گری را تا حدودی تحت الشعاع خود قرار داد و نیمه کاره ماندن سفر دکتر روحانی و لغو بسیاری از ملاقات های مهم که می توانست. بهره های سیاسی فراوانی را به ویژه برای منطقه به ارمغان آورد، از تبعات منفی رویداد مناست، در عین حال به همین نسبت هم دستاوردهای مناسبی حاصل شده است.

اما این پرسش جای طرح دارد که آیا فاجعه منا یک حادثه اجتماعی با طراحی سیاسی برای کندکردن ماشین قدرتمند دیپلماسی ایران در نیویورک قلمداد کنیم یا صرفاً نوعی سهل انگاری، مدیریت ناکارآمد و بی کفایتی حکام آل سعود در اداره مناسب چنین اجتماعی عظیم در سرزمین وحی؟ برای پاسخ دقیق به پرسش باید رویدادهای آینده را نیز در تحلیل وقایع در نظر آورد.

منبع: روزنامه اطلاعات