ظریف: برخی در داخل کشور چندین‌بار برجام را تشییع‌جنازه کردند/ «نه شرقی نه غربی» به معنای نپذیرفتن سلطه است

محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با برنامه «نگاه یک» سیما به‌مناسبت هفته دولت، تصریح کرد: بدون تعارف، مردم ولی‌نعمت ما هستند و عامل اصلی اقتدار کشور مردم هستند.

وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به شکست آمریکا در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و عدم رای دادن کشورهای عضو شورای امنیت به قطعنامه پیشنهادی آمریکا در این زمینه، گفت: آمریکایی‌ها با توهم قدر قدرتی خود در این عرصه وارد شدند ولی اشتباه کردند؛ چراکه دوران قدر قدرتی آمریکا تمام شده است و آمریکا دچار اشتباه محاسباتی شده است، البته این چیز جدیدی نیست و حتی در زمانی که به افغانستان حمله کرد، اشتباه محاسباتی کرده بود.

این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان با اشاره به رای ممتنع کشورهای اروپایی عضو شورای امنیت به قطعنامه پیشنهادی آمریکا و برخی از تحلیل‌های منتشر شده در مورد این موضوع، تاکید کرد: اتفاقی که افتاده است را، نباید دست‌کم بگیریم، کار مهمی شده است. البته ممکن است اروپایی‌ها نظرات دیگری داشته باشند چراکه می‌دانیم آنها تلاش می‌کردند که راه میانه‌ای پیدا کنند. ولی واقعیت این است که معدود باری است که اروپا همراه با آمریکا به قطعنامه‌ای رای مثبت نداده است.

ظریف همچنین گفت: تعدادی از دوستان در داخل کشور چندین‌بار برجام را تشییع‌جنازه کردند و صحبت‌هایی را در این زمینه مطرح کردند ولی همین جنازه‌ی برجام آمریکا را شکست داد، به‌خاطر این‌که واقعیتی به نام برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ وجود دارد.

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در این گفت‌وگوی تلویزیونی در مورد برخی از ادعاهای مطرح‌شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران، اظهار کرد: ما چیزی برای پنهان کردن نداریم و در حاضر بیشترین بازرسی‌ها از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

وی با بیان این‌که آژانس شروع به مطرح کردن سوالاتی کرده که در قالب PMD بسته شده است، گفت: همان‌طور که اشاره کردم ما چیزی برای پنهان‌کاری نداریم ولی با روش‌های غیرمنطقی مخالف هستیم.

ظریف با بیان این‌که آمریکا و رژیم صهیونیستی به‌دنبال پروژه امنیتی‌سازی ایران هستند، گفت: مقام معظم رهبری به صراحت فتوایی در مورد سلاح‌های کشتار جمعی و سلاح‌های هسته‌ای دارند. در جنگ تحمیلی صدام چندین‌بار علیه ما از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد، ما علی‌رغم این‌که می‌توانستیم پاسخ آنها را به مانند خودشان بدهیم، ولی این‌کار را نکردیم و ما بر اساس مبانی اسلامی هیچ‌گاه از این سلاح‌ها استفاده نکردیم، امام(ره) اجازه چنین کاری ندادند و همان‌طور که اشاره کردم، مقام معظم رهبری فتوایی به‌صورت روشن و صریح در مورد ممنوعیت استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی و هسته‌ای دارند.

وی با بیان این‌که "ما هیچ‌وقت تسلیم زیاده‌خواهی نمی‌شویم و البته چیزی را نیز برای پنهان‌کردن نداریم"، افزود: ما اجازه نمی‌دهیم که یک پرونده ۴بار باز شود. یک پرونده یک‌بار به دروغ باز شد و با صراحت بسته شد و ما اجازه نمی‌دهیم که دوباره باز شود. آژانس نیز باید به این واقعیت برسد که پرونده‌ی بسته‌شده را نمی‌تواند دوباره باز کند.

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی در ارتباط با تحولات در آمریکا، گفت: برای ما جمهوری‌خواه و دموکرات فرقی ندارد. ما به عنوان یک دولت مستقل باید روی منافع ملی خود حساب کنیم. آنچه که در آمریکا رخ می‌دهد به مردم این کشور ربط دارد. ما باید به دنبال منافع خود باشیم. البته معتقدم که باید از امور نیز تحلیل درستی داشته باشیم و از فرصت‌ها برای پیشبرد منافع خود استفاده کنیم.

این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان همچنین به اقدام بُزدلانه آمریکا در ترور سردار شهید حاج قاسم سلیمانی اشاره کرد و افزود: این ترور نمونه بارزی از وقاحت آمریکا و دولت ترامپ است. آن‌ها بزدلانه سردار سلیمانی را ترور کردند و این موضوع باز نشان می‌دهد که آمریکا قَدَر قدرت نیست. آنها برای ترور سردار سلیمانی به روشی متوسل شدند که داعش و گروه‌های تروریستی به آن متوسل می‌شوند.

وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه گفت‌وگوی خود با برنامه "نگاه یک"، در ارتباط با سفر اخیرش به لبنان و همچنین تحولاتی که در این کشور صورت گرفته است، تصریح کرد: در این سفر گفت‌وگوی طولانی با آقای سیدحسن نصرالله داشتم. همچنین با نخست‌وزیر، رئیس جمهور، وزیر امور خارجه و رئیس مجلس لبنان گفت‌وگوهای خوبی داشتیم.

وی با بیان این‌که در مورد انفجار بندر بیروت تئوری‌های متفاوتی مطرح شده است و در این ملاقات‌ها در مورد این تئوری‌ها گفت‌وگو کردیم، گفت: برخی معتقدند که ممکن است این اقدام یک اقدام تخریبی باشد ولی تاکنون اعتقاد غالب در لبنان این است که این اتفاق یک حادثه بوده است.

این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان با بیان این‌که دولت لبنان باید به صورت مستقل در این زمینه تحقیق و فعالیت کند، اظهار کرد: بعد از این اتفاق کشورهای مختلف پیشنهاداتی را مطرح کردند. آقای مکرون در سفری که به لبنان داشتند پیشنهاد دادند دولت وحدت ملی شکل بگیرد. پیشنهاد خوبی مطرح شد. ایشان همچنین گفتند که باید روی بازسازی لبنان متمرکز شویم که این نیز پیشنهاد معقولی بود. آمریکایی‌ها به لبنان فشار آوردند که باید یک دولت غیرسیاسی در این کشور شکل بگیرد در حالی‌که تشکیل دولت غیرسیاسی در لبنان معنایی ندارد.

وی در پاسخ به این سوال که گفته شد آقای مکرون در جریان این سفر ضرب‌الاجل‌هایی را برای انجام اصلاحات در لبنان تعیین کرده است و اظهاراتی در این زمینه داشته است، گفت: به نظرم در این زمینه کمی بد گزارش شد البته توسط خودشان. ایشان در سپتامبر به مناسبت صدمین سال تشکیل لبنان به آنجا برمی‌گردد. در همین مقطع فشارهای آمریکا خیلی زیاد بود، چنان‌که برخی از مواضعی که آقای مکرون گرفت با برخی از مواضع قبلی‌اش متفاوت بود. ظریف با تاکید بر این‌که در این شرایط همه باید به لبنان کمک کنیم، در مورد پیش‌شرط‌هایی که برخی از کشورها برای ارائه کمک به لبنان تعیین کرده‌اند، تصریح کرد: لبنانی‌ها خودشان معتقد هستند که باید اصلاحات در لبنان صورت بگیرد. سیدحسن نصرالله پیشتاز این اصلاحات است. حزب‌الله یک سیستم سالمی دارد و می‌تواند در این زمینه کمک کند. متاسفانه فساد در لبنان وجود دارد و لبنانی‌ها نیز خواستار رفع این فساد هستند.

وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه افزود: ممکن است برخی دوست داشته باشند که نظام طایفه‌ای در لبنان تغییر کند. این حق مردم لبنان است که در این زمینه خودشان تصمیم بگیرند.

ظریف همچنین به دخالت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برخی از کشورها در امور لبنان اشاره کرد و گفت: دخالت‌های بی‌جای عربستان و آمریکا و تقویت نیروهای افراطی توسط عربستان کار را در لبنان به این‌جا رسانده است. آنها باید خرابکاری‌های گذشته خود را جبران کنند نه این‌که در وضعیت فعلی برای کمک به لبنان شرط و شروط بگذارند.

این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با جایگاه ایران در منطقه و جهان، گفت: ایران جایگاه بسیار مهمی دارد. البته من همیشه تاکید کرده‌ام که ما باید اول خودمان قدرتمان را باور کنیم، قدرتی که از مردم می‌گیریم.

وی با تاکید بر این‌که ایران در عرصه بین‌المللی کنشگری می‌کند، افزود: ما نباید فکر کنیم که موضوع کنش هستیم بلکه کنشگری می‌کنیم و کنشگری ایران در عرصه بین‌المللی مهم است.

ظریف همچنین با بیان این‌که در سیاست ما حمایت از جریان مقاومت جایگاه مهمی دارد، گفت: ما برخلاف برخی از کشورها به دوستانمان به عنوان یک ابزار نگاه نمی‌کنیم. عربستان پول های زیادی را خرج می‌کند و فکر می‌کند که مردم را خریده است و با آنها به عنوان ابزار برخورد می‌کند. در حالی که نگاه ما به دوستانمان این‌گونه نیست. سعودی‌ها و اماراتی‌ها علی‌رغم هزینه‌هایی که کرده‌اند، همیشه حسرت موقعیت ایران در منطقه را می‌خورند. من به آنها توصیه می‌کنم که باید نگاهشان را عوض کنند و توجه داشته باشند که مردم کارگزار یا بنده آنها نیستند.

وزیر امور خارجه در این گفت‌وگوی تلویزیونی که بیش از ۱۰۰ دقیقه به طول انجامید، در ارتباط با سفر اخیرش به مسکو و روابط ایران و روسیه نیز، گفت: ما در بحث هسته‌ای و روابط دوجانبه روابط ویژه‌ای با روسیه داریم. این روابط خود به خود ایجاد نمی‌شود بلکه نیازمند گفت‌وگو و رایزنی‌های مستمر است. این روابط نیازمند آبیاری، پرورش و نگهداری است.

وی با اشاره به دو سفر اخیرش در ایام شیوع ویروس کرونا به روسیه، گفت: بعد از سفر اول شاهد بودیم که روسیه به قطعنامه شورای حکام رای منفی داد و بعد از سفر دوم نیز در جلسه شورای امنیت به قطعنامه آمریکا رای منفی داد. من در اینجا از مواضع دوستانمان در چین و روسیه تشکر می‌کنم. در همان مقطع من این آمادگی را داشتم که همزمان با سفر به روسیه، به چین نیز سفر کنم ولی چون در آنجا کرونا مجددا شیوع پیدا کرده بود، دوستان در پکن گفتند که آمادگی پذیرش از مقامات خارجی را ندارند.

ظریف با بیان این‌که ما باید حمایت دوستانمان را به دست آوریم و این نیازمند کار، رایزنی و مشورت‌های مستمر است، گفت: دو رای مهمی که روسیه داد از جمله نتایج سفرهای مورد اشاره است.

وی با بیان این‌که در هفته‌های آتی رایزنی‌هایمان با چین و روسیه و حتی اروپایی‌ها که تمایل ندارند یکجانبه‌گرایی آمریکا گسترش پیدا کند، ادامه خواهد داشت، افزود: ما با اندونزی نیز خوب کار کردیم. برخی از کشورهای عضو شورای امنیت از سفیر گرفته تا وزیر ساعت‌ها تحت فشار مقامات آمریکایی بودند که به قطعنامه پیشنهادی آمریکا در شورای امنیت رای مثبت بدهند ولی دیدید که به نتیجه نرسیدند.

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در ارتباط با روابط ایران با چین و روند تدوین سند جامع ۲۵ ساله همکاری‌های ایران و چین، گفت: در ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۴ توافق هسته‌ای عملیاتی شد و بعد از نهایی شدن این توافق در سوم بهمن ۱۳۹۴ رئیس جمهور چین به تهران آمدند. دوستانی که می‌گویند دولت از سر ناچاری به سمت چین رفته است به این تاریخ‌ها که اشاره کردم توجه داشته باشند و تصور آنها در این ارتباط اشتباه است.

وی با بیان این‌که داشتن رابطه راهبردی جامع بین پکن و تهران پیشنهاد ما بود و حتی در این ارتباط یک‌سری مقاومت‌هایی نیز وجود داشت، افزود: در جریان سفر رئیس جمهور چین به ایران روسای جمهور دو کشور در بیانیه‌ای که منتشر کردند، گفتند که ایران و چین می‌خواهند رابطه جامع راهبردی داشته باشند و در همان بیانیه به موضوع تدوین سند جامع همکاری ۲۵ ساله اشاره شد. آنچه که ما به آن اشاره کردیم نوع سوم روابطی است که چین با دوستان خود دارد. در مورد بیانیه مشترک نیز ماه‌ها کار شده است.

ظریف افزود: از سوم بهمن ۹۴ تا سال بعد در موسسات مطالعاتی دو کشور در این زمینه کار شد و پس از آن موضوع در کمیسیون‌های مشترک دو کشور به صورت جدی‌تر دنبال شد.

وی همچنین در این مصاحبه به موضوع سفر علی لاریجانی رئیس پیشین مجلس به چین و پیگیری‌هایی که در این سفر در ارتباط با توسعه روابط دو کشور صورت گرفت، اشاره کرد و گفت: این از جمله معدود سفرهایی است که وزیر امور خارجه در سفر رئیس مجلس همراه او حضور داشت. ما در این زمینه یک برنامه داشتیم، طراحی کرده بودیم، سفر موفقی بود و در واقع ما می‌خواستیم به چینی‌ها این پیام را بدهیم که از سوی ایران فردی در این سطح مسئول پیشبرد روابط با چین شده است. آقای لاریجانی از ما خواستند که موضوع توافق ۲۵ ساله را تسریع کنیم، آبان‌ماه سال گذشته(۱۳۹۸) ما اولین پیش‌نویس خود را در این ارتباط به چینی‌ها ارائه کردیم. چینی‌ها نیز پیش‌نویس ما را گرفتند و پس از مدتی به ما پاسخ دادند. پاسخ آنها در جلسه‌ای با حضور وزرای مرتبط و آقای لاریجانی بررسی شد. ما سپس نظرات خود را به دولت ارائه کردیم. این موضوع در جلسه هیات دولت مطرح شد و یک‌سری پیشنهاد به این نظرات اضافه شد و در نهایت پیش‌نویس ما برای مذاکره در ارتباط با این سند تصویب شد. من در گفت‌وگوی ویدئو کنفرانسی که چندی پیش با وزیر امور خارجه چین داشتم، آمادگی ایران را برای پیشبرد این مذاکرات اعلام کردم.

ظریف تاکید کرد: پیش‌نویس برای مذاکره بین دو کشور تصویب شده است و سند جامع همکاری ۲۵ ساله بین دو کشور نهایی نشده است. این سند باید با گفت‌وگو و رایزنی بین مقامات دو کشور نهایی شود.

وزیر امور خارجه کشورمان با بیان این‌که بر اساس پیش‌نویس این سند، ما در پروژه «یک کمربند یک راه» وارد شدیم، گفت: این پروژه یکی از ثروتمندترین پروژه‌ها و پروژه مهمی است.

ظریف با تاکید بر این‌که سیاست "نه شرقی نه غربی" ما پابرجاست، گفت: ما معتقدیم که باید اصالتا با چین ارتباط داشته باشیم همان‌طور که معتقدیم اصالتا هم با اروپا رابطه داشته باشیم.

وی همچنین با اشاره به روابط ایران با برخی از کشورهای همسایه، تصریح کرد: شاید خیلی از افراد ندانند بین ایران و ترکیه شورای عالی روابط دوجانبه وجود دارد که رئیس آن روسای جمهور دو کشور هستند و وقتی این شورا تشکیل می‌شود، در کنار روسای جمهور دو کشور چندین وزیر نیز حضور دارند.

وزیر امور خارجه کشورمان افزود: روابط ما با همسایگانمان می‌تواند مسیر پیشرفت اقتصادی کشور باشد. ما اکنون بهترین روابط را با کشورهایی چون عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، افغانستان، عمان، قطر، روسیه و... داریم. از زمان شروع دولت یازدهم سیاست بنده و رئیس جمهور این بود که رابطه ما با چین راهبردی شود. در آن مقطع هم چینی‌ها و هم روس‌ها به خاطر موضوع پرونده هسته‌ای مشکلاتی را در این ارتباط داشتند چراکه همان‌طور که شما می‌دانید کشورها در روابط، منافع خود را دنبال می‌کنند.

وی در مورد نگاه ایران به شرق نیز گفت: سیاست جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدای تشکیل سیاست "نه غربی و نه شرقی" بوده است. این به معنای ضدیت با شرق و غرب نیست بلکه به معنای نپذیرفتن سلطه است.

ظریف با تاکید بر اهمیت حفظ استقلال ایران در روابط خارجی و با بیان این‌که این مبنا هیچ تغییری نکرده است، افزود: امام خمینی(ره) و همچنین مقام معظم رهبری تاکید کرده‌اند که باید استقلال ایران در عرصه بین‌المللی حفظ شود و سیاست "نه شرقی نه غربی" به معنای نپذیرفتن سلطه است.

وی با اشاره به روابط کنونی چین با آمریکا، گفت: آمریکایی‌ها در این سال‌ها تلاش کرده‌اند که مانع برآمدن چین شوند. چینی‌ها می‌گویند ما می‌خواهیم برآمدن صلح‌آمیزی داشته باشیم ولی ترامپ می‌خواهد چین را امنیتی کند و تحول از غرب به شرق صورت نگیرد.

وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به افزایش قدرت‌ کشورهای شرق و کاهش قدرت غرب، تصریح کرد: من نمی‌گویم آمریکا بی‌قدرت شده است ولی دیگر ابرقدرت نیست. باید این واقعیت دنیا را در نظر داشته باشیم که دیگر هر چیزی که آمریکا می‌خواهد نمی‌شود.

ظریف به برخورد آمریکا با برخی از شرکت‌های مطرح چینی از جمله شرکت هوآوی اشاره کرد و گفت: آمریکایی‌ها با این شرکت برخورد امنیتی می‌کنند چراکه اکنون می‌بینند در حوزه تکنولوژی کشوری مثل چین دیگر صرفا مصرف‌کننده نیست بلکه در این حوزه تولیدکننده است. البته این سخن به این معنا نیست که آمریکا برتری خود را در حوزه تکنولوژی از دست داده است. بلکه چین وارد عرصه‌ای شده است که آمریکایی‌ها از ورود چین به این عرصه هراس دارند.

وی با اشاره به تعامل کشورهای مختلف از جمله کشورهای اروپایی با چین، افزود: من معتقدم که ما باید سیاست همه‌جانبه داشته باشیم. نه سیاست کاملا غربی نه سیاست کاملا شرقی. بلکه باید از نگاه جامعی برخوردار باشیم.