.svg)
در روز های امتحان چی بخوریم؟
آیا می دانستید انتخاب نوع غذا و نوشیدنی می تواند عملکرد شما را هنگام امتحان دادن تحت تأثیر قرار دهد؟ آیا مصرف مواد غذایی و نوشیدنی مناسب می تواند نمرات امتحانات شما را بهبود بخشد؟
به گزارش پارسینه به نقل از راسخون، دوران امتحانات همیشه با استرس، بی خوابی و تلاش فراوان همراه است. در این روز ها مغز و بدن دانش آموز بیش از هر زمان دیگری به سوخت و انرژی مناسب نیاز دارند. تغذیه درست می تواند تفاوتی چشمگیر در عملکرد ذهنی، تمرکز و حتی آرامش روان ایجاد کند. این مقاله راهنمایی کامل است برای آنکه بدانیم در روز های امتحان چه بخوریم تا بهترین نتیجه را بگیریم.
توجه به سلامت تغذیه ای در این دوران حیاتی، صرفاً برای جلوگیری از گرسنگی نیست؛ بلکه این امر مستقیماً بر توانایی مغز برای رمزگشایی، ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات تأثیر می گذارد. مصرف مواد مغذی مناسب به حفظ سطح انرژی پایدار در طول جلسات مطالعه طولانی کمک کرده و از افت عملکرد ناشی از نوسانات قند خون جلوگیری می کند.
۱. نقش تغذیه در عملکرد مغز
مغز انسان، با وجود وزن کم نسبت به کل بدن، حدود ۲۰ درصد از کل انرژی روزانه بدن را مصرف می کند. این عضو پیچیده برای عملکرد بهینه خود به گلوکز پایدار و مواد مغذی خاصی وابسته است. در دوران امتحانات، که حجم کار ذهنی به شدت افزایش می یابد، نیاز به این سوخت به مراتب بیشتر می شود.
الف. مواد مغذی کلیدی برای مغز
اسید های چرب امگا-۳، این چربی ها ساختار اصلی غشای سلول های مغزی را تشکیل می دهند و برای ارتباطات عصبی ضروری هستند. کمبود آن ها با اختلال در تمرکز و حافظه مرتبط است که منابع اصلی آنها عبارند از ماهی های چرب مانند سالمون، ساردین، گردو، دانه کتان و دانه چیا.
ویتامین های گروه B مانند ویتامین های B6، B12 و فولات یا B9 در تولید انتقال دهنده های عصبی مانند سروتونین و دوپامین نقش دارند که بر خلق و خو، تمرکز و کاهش استرس تأثیر می گذارند که منابع اصلی آنها عبارند از تخم مرغ، غلات کامل، حبوبات و سبزیجات برگ سبز تیره.
لازم به ذکر است استرس و فعالیت ذهنی بالا رادیکال های آزاد تولید می کنند. آنتی اکسیدان ها از سلول های مغزی در برابر این آسیب ها محافظت می کنند که منابع اصلی آنها عبارتند از انواع توت ها مانند بلوبری، توت فرنگی، شکلات تلخ با حداقل ۷۰٪ کاکائو، و سبزیجات رنگی.
کربوهیدرات های پیچیده، منبع اصلی و پایدار گلوکز برای مغز هستند. برخلاف قند های ساده، کربوهیدرات های پیچیده انرژی را به آرامی آزاد می کنند و از افت ناگهانی قند خون که منجر به خستگی و مه مغزی می شود جلوگیری می کنند که منابع اصلی آنها عبارند از جو دوسر، برنج قهوه ای، کینوا، و نان های سبوس دار.
ب. تأثیر غذا های ناسالم بر تمرکز
مصرف بیش از حد قند های ساده مانند شیرینی جات و نوشابه ها منجر به افزایش سریع قند خون و به دنبال آن ترشح انسولین می شود. این فرآیند به سرعت با افت قند خون همراه است که علائم آن شامل خستگی شدید، تحریک پذیری و ناتوانی در حفظ تمرکز است. غذا های چرب و سرخ شده نیز هضم سنگینی دارند و انرژی بدن را به جای مغز، صرف دستگاه گوارش می کنند.
۲. صبحانه روز امتحان؛ مهم ترین وعده
صبحانه در روز امتحان، سوخت اولیه و تعیین کننده سطح انرژی و تمرکز شما در طول آزمون خواهد بود. نخوردن صبحانه یا مصرف یک صبحانه نامناسب می تواند موفقیت شما را تحت الشعاع قرار دهد.
پیشنهاد های صبحانه مناسب برای روز های مطالعه و امتحان
ماده های غذایی پیشنهادی همراه با مزایا و روش مصرف:
1. تخم مرغ: تأمین پروتئین باکیفیت و کولین که برای بهبود حافظه مفید است. می توانید آن را به صورت آب پز، عسلی یا املت کم روغن با سبزیجات آماده کنید.
2. جو دوسر (Oatmeal): منبعی از کربوهیدرات های پیچیده و فیبر بالا که انرژی پایدار فراهم می کند. بهتر است جو دوسر را با شیر کم چرب، کمی دارچین و چند عدد مغز بادام پخته و میل کنید.
3. نان سبوس دار: دارای فیبر و ویتامین های گروه B است. پیشنهاد می شود همراه با پنیر کم نمک و چند برش خیار یا گوجه مصرف شود.
4. موز: سرشار از پتاسیم، منیزیم و قند طبیعی است. می توانید آن را به صورت تازه بخورید یا در کنار ماست و به صورت اسموتی استفاده کنید.
5. گردو و بادام: حاوی امگا ۳ و چربی های مفید هستند. یک مشت کوچک از این آجیل ها گزینه مناسبی به عنوان مکمل صبحانه خواهد بود.
صبحانه هایی که بهتر است اجتناب شود:
شیرینی های دانمارکی، کروسان و کیک های خامه ای: حاوی مقادیر زیادی قند پالایش شده و چربی های اشباع که انرژی را سریعاً بالا برده و سپس سقوط می دهند.
غذا های چرب و سرخ شده: مانند سوسیس و بیکن که دستگاه گوارش را درگیر کرده و احساس سنگینی و خواب آلودگی ایجاد می کنند.
نوشیدنی های انرژی زا یا قهوه های بسیار شیرین: این ها تعادل بدن را مختل کرده و می توانند منجر به اضطراب و تپش قلب شوند.
۳. ناهار و شام برای حفظ انرژی
وعده های غذایی اصلی در طول روز باید به گونه ای باشند که انرژی لازم برای ادامه مطالعه یا شرکت در جلسه آزمون را فراهم کنند، بدون آنکه فرد دچار حالت خمودگی پس از غذا (Food Coma) شود. هدف، تعادل پروتئین، فیبر و کربوهیدرات های آهسته رهش است.
ناهار مناسب، وعده انرژی بخش
ناهار باید قوی اما نه سنگین باشد تا بتوانید بلافاصله پس از آن به مطالعه یا آزمون ادامه دهید. در ادامه به معرفی برخی از آنها می پردازیم
منابع پروتئین خالص مانند مرغ بدون پوست، کبابی یا بخار پز، ماهی به ویژه ماهی سالمون به دلیل امگا ۳ یا گوشت قرمز کم چرب.
کربوهیدرات پیچیده مانند برنج قهوه ای، کینوا، سیب زمینی شیرین یا نان گندم کامل.
مقدار زیادی سبزیجات بخارپز یا سالاد تازه با روغن زیتون و آبلیمو.
مثال: یک پرس کوچک ماهی سالمون با کینوا و بروکلی بخارپز.
شام مناسب، وعده سبک برای خواب راحت
شام باید سبک تر باشد تا هضم آن به نیمه های شب نکشد و مزاحم خواب مورد نیاز برای تثبیت یادگیری نشود در ادامه به برخی از آنها می پردازیم
سوپ ها مانند سوپ جو، سوپ سبزیجات، یا سوپ مرغ سبک، که آب رسانی بدن را نیز تأمین می کنند.
ماست و لبنیات مانند ماست یونانی ساده یا دوغ کم نمک، که حاوی تریپتوفان برای بهبود کیفیت خواب هستند.
مغز ها مانند مقدار کمی بادام یا پسته خام به عنوان میان وعده سبک شبانه.
غذاهایی که باید از آنها برای وعده ناهار و شام اجتناب کرد
غذا های پر ادویه یا سرخ کردنی: این غذاها می توانند منجر به سوزش معده یا رفلاکس شوند که تمرکز را مختل می کند.
وعده های غذایی بزرگ و حجیم: مصرف زیاد غذا در شام باعث افزایش دمای بدن و مشکل در به خواب رفتن می شود. بهتر است شام را حداقل ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب میل کنید.
۴. میان وعده های تقویت کننده مغز
هنگام مطالعه مداوم، سطح قند خون ممکن است افت کند. میان وعده های کوچک و مغذی می توانند این افت را جبران کنند و به حفظ حالت بیداری و هوشیاری کمک کنند.
پیشنهاد هایی برای میان وعده های تقویت کننده مغز
مغز ها و دانه ها، بهترین انتخاب برای انرژی پایدار. گردو، فندق، بادام، تخمه کدو و تخمه آفتابگردان سرشار از ویتامین E، منیزیم و چربی های سالم هستند.
میوه های با شاخص گلیسمی پایین مانند سیب، گلابی، پرتقال و گریپ فروت. مصرف میوه هایی که آب بیشتری دارند، به تأمین آب بدن نیز کمک می کند.
ماست و کفیر، منابع خوبی از پروتئین و پروبیوتیک ها هستند که سلامت روده و ارتباط آن با مغز را بهبود می بخشند.
میوه خشک در حد اعتدال مانند کشمش، خرما یا توت خشک به دلیل قند طبیعی می توانند انرژی زا باشند، اما باید در مصرف آن ها زیاده روی نکرد.
پرهیز از برخی میان وعده ها
تنقلات فرآوری شده مانند چیپس، پفک، و ساندویچ های سوسیس و کالباس که سرشار از نمک، چربی های ترانس و مواد نگهدارنده هستند.
آب نبات ها و شکلات های شیری که این مواد به سرعت قند خون را بالا برده و انرژی شما را به سرعت تحلیل می برند.
۵. نوشیدنی های مناسب در روز های امتحان
آبرسانی یا هیدراتاسیون یکی از ساده ترین و در عین حال مؤثر ترین راه ها برای حفظ عملکرد شناختی است. مغز برای پردازش اطلاعات به آب نیاز دارد.
پیشنهاد هایی برای داشن یک نوشیدنی مناسب
آب ساده، اصل اساسی است. سعی کنید در طول مطالعه، یک بطری آب در دسترس داشته باشید و بهطور منظم جرعه جرعه بنوشید. کم آبی به اندازه ۱ تا ۲ درصد وزن بدن می تواند حافظه کوتاه مدت و تمرکز را به شدت کاهش دهد.
دمنوش های گیاهی آرام بخش
بابونه: شناخته شده برای خواص آرامش بخش و کمک به کاهش اضطراب قبل از خواب.
گل گاو زبان: در طب سنتی برای تقویت حافظه و کاهش استرس مفید است.
چای سبز: حاوی کافئین کم و L-Theanine است که توجه را بدون ایجاد هیجان شدید افزایش می دهد.
پرهیز از استفاده از برخی نوشیدنی ها
مصرف بیش از حد کافئین: اگرچه یک فنجان قهوه می تواند مفید باشد، مصرف بیش از حد باعث اضطراب، تپش قلب و در نهایت خستگی مفرط می شود.
نوشابه های گازدار و شیرین: حاوی مقدار زیادی قند و افزودنی های شیمیایی هستند که نه تنها سودی ندارند، بلکه موجب نفخ و ناراحتی گوارشی نیز می شوند.
۶. خوراکی هایی که بهتر است اجتناب شوند
در این بخش فهرستی از خوراکی ها که باید به دلیل تأثیر منفی مستقیم بر عملکرد مغزی و سطح انرژی از آنها دوری کرد، ارائه می شود:
دسته غذا هایی که بهتر است از آن ها پرهیز کرد
فست فود ها و غذا های چرب
نمونه ها: پیتزا، سیب زمینی سرخ کرده، ساندویچ های پر از سس مایونز
دلیل: هضم دشوار، کاهش جریان خون به مغز، ایجاد خواب آلودگی
شیرینی جات و شکلات های شیرین
نمونه ها: کیک های صنعتی، آب نبات ها، شکلات های پر شکر
دلیل: ایجاد نوسانات شدید قند خون که انرژی اولیه را زیاد می کند اما سریع افت می دهد.
نوشیدنی های انرژی زا
نمونه ها: نوشابه های انرژی زا، نوشابه های گازدار با قند بالا
دلیل: میزان بالای کافئین و شکر، و افزایش اضطراب و استرس.
غذا های شور
نمونه ها: چیپس، انواع شور ها و خیارشور زیاد
دلیل: مصرف نمک زیاد باعث کم آبی بدن شده و کم آبی موجب کاهش تمرکز می شود
۷. نکاتی برای حفظ آرامش و تقویت حافظه
تغذیه مؤثر باید همراه با عادات رفتاری سالم باشد تا اثربخشی دو چندان داشته باشد.
الف. تأثیر رفتار های روزانه
اهمیت خواب: خواب شبانه حداقل ۷ تا ۸ ساعت حیاتی است. در طول خواب، فرآیند تثبیت حافظه اتفاق می افتد؛ یعنی اطلاعاتی که در طول روز آموخته اید، به حافظه بلند مدت منتقل می شوند.
مدیریت زمان مطالعه: از شب زنده داری اجتناب کنید. مطالعه سنگین در ساعات پایانی شب قبل از امتحان، باعث خستگی و کاهش توانایی بازیابی اطلاعات در زمان آزمون می شود.
فعالیت بدنی سبک: پیاده روی کوتاه حتی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ای قبل از شروع مطالعه یا قبل از رفتن به جلسه امتحان، گردش خون را افزایش داده و اکسیژن رسانی به مغز را بهبود می بخشد و اضطراب را کاهش می دهد.
تکنیک های تنفسی: در زمان استرس، چند بار نفس عمیق شکمی بکشید. این کار سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال کرده و ضربان قلب را کاهش می دهد.
ب. خوراکی های تقویت کننده حافظه
تحقیقات نشان داده اند برخی ادویه ها و ترکیبات غذایی تأثیر مستقیمی بر عملکرد شناختی دارند:
گردو: به دلیل ساختار ظاهری شبیه به مغز، و محتوای بالای امگا ۳، به عنوان غذای مغز شناخته می شود.
تخم مرغ: منبع عالی کولین که پیشساز استیل کولین، یک انتقال دهنده عصبی کلیدی برای حافظه و یادگیری است.
ماهی های چرب: منبع اصلی DHA که برای حفظ ساختار و کارایی نورون ها ضروری است.
زعفران: این ادویه گران بها دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی است و برخی مطالعات تأثیر آن را در بهبود خلق و خو و کاهش علائم اضطراب تأیید کرده اند.
دارچین: به تنظیم قند خون کمک کرده و دارای خواص ضدالتهابی است. دارچین می تواند در کنترل نوسانات انرژی مؤثر باشد.
۸. جمع بندی نهایی
تغذیه مناسب در روز های امتحان می تواند مسیر موفقیت را هموار تر کند. انتخاب غذاهای سالم و متعادل، نه تنها جسم را سبک و فعال نگه می دارد، بلکه ذهن را برای تمرکز و یادگیری بهینه آماده می سازد. یادتان باشد که سلامت مغز و بدن در گرو نظم و آگاهی غذایی است؛ هر لقمه ای که می خورید می تواند گامی باشد به سوی نتیجه ای بهتر در امتحان.
قانون کلی: بدن شما در روز های امتحان باید مانند یک اتومبیل مسابقه عمل کند؛ به جای سوخت ارزان و پر از آلاینده مانند قند ها و چربی های بد، به سوخت ممتاز مانند پروتئین ها، فیبر و چربی های سالم نیاز دارد.
در نهایت، تغذیه درست، خواب کافی و آرامش روان سه ستون اصلی موفقیت در روز های امتحان هستند. با رعایت این اصول، استرس امتحان کمتر و اعتماد به نفس بیشتر خواهد شد. موفق باشید.
ارسال نظر