.svg)
قایقهای افسانهای مصر باستان از دل تاریخ بیرون آمدند + عکس
باستانشناسان در سواحل اسکندریه قایقی باستانی را کشف کردهاند که نمونه آن پیش از این هرگز دیده نشده و تنها در متون کهن از آن یاد شده بود.
به گزارش پارسینه به نقل از زومیت، باستانشناسان در یک کشف هیجانانگیز، قایق تفریحی بسیار قدیمی متعلق به مصر باستان را در نزدیکی سواحل شهر اسکندریه پیدا کردهاند. این کشتی کاملاً با توصیفی که استرابو، مورخ برجسته یونانی قرن اول میلادی، از این نوع شناورها ارائه داده بود، مطابقت دارد.
اسکندریه در دوران باستان، با معماری خیرهکنندهای شامل کاخها، معابد و فانوس دریایی فاروس با ارتفاع تقریبی ۱۰۳ متر که یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان به شمار میرفت، بیشک یکی از باشکوهترین و مهمترین شهرهای آن زمان بود.
قایق لوکس که تاریخ ساخت آن به نیمه نخست قرن اول پس از میلاد بازمیگردد، ۳۵ متر طول داشته و ساختار آن به گونهای طراحی شده بود که در بخش مرکزی خود دارای یک کوشک (پاویون) با یک کابین مجلل و پرجزئیات باشد. کشتی در نزدیکی جزیرهی غرقشدهی آنتیرودوس کشف شد که زمانی بخشی از لنگرگاه اصلی و بزرگ اسکندریه باستان، معروف به «پورتوس مگنوس» بود.
عملیات کاوش توسط مؤسسه اروپایی باستانشناسی زیر آب (IEASM) و تحت نظارت فرانک گودیو، استاد مهمان باستانشناسی دریایی در دانشگاه آکسفورد، انجام شده است. گودیو در گفتگو با گاردین، هیجان خود را اینگونه ابراز کرد:
نخستین بار در تاریخ است که چنین قایقی در مصر کشف میشود. این شناورها توسط نویسندگان باستانی مختلفی مانند استرابو یاد شده و همچنین در برخی تصاویر نمادین نیز به تصویر کشیده شده بودند؛ به عنوان مثال در موزاییک پالسترینا، جایی که شما چنین قایقی را با اندازهای بسیار کوچکتر مشاهده میکنید که نجیبزادگان در حال شکار اسبهای آبی هستند. اما [نمونه واقعی از این قایقها] هرگز کشف نشده بود.
جزئیات موزاییک پالسترینا که احتمالاً قایقی ۱۵ متری را نشان میدهد.
در حالی که موزاییک پالسترینا احتمالاً قایقی ۱۵ متری را نشان میدهد، نمونهی تازه کشفشده بسیار بزرگتر است. براساس قطعات چوبی به خوبی حفظشده، این شناور عرضی در حدود ۷ متر داشته و برآورد میشود که برای حرکت دادن آن به بیش از ۲۰ پاروزن نیاز بوده است.
کشتی تنها ۷ متر زیر آب و ۱٫۵ متر زیر لایههای رسوبی کف دریا مدفون شده بود. گودیو در ابتدا به دلیل نوع ساختار غیرمعمول، تصور میکرد که دو کشتی روی یکدیگر قرار گرفتهاند. او توضیح داد: «نوک (کمان) قایق صاف و انتهای (پاشنه) آن گرد است تا بتواند در آبهای بسیار کمعمق حرکت کند.» این ویژگی ساختاری به کشتی امکان میداده که در آبراههها و کانالهای کمعمق رود نیل نیز به راحتی کشتیرانی کند.
کشتی ۷ متر زیر آب و ۱٫۵ متر زیر لایههای رسوبی کف دریا مدفون شده بود
فرانک گودیو که پروژههای مهم و بلندپروازانهای را در سواحل مصر، بهویژه در بندر شرقی اسکندریه و خلیج ابوقیر، رهبری کرده است، از سال ۱۹۹۲ تاکنون با همکاری وزارت آثار باستانی مصر، منطقه وسیعی را کاوش کرده است. حاصل این تلاشها در سال ۲۰۰۰ به کشف شهرهای باستانی تونیس هراکلئیون و بخشهایی از شهر کانوپوس در خلیج ابوقیر منجر شد که یکی از بزرگترین یافتههای باستانشناسی دوران معاصر است. از جمله گنجینههای چشمگیری که تاکنون از این شهرها بازیابی شدهاند، میتوان به دو تندیس بسیار بزرگ یک ملکه و پادشاه از دوره بطلمیوسی اشاره کرد.
گودیو و تیمش در سال ۲۰۱۹ نیز، کشتی غرقشدهای را در آبهای اطراف تونیس هراکلئیون کشف کردند که جزئیات غیرمعمول آن با توصیفات هرودوت، یکی دیگر از مورخان بزرگ یونان باستان، مطابقت داشت.
جدیدترین محل کشف قایق تفریحی، کمتر از ۵۰ متر با محوطه معبد ایزیس فاصله دارد که گودیو در حال حفاری آن بوده است. او احتمال میدهد که کشتی در جریان تخریب فاجعهبار معبد، حدود سال ۵۰ پس از میلاد، غرق شده باشد. لازم به توضیح است که پس از وقوع زنجیرهای از زمینلرزهها و امواج سهمگین دریا، «پورتوس مگنوس» و بخشهایی از خط ساحلی باستانی اسکندریه غرق شدند و کاخها و ساختمانهای مجلل را با خود به زیر دریا بردند.
فرضیه دیگری که مطرح شده، این است که قایق مذکور ممکن است یک بارج مقدس یا شناور مذهبی وابسته به معبد بوده باشد. گودیو در این مورد گفت: «این شناور میتوانسته [بخشی] از مراسم دریایی ناویجیوم ایزیدیس باشد؛ در این مراسم، رژه بزرگداشت الهه ایزیس با یک کشتی مجلل و تزئینشده که همان ناویجیوم بود، روبرو میشد؛ این کشتی نمادی از قایق خورشیدی ایزیس، بانوی دریاها، به شمار میرفت.» این نظریه، اهمیت مذهبی و آیینی این قایق را فراتر از کاربرد صرف تفریحی آن، نشان میدهد.
نوشتارهایی به زبان یونانی به صورت دیوارنویسی نیز بر روی تیر اصلی مرکزی کشتی پیدا شده است که هنوز رمزگشایی کامل نشدهاند و میتوانند اطلاعات بیشتری را فاش سازند.
اگرچه پژوهشهای تخصصی روی کشتی غرقشده هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد، گودیو معتقد است که این یافته نویدبخش ارائهی بینشهای ارزشمندی دربارهی زندگی، مذهب، تجمل و لذت در آبراههای مصر در اوایل دوره رومی خواهد بود.
جدیدترین یافتههای علمی حفاریهای معبد ایزیس نیز اخیراً توسط مرکز باستانشناسی دریایی آکسفورد منتشر شدهاند. پروفسور دامیان رابینسون، مدیر مرکز، درباره کشف تازه اظهار داشت: «این نوع کشتی قبلاً هرگز یافت نشده بود. در حالی که میتوانیم دربارهی قایقهای کابیندار در متون باستانی مطالعه کنیم و آنها را در آثار هنری ببینیم، داشتن نمونهای دقیق از آنها در عالم باستانشناسی اتفاقی فوقالعاده است.»
قایق باستانی همچنان در بستر دریا باقی خواهد ماند. گودیو توضیح داد: «ما از مقررات سازمان جهانی یونسکو پیروی میکنیم که معتقد است بهتر است بقایای آثار [تاریخی] در زیر آب نگهداری شوند.» تاکنون تنها درصد بسیار ناچیزی از این محوطهی بزرگ کاوش شده و قرار است عملیات حفاری باستانشناسی مجدداً از سر گرفته شود.
ارسال نظر