.svg)
تصاویر شگفتانگیز پادشاهی خزندهای عظیم بعد از عصر دایناسورها + عکس
حدود ۶۰ میلیون سال پیش، مدتها پیش از ظهور انسانها و درست پس از ناپدید شدن دایناسورها، ماری غولپیکر به رأس زنجیره غذایی سیاره زمین رسید.
به گزارش پارسینه به نقل از فرادید، در باتلاقهای مرطوب جایی که امروز کلمبیاست، زمانی ماری وجود داشت که طولش از یک اتوبوس شهری بیشتر و وزنش از یک خودروی کوچک سنگینتر بود؛ جانوری که بر چشمانداز آن دوره سلطه داشت. نامش Titanoboa cerrejonensis بود. این مار حدود ۱۳ متر طول داشت و وزنش بیش از ۱۱۳۳ کیلوگرم بود. تیتانوبوا تا به امروز بزرگترین ماری است که دیرینشناسان کشف کردهاند.
تیتانوبوا فراتر از اندازه عظیمش، به ما میآموزد که چگونه اقلیم زمین مسیر تکامل را شکل داده است؛ آن هم در دورهای که سیاره در حال احیا شدن بعد از بزرگترین انقراض جمعی دایناسورها بود.
کشف یک مار غولآسا زیر معدن زغالسنگ
تیتانوبوا نخستین بار سال ۲۰۰۹ کشف شد، زمانی که دانشمندان در حال حفاری معدن زغالسنگ «سرِخون» در لا گواخیرای کلمبیا، یک مُهره غولپیکر پیدا کردند. ابتدا مهره بهقدری بزرگ بود که تصور کردند متعلق به یک کروکودیل است. اما ساختار خود استخوان چیز دیگری میگفت. اینها بدون تردید مُهرههای مار بودند، اما بسیار بزرگتر از هر گونۀ شناختهشدهای.
پژوهشگران در نهایت توانستند ۲۸ فسیل مستقل از تیتانوبوا را شناسایی کنند. این تعداد برای بازسازی کامل اندازه آن با دقتی چشمگیر کافی بود. قطر مهرههای تیتانوبوا نزدیک به دو برابر مهرههای بزرگترین آناکوندای امروزی بود.
با توجه به این اختلاف اندازه غیرقابلباور میان تیتانوبوا و حتی بزرگترین مارهای امروزی، پرسشی اصلی مطرح شد: چه چیزی تکامل را واداشت تا چنین خزنده عظیمی پدید آورد؟ پاسخ در یک نکته نهفته است: برخلاف پستانداران، مارها قادر به تنظیم دمای بدن خود نیستند.
بهشکل خاص، نرخ سوختوساز مار و در نتیجه حداکثر اندازه بدنش، بهشدت تحت تأثیر دمای محیط است. به این معنا که مارهای بزرگتر نیازمند اقلیم بسیار گرمتر هستند تا بتوانند حرکت کنند، شکار کنند و غذای خود را به شکل مؤثر هضم کنند. دانشمندان با تحلیل اندازه تیتانوبوا، دمای اقلیمی را که این مار در آن زندگی میکرد به شکل معکوس بازسازی کردند.
به گفته پژوهشگران، کلمبیای باستان میانگین دمای روزانه حدود ۳۰ تا ۳۴ درجه سانتیگراد داشته که بهطور چشمگیری گرمتر از مناطق گرمسیری امروزی است. در نتیجه، تیتانوبوا به نوعی «دماسنج زنده» دنیای پالئوسین تبدیل شد.
پادشاهی یک مار در جهانی تحت سلطه خزندگان
از دید بومشناختی، تیتانوبوا با آسودگی در رأس زنجیره غذایی قرار داشت. پس از ناپدید شدن دایناسورها، پستانداران هنوز کوچک بودند؛ اغلب شبیه جوندگان و با وزنی زیر ۱۰ پوند. بنابراین رقبای واقعی و طعمههای اصلی تیتانوبوا، سایر خزندگان بودند.
در سازند سِرِخون فسیلهایی یافت شد که نشان میداد پالئوسین اکوسیستمی مملو از غولها بوده است. برای نمونه، مطالعهای در سال ۲۰۱۲ کشف لاکپشتهایی با اسکلت بیش از ۱.۵ متر عرض را گزارش کرد. همچنین، مطالعهای در سال ۲۰۱۱ وجود خزندگان کروکودیلمانندی را توصیف کرد که طولشان به ۶ متر میرسید.
نمونه بازسازیشده مار غولآسای تیتانوبوا، بزرگترین ماری که تاکنون زیسته است، در ایستگاه گرند سنترال نیویورک، ۲۰۱۲
تیتانوبوا احتمالاً مجبور بوده موجوداتی از این دست را در آب شکار کند و به ترکیبی از پنهانکاری و نیروی عظیم حلقهپیچشدن تکیه کند. با این حال، برخلاف پایتونها و بوآهای مدرن، حملههای سریع برای تیتانوبوا ممکن نبود؛ زیرا اندازه عظیم آن انجام جهشهای ناگهانی را دشوار میکرد.
بنابراین دانشمندان معتقدند تیتانوبوا رفتاری شبیه یک آناکوندای فوقالعاده بزرگ داشته: کمینکردن در رودخانهها، حمله غافلگیرانه و اعمال فشار خردکننده. تیتانوبوا با اندازهای که داشت قادر بود فشاری بیش از ۴۰۰ پوند بر اینچ مربع وارد کند؛ فشاری که برای در هم شکستن قفسه سینه یک خزنده بزرگ کافی بود.
تیتانوبوا چه چیزی درباره تکامل مارها به ما میآموزد؟
پیش از کشف تیتانوبوا، دیرینشناسان باور داشتند مارها تنها در دورههای بسیار دیرتر به اندازههای غولآسا تکامل یافتهاند. اما این فسیل سبب بازنگری شد، زیرا از آناتومی آن دو مورد روشن شد:
تبار مارهای بویید مرتبط با بوآها و آناکونداهای مدرن
سازگارشدن با محیطهای آبی مشابه مارهای نیمهآبزی امروزی
تیتانوبوا همچنین به یک پرسش دیرینه پاسخ داد: چرا امروز مارهای غولآسا وجود ندارند؟ پاسخ دوباره در اقلیم نهفته است. مناطق گرمسیری امروزی به اندازه کافی گرم نیستند تا نیازهای متابولیک چنین جانور خونسرد عظیمی را پشتیبانی کنند. تیتانوبوا به محیطی همیشه گرم، با تغییرات فصلی حداقلی نیاز داشت؛ شرایطی که امروز در زمین وجود ندارد.
این به این معناست که وجود مارهایی همچون تیتانوبوا در اکوسیستمهای کنونی غیرممکن است. حتی گرمترین زیستبومهای امروزی هم فاصله زیادی با گرمای دوره پالئوسین دارند. میدانیم که با سرد شدن تدریجی دمای جهانی در طول میلیونها سال، اندازه کلی خزندگان خونسرد غولآسا کاهش یافته: کروکودیلها، لاکپشتها و مارهای غولآسا همگی بسیار کوچکتر شدهاند.
با این حال، تیتانوبوا یک هشدار مهم با خود حمل میکند. اگر دمای جهانی همچنان افزایش یابد، قواعد بومشناختی که زمانی چنین جانوران عظیمی را پدید آوردند ممکن است دوباره فعال شوند. گرچه بازگشت تیتانوبوا را نخواهیم دید، اما احتمال ظهور خزندگان بزرگتر و دگرگونیهای اکوسیستمی دوباره وجود خواهد داشت.
ارسال نظر