همه چیز راجع به خروج اضطراری از هواپیما

همه ما اغلب در خبر‌ها خوانده یا شنیده ایم که در پی سانحه هوایی، خلبان هواپیما با خروج اضطراری (Eject) و با کمک چتر نجات از مرگ حتمی رهایی یافته است.

در این مقاله با این فرایند و چگونگی نجات جان خلبان توسط آن آشنا خواهید شد. مکانیزم انجام اجکت سیستم eject به این صورت عمل می‌کند که خلبان در اولین مرحله باید پوشش شیشه‌ای یا کاناپی هواپیما را از سر راه بردارد که برای این منظور در اطراف شیشه مواد منفجره مخصوص پیش بینی شده است که پس از کشیدن طناب مخصوص کاناپی از هواپیما جدا شده و سپس خلبان کلید eject را فشار می‌دهد تا راکت‌های نصب شده در زیر صندلی خلبان را در مدت ۱.۸ ثانیه به ارتفاعی بالغ بر ۱۰۰ متر پرتاب نماید. شرایط پرش باید طوری باشد که خلبان به صورت عمودی از هواپیما به بیرون پرتاب شود، در غیر اینصورت ممکن است در اثر پائین بودن هواپیما با زمین اصابت کند. چتر خلبان داخل صندلی قرارداد و خلبان با صندلی پرتاب می‌شود.

اجکت اکثراً زمانی صورت می‌پذیرد که دیگر هیچ شانسی برای ادامه پرواز وجود نداشته باشد و نجات جان خلبان در اولویت باشد. صندلی پرتاب شونده: Eject Sea یا همان صندلی پرتاپ شونده، دقیقآ مانند چتری است که چتربازان موقع پرش از هواپیما از آن استفاده می‌کنند.

این چتر که البته مجهز‌تر از نوع چتر بازان است در زیر صندلی خلبان تعبیه شده است؛ و کمر بند‌های ایمنی صندلی در حقیقت بند‌های همان چتر است که خلبان قبل از پرواز و بعد از نشستن روی صندلی آن را از روی شانه‌های خود عبور داده و به قلاب‌های صندلی وصل می‌نماید. صندلی پرتاب شونده فقط مخصوص هواپیما‌های شکاری است و در هواپیما‌های مسافربری تعبیه نمی‌شود.

وقتی خلبان شکاری مورد هدف قرار می‌گیرد. یا این که به دلایل نقص فنی هواپیما تعادل خود رو از دست می‌دهد، و خلبان بعد از این که مطمئن می‌شود که هیچ امیدی به حفظ هواپیما نیست، با فشار دادن دگمه‌ای یا کشیدن دستگیره پرتاب (در برخی انواع این عمل دو مرحله‌ای است) با فشار به بیرون پرتاپ می‌گردد و به دنبال آن چتر به طور اتوماتیک باز شده و جان خلبان رو نجات می‌دهد.

بیان این نکته خالی از لطف نیست که بدانید در زمان جنگ تحمیلی بسیاری از خلبانان ما باوجودی که هواپیمای آن‌ها آسیب دیده بود و یا بخاطر اصابت گلوله مسلسل آتش گرفته بود، تا آخرین لحظات به فکر سالم نشاندن هواپیما بوده و در این راه به شهادت رسیدند.

در هنگام اجکت برای یک لحظه فشاری بیش از +۱۸ جی به بدن انسان وارد می‌آید که اگر لباس‌های آنتی جی (جی سوت) نباشند، قطعاً فرد در همان دم به دلیل افت کلی فشار خون (اختلاف فشار خارج بدن و عروق) جان خواهد سپرد. در ضمن، در بعضی مواقع، اجکت به صورت ناقص صورت می‌گیرد و ممکن است قسمتی از بدن خلبان به کابین برخورد کند (مانند شکستگی دست خلبان شهید محمود خضرایی به دلیل برخورد با کابین هنگام خروج اضطراری از هواپیما).

در ضمن خلبان باید برای اجکت حتماً سر‌های خود را تقریباً تا میان پاهایش بیاورد تا گردن او در هنگام اجکت از جا کنده نشود. یکی از خلبانان F-۱۵C که حین تمرین در خلیج مکزیک، با سرعت ۵/۱ ماخ و در حالی که نوک هواپیما به سمت زمین بود، بیرون پرید و از ۲۳ نقطه دچار شکستگی شدید شد ضمن اینکه ۸ ماه تمام در بیمارستان بستری بود.

البته عمل اجکت تبعات بعدی را برای خلبان ایجاد می‌کند. بیشتر ایجکت‌ها به علت فشاری که به کمر یا گردن خلبان وارد می‌کنند باعث آسیب دیدگی می‌شوند، ولی اگر سرعت و حرکت جنگنده در حد نرمال باشد، یعنی سرعت آن بیشتر از ۷۰۰ یا ۸۰۰ کیلومتر و در حال سقوط سریع نباشد، ایجکت کم خطرتر انجام می‌شود. برخی صندلی‌های پرتاب شونده مثل نوعی که در میگ ۲۹ یا ۳۱ به کار برده شده طبق ادعای سازنده یعنی شرکت زوزدای روسیه، می‌تواند در هر ارتفاع و سرعتی، جان خلبان را نجات دهد، البته مشروط به اینکه خلبان از لباس و کلاه مخصوص ضدفشار که شبیه به لباس و کلاه فضانوردی است، استفاده کرده باشد.


منبع: www.skyhunter.ir