.svg)
سیاره‌ای که گرسنگی‌اش مرزهای کیهان را لرزاند!
سیاره سرگردان، سریع‌تر از هر دنیای دیگری در حال بلعیدن ماده‌های کیهانی است.
به گزارش پارسینه و به نقل از scitechdaily، با نرخ شش میلیارد تن در ثانیه انجام می‌شود—سریع‌ترین نرخ رشد سیاره‌ای که تاکنون ثبت شده است. تیم تحقیقاتی حدس می‌زند که میدان‌های مغناطیسی قوی ممکن است ماده را به سوی این سیاره هدایت کنند؛ پدیده‌ای که پیش‌تر فقط در ستارگان دیده شده بود.
سیاره‌ای سرگردان در حال رشد انفجاری
اخترشناسان شاهد یک «رشد انفجاری» در نوعی نادر از سیارات موسوم به سیارات سرگردان بوده‌اند. برخلاف سیارات معمولی که به دور ستارگان می‌گردند، این سیارات بی‌خانمان آزادانه در فضا شناورند. با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ ESO، پژوهشگران دریافتند که یکی از این سیارات با سرعتی بی‌سابقه در حال بلعیدن گاز و غبار اطراف خود است—حدود شش میلیارد تن در هر ثانیه. این سریع‌ترین رشد ثبت‌شده برای هر نوع سیاره‌ای است و سرنخ‌های تازه‌ای درباره نحوه شکل‌گیری و تحول این دنیاهای منزوی ارائه می‌دهد.
«شاید مردم سیارات را دنیاهایی آرام و پایدار تصور کنند، اما با این کشف می‌بینیم که اجرام سیاره‌ای شناور در فضا می‌توانند مکان‌هایی هیجان‌انگیز باشند»، می‌گوید ویکتور آلمندروس-آباد، اخترشناس رصدخانه نجومی پالرمو در مؤسسه ملی اخترفیزیک ایتالیا و نویسنده اصلی این مطالعه.
غول صورت‌فلکی آفتاب‌پرست
این جرم که به‌طور رسمی Cha 1107-7626 نام دارد، در فاصله حدود ۶۲۰ سال نوری از زمین در صورت‌فلکی آفتاب‌پرست قرار دارد و جرمی بین پنج تا ده برابر مشتری دارد. این سیاره هنوز در حال شکل‌گیری است و توسط دیسکی چرخان از گاز و غبار احاطه شده که در فرآیندی موسوم به «افزایش جرم» به سطح سیاره سقوط می‌کند. آلمندروس-آباد و همکارانش دریافتند که این فرآیند تغذیه‌ای به‌هیچ‌وجه یکنواخت نیست و جهش‌های چشمگیر فعالیت را نشان می‌دهد.
تا آگوست ۲۰۲۵، نرخ افزایش جرم این سیاره تقریباً هشت برابر شده و به شش میلیارد تن در ثانیه رسیده بود. «این شدیدترین دوره افزایش جرم ثبت‌شده برای یک جرم سیاره‌ای است»، می‌گوید آلمندروس-آباد. این کشف که در نشریه Astrophysical Journal Letters منتشر شده، با استفاده از طیف‌نگار X-shooter روی تلسکوپ VLT در بیابان آتاکامای شیلی انجام شده است. پژوهشگران همچنین داده‌هایی از تلسکوپ فضایی جیمز وب و مشاهدات آرشیوی طیف‌نگار SINFONI روی VLT را نیز به کار گرفتند.
مرزهای مبهم میان ستاره و سیاره
«منشأ سیارات سرگردان هنوز پرسشی باز است: آیا آن‌ها اجرام کم‌جرم شکل‌گرفته مانند ستارگان هستند یا سیارات غول‌پیکری که از منظومه‌های مادری خود بیرون رانده شده‌اند؟» می‌پرسد الکس شولز، اخترشناس دانشگاه سنت‌اندروز بریتانیا و نویسنده همکار این مطالعه. یافته‌ها نشان می‌دهند که دست‌کم برخی از سیارات سرگردان ممکن است مسیر شکل‌گیری مشابهی با ستارگان داشته باشند، چرا که جهش‌های مشابهی در افزایش جرم پیش‌تر در ستارگان جوان دیده شده بود. بلیندا دامیان، اخترشناس دیگر از دانشگاه سنت‌اندروز، توضیح می‌دهد: «این کشف مرز میان ستارگان و سیارات را مبهم می‌کند و نگاهی اجمالی به نخستین مراحل شکل‌گیری سیارات سرگردان به ما می‌دهد.»
با مقایسه نور منتشرشده پیش و هنگام جهش، اخترشناسان سرنخ‌هایی درباره ماهیت فرآیند افزایش جرم به دست آوردند. جالب آن‌که فعالیت مغناطیسی نقشی کلیدی در سقوط شدید ماده ایفا کرده—پدیده‌ای که پیش‌تر فقط در ستارگان دیده شده بود. این نشان می‌دهد که حتی اجرام کم‌جرم نیز می‌توانند میدان‌های مغناطیسی قدرتمندی داشته باشند که چنین رویدادهایی را ممکن می‌سازند. تیم تحقیقاتی همچنین دریافت که شیمی دیسک اطراف سیاره در طول این دوره تغییر کرده است؛ بخار آب در طول این دوره شناسایی شد، اما پیش از آن وجود نداشت—پدیده‌ای که پیش‌تر فقط در ستارگان دیده شده بود، نه در هیچ نوع سیاره‌ای.
رمزگشایی با تلسکوپ‌های آینده
سیارات شناور در فضا به‌دلیل کم‌نور بودن، بسیار دشوار شناسایی می‌شوند، اما تلسکوپ بسیار بزرگ آینده ESO (ELT) که زیر تاریک‌ترین آسمان‌های جهان فعالیت خواهد کرد، می‌تواند این وضعیت را تغییر دهد. ابزارهای قدرتمند و آینه اصلی عظیم آن به اخترشناسان امکان می‌دهد تا سیارات تنها بیشتری را کشف و مطالعه کنند و درک بهتری از شباهت آن‌ها با ستارگان به دست آورند. همان‌طور که آملیا بایو، اخترشناس ESO و نویسنده همکار این مطالعه می‌گوید: «این‌که یک جرم سیاره‌ای بتواند مانند یک ستاره رفتار کند، شگفت‌انگیز است و ما را به تأمل درباره دنیای فراتر از زمین در مراحل ابتدایی شکل‌گیری‌شان دعوت می‌کند.»
ارسال نظر