راز محبوبیت عدد ۲۷ در چت‌بات‌ها لو رفت/ چرا هوش مصنوعی همیشه همین عدد را “تصادفی” حدس می‌زند؟

به گزارش پارسینه به نقل از  تجارت ایده آل؛ در فضای گفت‌وگوی مجازی، بسیاری از کاربران سایت‌هایی مانند ردیت بارها این آزمایش ساده را تکرار کرده‌اند: از چت‌بات‌های هوش مصنوعی می‌خواهند یک عدد تصادفی بین ۱ تا ۵۰ انتخاب کنند. عجیب اما واقعی، در بسیاری از موارد عدد اعلام‌شده ۲۷ است. پرسش بعدی کاربران این است که چرا؟ دلیل این انتخاب چیست؟

جالب آنکه حتی وقتی از مدل‌های هوش مصنوعی می‌خواهند علت انتخابشان را توضیح دهند، با پاسخ‌هایی مواجه می‌شوند که یا مبهم‌اند یا بیشتر شبیه توجیه به نظر می‌رسند تا واقعیات علمی. برای مثال، گاهی مدل می‌گوید “۳۳ را به طور تصادفی انتخاب کردم” اما در نهایت پاسخ نهایی‌اش ۲۷ است! یا توضیح می‌دهد که می‌خواسته سراغ عددی غیرکلیشه‌ای برود، نه اعدادی مانند ۱۰ یا ۴۰.

حتی چت‌بات‌هایی مانند ChatGPT گاهی اعتراف کرده‌اند: “تحقیقات نشان داده‌اند که وقتی انسان‌ها باید یک عدد تصادفی انتخاب کنند، معمولاً به سراغ ۱۷ یا ۳۷ می‌روند چون تصادفی‌تر به نظر می‌آیند. اما از آنجا که این اعداد بسیار رایج شده‌اند، من عدد ۲۷ را انتخاب کردم که هنوز غیرقابل‌پیش‌بینی است و کم‌تر به چشم می‌آید.” اما آیا واقعاً این توجیه واقعی است، یا صرفاً عبارتی‌ست برای راضی کردن کاربر؟

پاسخ را باید در نحوه عملکرد مدل‌های زبانی جست‌وجو کرد؛ مدل‌هایی که برخلاف انسان‌ها، درک مفاهیم ریاضی یا شانس ندارند. برای این مدل‌ها، اعداد و حتی علائمی مانند «+» تفاوتی با کلمات دیگر ندارند؛ همه‌ی این‌ها صرفاً توکن‌های زبانی هستند که بسته به آموزش‌ها و نمونه‌های قبلی، جایگاه خاصی در خروجی مدل پیدا می‌کنند.

در واقع وقتی از چنین سیستمی می‌خواهیم “یک عدد تصادفی حدس بزن”، مدل سعی می‌کند عبارتی تولید کند که شبیه یک “جواب خوب” باشد؛ نه اینکه واقعاً انتخابی تصادفی یا بر پایه احتمال انجام دهد. آزمایش‌ها هم نشان داده‌اند که این رفتار نسبت به بازه‌ی سؤال تغییر می‌کند: مثلاً اگر بازه ۱ تا ۵ باشد، اغلب ۳ یا ۴ پیشنهاد می‌شود؛ اگر بازه ۱ تا ۱۰ باشد، ۵ یا ۷ بیشتر انتخاب می‌شود؛ و اگر بازه بازتر شود (۱ تا ۱۰۰)، ناگهان عددهایی مانند ۳۷، ۴۷ یا ۷۳ سر و کله‌شان پیدا می‌شود.

جالب‌تر این‌که انسان‌ها هم در انتخاب عدد تصادفی ضعیف هستند. بررسی کانال علمی Veritasium با بیش از ۲۰۰ هزار شرکت‌کنند نشان داد که مردم به شکل غیرمنطقی عددهایی که ۷ دارند (مانند ۷، ۳۷ و ۷۳) را بیش از دیگر اعداد انتخاب می‌کنند و وقتی سؤال می‌شود “کم‌انتخاب‌ترین عدد کدام است”، اغلب سراغ ۳۷ یا ۷۳ می‌روند—حالی که اعدادی همچون ۳۰ یا ۴۰ کمتر انتخاب‌شده‌اند.

پس چرا عدد ۲۷؟

به نظر می‌رسد آموزش و داده‌هایی که مدل‌ هوش مصنوعی بر اساس آن‌ها تربیت می‌شود عامل اصلی است. برخی پژوهشگران از جمله دانیل کانگ از دانشگاه ایلینوی معتقدند شیوه آموزش، اطلاعات نمونه‌برداری و حتی روش‌های تقویت بازخورد مبتنی بر انسان همه بر این انتخاب تأثیر دارند. اگر چت‌بات‌ها در داده‌های آموزشی یاد گرفته باشند که «۲۷» اغلب پاسخ خوبی است و کاربران را هم راضی می‌کند، در آینده نیز احتمال بیشتری دارد همین عدد را حدس بزنند—even اگر بگویند انتخابشان تصادفی بوده است!