جنگنده چینی واقعیت در مقابل رویا

پارسینه- مجید سلطانی: در نبرد بین هند و پاکستان تمام ذهن ها به سمت قدرت چینی ها در مقابل شاهکار اروپایی ها رفت و این سوال برای تمام نظامی نویسان پیش آمد که آنهمه هیاهوی غربی ها چرا در مقابل سکوت چینی ها شکست خورد.

با فروکش کردن نسبی درگیری‌های اخیر بین هند و پاکستان، دست‌کم در حال حاضر، مشخص شده که نیروی هوایی دو کشور نقش بسیار فعالی در این نبردها ایفا کرده‌اند. بسیاری از ناظران، اکنون به تأثیر بالقوه چشمگیر جنگنده‌های چندمنظوره جی-10سی ساخت چین متعلق به نیروی هوایی پاکستان اشاره می‌کنند، همچنین به موشک‌های هوابه‌هوای پیشرفته PL-15 که بسیار مورد تحسین قرار گرفتند.

پیش از آن‌که به بررسی دقیق‌تر جنگنده جی-10سی بپردازیم، باید گفت که گزارش‌ها و ادعاهای منتشرشده از سوی منابع هندی و پاکستانی با یکدیگر متناقض هستند و شواهد قطعی در مورد چگونگی استفاده از این جنگنده‌ها و عملکرد واقعی آن‌ها هنوز در دست نیست. همچنین باید در نظر داشت که تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی درباره جنگ هوایی، همراه با ادعاهایی درباره سرنگونی هواپیماها، هنوز تأیید نشده‌اند. عملیات گسترده تبلیغاتی و اطلاعاتی، به‌همراه حجم زیادی از تبادل نظرات احساسی و خصمانه در فضای مجازی، همچنان ادامه دارد و به‌نظر می‌رسد این وضعیت برای مدتی دیگر نیز ادامه داشته باشد.

در رابطه با درگیری‌های اخیر، روشن است که جنگنده جی-10سی به‌ویژه به‌عنوان یک جنگنده با عملکرد برجسته مورد ستایش قرار گرفته است؛ موضوعی که نه تنها در تقابل بین هند و پاکستان اهمیت دارد، بلکه در چارچوب ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLA) نیز که بزرگ‌ترین کاربر این نوع جنگنده است، قابل توجه است.

اگر ادعاهای مطرح‌شده درباره موفقیت‌های جی-10سی درست باشد، باز هم باید گفت که این ارزیابی بر پایه نمونه‌ای بسیار محدود و در شرایطی کاملاً خاص انجام شده است. در نتیجه، نمی‌توان از آن نتیجه‌گیری‌های کلی یا قطعی داشت. به‌روزرسانی‌های مداومی که در زمینه موشک‌ها، حسگرها و فناوری‌های شبکه‌ای در پلتفرم‌های جنگنده صورت می‌گیرد، می‌تواند به‌راحتی موازنه را به هر سمتی تغییر دهد. از سوی دیگر، نبردهای هوایی مدرن دیگر صرفاً نبرد میان جنگنده‌ها نیست، بلکه ترکیبی از ارتباطات شبکه‌ای، آموزش، نحوه به‌کارگیری تسلیحات، جنگ الکترونیک، تاکتیک‌ها و هماهنگی میان شاخه‌های مختلف نظامی است.

ادعاهای مربوط به نبرد

پاکستان مدعی است که پنج جنگنده نیروی هوایی هند را سرنگون کرده، از جمله دست‌کم سه فروند جنگنده چندمنظوره رافال. گزارش‌هایی نیز منتشر شده که یکی از مقامات ارشد اطلاعاتی فرانسه، در گفت‌وگو با شبکه CNN، سرنگونی یک فروند رافال را تأیید کرده است. همچنین تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، ظاهراً لاشه یکی از جنگنده‌های ساخت فرانسه را نشان می‌دهد. منابع رسمی و غیررسمی، دست‌کم برخی از این سرنگونی‌های ادعایی را به ترکیب جنگنده جی-10سی و موشک PL-15 نسبت داده‌اند.

جاستین برانک می‌گوید: «این‌که چند مقام آمریکایی گفته‌اند به نظر می‌رسد جنگنده جی 10 در سرنگونی رافال نقش داشته، نکته جالبی است. این موضوع احتمال وقوع یک سرنگونی واقعی را نسبتاً بالا می‌برد، اما باید تأکید کرد که صرف پیدا شدن دست‌کم دو موشک PL-15 در بخش‌هایی از هند  جایی که می‌دانیم این موشک‌ها شلیک شده‌اند لزوماً به معنای آن نیست که رافال قطعاً ساقط شده است.

او ادامه می‌دهد: «این‌که موتور و دم هواپیما کمی با فاصله از هم پیدا شده‌اند، فرضیه سقوط عادی را تضعیف می‌کند و نشان می‌دهد که برخوردی شدید رخ داده، اما مثلاً ممکن است خلبان‌ها به دلیل تمام شدن سوخت آن‌هم پس از مدت زیادی پرواز در ارتفاع پایین و با پس‌سوز برای فرار از موشک ناچار به اجکت شده باشند. یا حتی احتمال آتش خودی وجود دارد، یا مثلاً ممکن است موشک دوربرد HQ-9 باعث سقوط شده باشد هرچند این گزینه به‌نظر من کمتر محتمل است.

تصاویر دیگری نیز احتمالاً نشان‌دهنده ساقط شدن یک فروند جنگنده MiG-29 فالکروم نیروی هوایی هند، و احتمالاً یک فروند Su-30

 فلانکر هستند. با این حال، در حال حاضر نمی‌توان با قطعیت گفت که این سرنگونی‌های احتمالی به‌طور مشخص توسط جی-10سی انجام شده‌اند.

از سوی دیگر، پیدا شدن لاشه چند موشک PL-15 در خاک هند نشان می‌دهد که درگیری‌هایی به‌نوعی با حضور جی 10 صورت گرفته است.

صرف‌نظر از نتیجه نهایی، به‌کارگیری جنگی جی10 و موشک PL-15 که تاکنون هرگز در نبرد واقعی استفاده نشده بودند برای چین فرصتی ارزشمند فراهم کرده تا داده‌های واقعی و مهمی درباره عملکرد تجهیزات خودش، و همچنین تجهیزات غربی مورد استفاده هند، به‌دست آورد.

اندرو اسمال، پژوهشگر ارشد در بنیاد مارشال آلمان، در گفت‌وگو با روزنامه گاردین گفته است:

این اتفاق فرصتی برای چین فراهم می‌کند تا عملکرد سیستم‌هایش را در شرایطی بسیار پیچیده‌تر و چالش‌برانگیزتر از معمول ارزیابی کند. در مورد پاکستان، موضوع فقط جنگنده‌ها نیست؛ بحث بر سر موشک‌ها، سیستم‌های راداری و کل ستون فقرات فناورانه ارتش پاکستان است از توانمندی‌های جنگ الکترونیک گرفته تا سیستم‌های ماهواره‌ای.

ادعاهای مختلف مربوط به درگیری‌های هوایی نیز در فضای مجازی چین بازتاب گسترده‌ای داشته و باعث شده تا نگاه تازه‌ای نسبت به توانمندی‌های جنگنده جی10، به‌ویژه، شکل بگیرد.

توسعه شاهکار چینی

چین در اوایل دهه ۱۹۸۰ کار روی طرحی را آغاز کرد که بعدها به جنگنده جی10 تبدیل شد. هدف، طراحی یک جنگنده تک‌موتوره چندمنظوره بود که بتواند جایگزین جی7 نسخه چینی جنگنده MiG-21 روسی) در نقش پدافند هوایی، و همچنین هواپیمای تهاجمی Q-5 Fantan شود.

مانند بسیاری از پروژه‌های هوایی نظامی چین، این برنامه نیز عمدتاً به دلیل نبود موتور مناسب با تأخیر مواجه شد.

زمانی که جی10 سرانجام معرفی شد، طراحی آن شامل بال‌های دلتا، سطوح کنترل جلویی (کانارد)، ورودی هوای زیر دماغه، و سیستم کنترل پرواز دیجیتالی (Fly-by-wire) بود. شباهت‌های مفهومی بین جی10 و جنگنده «لاوی» اسرائیلی بارها مورد بحث قرار گرفته، اگرچه باید توجه داشت که جی10 از نظر ابعاد، بزرگ‌تر و سنگین‌تر از لاوی است. با اینکه در مقطعی تماس‌هایی میان شرکت چنگدو و اسرائیل وجود داشته است.

در طول دهه ۱۹۸۰، توسعه جنگنده جی10 همچنان به دلیل نبود موتور مناسب و تغییرات مداوم در طراحی با تأخیر مواجه بود، اما تا سال ۱۹۹۱، یک ماکت تمام‌قد از آن تکمیل شده بود.

نخستین پرواز نمونه اولیه جی10 در مارس ۱۹۹۸ انجام شد؛ در این پرواز، از موتور توربوفن روسی AL-31FN استفاده شده بود. تا پایان سال ۲۰۰۳، آزمایش‌های پروازی به پایان رسید و جی10 وارد مرحله تولید انبوه شد. این جنگنده جدید در ژوئن ۲۰۰۴ آماده خدمت در نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLAAF) شد.

پس از تولید سه سری اولیه از J-10، مدل J-10A وارد خط تولید شد که بهبودهایی در سامانه‌های اویونیک از جمله رادار کنترل آتش پالسی داپلر پیشرفته‌تر مدل Type 1473G و طراحی جدید کابین خلبان داشت. نمونه‌های اولیه جی10 نیز بعدها به همین استاندارد ارتقاء یافتند. در همین زمان، مدل جی10 نیز به‌عنوان نسخه‌ای مشتق‌شده از جی10 برای خدمت در پایگاه‌های زمینی نیروی دریایی چین تولید شد.

حتی در شکل پایه خود، جی10 یک جنگنده نسبتاً پیشرفته به شمار می‌رود. کابین خلبان آن مجهز به نمایشگر سربالا (HUD) با زاویه دید گسترده، دو نمایشگر چندکاره تک‌رنگ (MFD) و یک نمایشگر چندکاره رنگی است. خلبان همچنین از دیدگاه نصب‌شده روی کلاه‌خود و سیستم کنترل «دست‌ها روی دسته گاز و فرمان (HOTAS) بهره‌مند است.

وقتی این جنگنده معرفی شد، تسلیحات اصلی هوابه‌هوای آن شامل موشک‌های میان‌برد هدایت‌شونده راداری نیمه‌فعال PL-11 و موشک‌های کوتاه‌برد هدایت‌شونده مادون‌قرمز PL-8 بود. به مرور زمان، جنگنده به سلاح‌ها و حسگرهای جدیدتری مجهز شده است، از جمله موشک‌های میان‌برد PL-12 که با رادار فعال هدایت می‌شوند. به تازگی، موشک‌های PL-8 و PL-12 به ترتیب جای خود را به موشک‌های بسیار توانمندتر PL-10 و PL-15 داده‌اند.

برای افزایش ظرفیت حمل موشک‌ها، یک پایلون پرتاب دوتایی جدید نیز برای موشک‌های هوابه‌هوای میان‌برد معرفی شد.

بار تسلیحاتی معمول برای ماموریت‌های هوا به زمین شامل دو بمب هدایت‌شونده دقیق LS-500J به وزن هر کدام ۱۱۰۲ پوند است که همراه با سامانه هدف‌گیری فروسرخ/لیزری نصب‌شده در جلوی هواپیما و سامانه مقابله الکترونیکی (ECM) استفاده می‌شوند. از دیگر مهمات هوا به زمین، موشک ضد تشعشع YJ-91 نیز به کار گرفته می‌شود.

پس از تولید حدود ۲۷۰ فروند جی10A/AS، تولید به نسخه ارتقا یافته جی10B تغییر یافت که در سال ۲۰۰۸ رونمایی شد. از نظر ظاهری، جی10B به دلیل استفاده از ورودی هوای مافوق صوت ثابت بدون دیورتر (DSI) متفاوت است؛ این ویژگی باعث کاهش وزن سازه و کاهش سطح مقطع راداری از جلو می‌شود.

کاور رادار (رادوم) بازطراحی‌شده آن، رادار آرایه‌ای الکترونیکی اسکن‌شونده منفعل (PESA) باند ایکس را در خود جای داده که گفته می‌شود توانایی رهگیری ۱۰ هدف و درگیری هم‌زمان با چهار هدف را دارد. دیگر ویژگی‌های جدید شامل حسگر جستجو و ردیابی فروسرخ در جلوی کابین خلبان، سه نمایشگر چندکاره رنگی در کابین و نمایشگر سربالای هولوگرافیک با زاویه دید گسترده است.

تولید جنگنده جی10B به حدود ۶۰ فروند محدود شد و سپس نسخه 10C جایگزین آن شد که رادار آرایه اسکن الکترونیکی فعال (AESA) را معرفی کرد.

داشتن رادار AESA یک مزیت بسیار بزرگ است، چرا که این نوع رادارها معمولاً بردهای کشف و رهگیری طولانی‌تر، تفکیک و شناسایی بهتر اهداف، و توانایی ردیابی اهداف پروازی پایین با امواج راداری کم‌اثر مانند موشک‌های کروز و پهپادها را ارائه می‌دهند. برخلاف رادارهای مکانیکی که برای تغییر جهت نیاز به حرکت فیزیکی دارند، رادارهای AESA می‌توانند به سرعت حجم وسیعی از فضای هوایی را اسکن کنند. علاوه بر این، فناوری AESA نسبت به اختلال و ایجاد مزاحمت الکترونیکی (جَمینگ) مقاومت بیشتری دارد و بسیار قابل‌اطمینان‌تر از رادارهای مکانیکی قدیمی است.

با این حال، همان‌طور که جاستین برونکو اشاره می‌کند، در مورد ویژگی‌های دقیق رادار AESA در جی10سی هنوز بسیاری از «ناشناخته‌ها» وجود دارد.

بدیهی است که این جنگنده دارای رادار AESA عملیاتی است،» برونکو می‌گوید. «طبق تمام گزارش‌ها، این رادار نسبتاً توانمند به نظر می‌رسد. اما اگر کمی دقیق‌تر نگاه کنیم، انواع مختلفی از رادارهای AESA وجود دارد. برخی فقط قابلیت خودکار بسیار مؤثرتری برای اسکن حجم بزرگی از فضا نسبت به رادارهای مکانیکی ارائه می‌دهند، به طوری که دیگر خبری از محدودیت‌های اسکن عمودی و افقی نیست و می‌توان تقریباً همه فضا را به صورت نزدیک‌به‌هم‌زمان اسکن کرد. این موضوع فشار کاری خلبان را کاهش می‌دهد و توانایی رادار در مقابله با تداخل‌ها و نویز بهتر می‌شود.

با این حال، درباره این که رادار AESA در جی-10سی تا چه حد می‌تواند انرژی خود را به صورت مؤثر در حالت‌های مختلف مدیریت کند هنوز ابهامات زیادی وجود دارد. این موضوع به ویژه در کم‌کردن احتمال کشف رادار در حین اسکن فعال اهمیت دارد، که به آن قابلیت‌های «احتمال پایین رهگیری» و «احتمال پایین کشف» (LPI/LPD) گفته می‌شود.

چگونگی عملکرد رادار AESA در جی-10سی از نظر قابلیت‌های «احتمال پایین رهگیری» و «احتمال پایین کشف» بسیار دشوار است که بدانیم، به‌ویژه چون این رادار به ندرت در حالت «جنگی» استفاده می‌شود، خصوصاً وقتی احتمال دارد که دشمن در حال جمع‌آوری سیگنال‌های آن باشد. با این نکته در نظر گرفته شده، استفاده پاکستان از جی-10سی در برابر هند می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در تحلیل‌های بازنگری‌شده از این درگیری‌ها و همچنین ارزیابی کلی‌تر از جنگنده جی10 داشته باشد.

یک نکته مهم دیگر، اشاره برونکو است که رادار به‌کار رفته در مدل صادراتی جی-10سی برای پاکستان تقریباً قطعاً شامل همان حالت‌ها و قابلیت‌های رادار J-10C نیروی هوایی چین نیست. «اگر چنین باشد کمی تعجب‌آور خواهد بود،» برونکو می‌گوید. «در این زمینه (رادار) خیلی چیزها را نمی‌دانیم. همین‌طور درباره قابلیت‌های مقابله الکترونیکی (ECM) یا حتی حملات الکترونیکی محدود آن. برخی از رادارهای AESA در این زمینه بسیار قدرتمند هستند.

از حدود سال ۲۰۱۹، جنگنده J-10C مجهز به موتور WS-10 ساخت داخل چین شده است. هرگونه تردید باقی‌مانده درباره قابلیت اطمینان این موتور و به طور کلی موتورهای هواپیمای چینی، با این واقعیت که موتور WS-10 اکنون جنگنده جی-10سی تولیدی، جنگنده رادارگریز J-20 و همچنین نسخه‌های توسعه‌یافته سری فلانکر تولید داخل، یعنی جنگنده‌های ناوپایه جی15 و جنگنده‌های زمینی جی16 را تأمین می‌کند، تا حد زیادی برطرف می‌شود.

نکته جالب این است که در سال ۲۰۲۲ یک زیرمدل از جی-10سی با یک برجستگی بزرگ و واضح روی پشت آن (دورسال اسپاین) ظاهر شد. برخی حدس می‌زدند این نسخه ممکن است برای ماموریت‌های سرکوب پدافند طراحی شده باشد، اما در نهایت این مدل به تیم نمایش هوایی «یکم آگوست» اختصاص داده شد.

ارزیابی مقایسه‌ای

در کل، برونکو نسخه J-10C را «گونه‌ای قطعی و بالغ» از جنگنده J-10 می‌داند که از نظر اندازه تقریبی، ظرفیت حمل تسلیحات و چابکی، تقریباً با مدل مدرن شده F-16C/D بلاک ۵۰ قابل مقایسه است. در زمینه عملکرد دینامیکی، نسبت رانش به وزن در این دو جنگنده احتمالاً «نسبتاً مشابه است، البته بسته به نوع موتور نصب شده در هرکدام. برای مثال، یک F-16CM بلاک ۵۰ با موتور جنرال الکتریک احتمالاً نسبت رانش به وزن بهتری در شرایط بارگیری رزمی نسبت به جی10 دارد و یک F-16 بلاک ۵۲ که کمی سنگین‌تر است و موتور پرت اند ویتنی دارد (مثلاً مدل 'big-spine' که کمی سنگین‌تر است)، ممکن است نسبت رانش به وزن ضعیف‌تری نسبت به جی-10سی داشته باشد، که البته به وزن رزمی بستگی دارد.»

همان‌طور که بسیاری از اف16 بلاک ۵۰ها در حال حاضر دارند، نسخه جی-10آ احتمالاً از نظر عملکرد رادار در مقایسه با جنگنده‌هایی مثل فلانکر محدود بود، چه برسد به جنگنده‌های نسل پنجم، چون دماغه کوچک و قدرت خروجی نسبتاً محدودی برای رادار مکانیکی اسکن‌شونده داشت. البته ی-10سی این مشکل را تا حدی با داشتن رادار AESA رفع کرده است، همان‌طور که آپگرید Scalable Agile Beam Radar (SABR) هم برای F-16 وجود دارد.

در جریان نبردهای هوایی اخیر با هند، برخی پیشنهادها مطرح شده که پاکستان به طور گسترده از جنگنده جی-10سی استفاده کرده، در حالی که ناوگان F-16 خود را به دلایل سیاسی از درگیری‌ها کنار گذاشته است. طی سال‌ها، مخالفت‌های سیاسی قابل توجهی در کنگره آمریکا با فروش F-16 به پاکستان وجود داشته است. مهم‌تر از همه، اتهاماتی درباره همکاری یا حمایت دستگاه‌های امنیتی پاکستان از فعالیت‌های تروریستی مطرح شده است. با این وضعیت، پاکستان ممکن است درباره استفاده از F-16ها در برابر هند تجدیدنظر کند تا به تحریم‌ها یا محدودیت‌های آینده در زمینه کمک‌های نظامی آمریکا دچار نشود — در گذشته تحویل F-16ها نیز به دلایل سیاسی متوقف شده بود.

در عین حال، بر اساس نظر برونکو، در برخی ماموریت‌ها، جنگنده چینی احتمال موفقیت بهتری دارد، به‌خصوص در حملات هوایی با برد بلند.

برونکو می‌گوید: «از دیدگاه رادار و موشک، F-16ها و موشک‌های AMRAAM که استفاده می‌کنند، تقریباً قطعاً برد موثر کوتاه‌تر و منطقه‌ای که هدف نمی‌تواند فرار کند (no-escape zone) کوچک‌تری نسبت به J-10CE مجهز به موشک PL-15 دارند.» او اضافه می‌کند: «این یک رادار AESA و موشکی با کینماتیک بهتر است، در مقابل رادار مکانیکی اسکن‌شونده و موشکی با قابلیت‌های کینماتیکی کمتر. در این نوع درگیری‌های احتمالی که در درگیری اخیر شاهد بودیم، جایی که دو طرف تا حد زیادی خطوط مرزی خود را حفظ می‌کنند و برخی شلیک‌های برد بلند انجام می‌شود، جی-10سی احتمال موفقیت (شلیک کشنده) بالاتری نسبت به F-16های پاکستان دارد.

طبق حداقل یک گزارش تأیید نشده در رسانه‌های پاکستانی که به منابع ناشناس اشاره دارد، طولانی‌ترین شلیک موشک PL-15 در جریان درگیری‌ها حدود ۹۸ مایل دریایی یا تقریباً ۱۱۲ مایل زمینی بوده است. نسخه غیر صادراتی PL-15 معمولاً دارای برد حداکثر حدود ۱۲۴ مایل ارزیابی می‌شود. همچنین گزارش‌هایی در رسانه‌های غربی منتشر شده که احتمال می‌دهد پاکستان نسخه‌ای با برد بلندتر از موشک صادراتی PL-15E دریافت کرده باشد، که این امر می‌تواند دلیل درگیری‌ها در این فواصل طولانی را توضیح دهد.

همانطور که در پوشش‌های قبلی نیز توضیح داده‌ایم، دلایل مختلفی می‌تواند باعث دیده شدن بقایای موشک‌های PL-15 مصرف‌شده در خاک هند باشد:

از دست دادن موشک‌ها، به ویژه در وضعیت نسبتاً سالم، می‌تواند نتیجه شرایط مختلفی باشد. این شامل شلیک‌هایی است که در حداکثر برد موشک‌های فراتر از دید مستقیم (BVR) انجام شده و در آن‌ها پشتیبانی هدایت طولانی مدت از سوی هواپیمای پرتاب‌کننده وجود نداشته است. این پرتاب‌ها می‌توانند به صورت دفاعی یا تهاجمی انجام شوند، به گونه‌ای که موشک به سمت هدف شلیک شده و وارد حالت «شلیک و فراموش کن» می‌شود، بدون کمک هواپیمای پرتاب‌کننده، مدت‌ها قبل از فعال شدن کاوشگر موشک. این شلیک‌ها بر اساس بهترین پیش‌بینی موشک از محل هدف در زمان پرتاب انجام می‌شوند و به محض اینکه هواپیمای پرتاب‌کننده به روزرسانی‌های مسیر پرواز را قطع کند، رادار داخلی موشک (که برد کوتاهی دارد) فعال شده و به دنبال هدف می‌گردد.

این نوع شلیک احتمال اصابت را به شدت کاهش می‌دهد، اما در عوض بقای جنگنده پرتاب‌کننده را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. با توجه به اینکه هیچ هواپیمای هندی یا پاکستانی در این درگیری‌های گسترده هوایی از مرز عبور نکرده است، به احتمال زیاد شلیک‌هایی با برد بلند و هدایت محدود توسط هواپیمای پرتاب‌کننده انجام شده، به طوری که بیشتر هواپیماها فاصله کافی از هم داشتند تا از حداکثر برد سلاح‌های طرف مقابل جان سالم به در ببرند. به‌روزرسانی‌های میان‌راهی که توسط رادار هواپیمای پرتاب‌کننده ارائه می‌شود نیز به دلیل نزدیکی به مرز و نیاز به چرخش به سمت مخالف مرز برای جلوگیری از عبور یا ورود به محدوده خطرناک جنگنده‌ها و سامانه‌های پدافند زمینی، به صورت محدود انجام شده‌اند. حتی روشن نگه داشتن رادار جنگنده برای مدت طولانی در چنین منطقه با تهدید بالا می‌تواند منجر به شناسایی سریع و سرنگونی شود.

شلیک‌های برد بلند همچنین بدان معناست که موشک‌ها احتمالاً در هنگام برخورد به زمین در حالت انرژی بسیار پایین قرار دارند.

باز هم، دلایل متعددی وجود دارد که چرا یک موشک ممکن است نسبتاً سالم باقی بماند، اما با توجه به آنچه درباره وضعیت تاکتیکی در طول مرز می‌دانیم، این یک احتمال بسیار محتمل به نظر می‌رسد.

 

 

اهمیت موشک پی ال 15

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند در موفقیت احتمالی جنگنده جی-10سی نقش داشته باشد، این است که هند احتمالاً درک به مراتب بهتری از عملکرد موشک AMRAAM دارد و بنابراین قادر است ضداقدامات بهتری را در برابر آن اتخاذ کند، نسبت به موشک PL-15 و به ویژه مدل صادراتی PL-15E.

برونک ادامه می‌دهد:

توانایی سیستم مقابله الکترونیکی (ECM) و دریافت‌کننده هشدار راداری (RWR) روی رافائل برای تشخیص احتمالی کاوشگر موشک ورودی و/یا واکنش برای بهبود اثربخشی مانورهای شکست موشک با استفاده از ECM، احتمالاً در برابر موشک PL-15 کمتر از AMRAAM است، صرفاً به دلیل این که ممکن است اطلاعات کمتری درباره آن وجود داشته باشد.

موشک PL-15 دست‌کم شرایط رقابت را برابر کرده و در برخی موارد مشکلاتی ایجاد کرده که باعث شده ایالات متحده در برد موشک AMRAAM با معضل روبرو شود.

در واقع، ظهور PL-15 باعث شده طرف آمریکایی به شدت به دنبال توسعه موشک‌های هوابه‌هوای برد بلندتر مانند AIM-260 و AIM-174بی باشد.

همچنین باید مزایای کاوشگر AESA موشک PL-15 را در نظر گرفت، برونک اشاره می‌کند:

«فقط بر اساس اصول فیزیکی کاوشگر AESA در مقابل کاوشگرهای مکانیکی یا نوع ثابت PESA، این کاوشگر باید وضوح بالاتری داشته باشد، در برابر مقابله الکترونیکی (ECM) مقاوم‌تر باشد و در محیط‌های مختل‌کننده عملکرد بهتری ارائه دهد.

علاوه بر این، احتمالاً توانایی بهتری در هدف‌گیری اهداف پنهان‌کار (استلث) دارد.

برونک ادامه می‌دهد:

«چینی‌ها برای مدت طولانی اساساً پیرو بودند و یا مشتری سلاح‌های روسی بودند یا تلاش می‌کردند تا کپی‌هایی از سیستم‌های غربی تولید کنند، چه کپی‌هایی از موشک‌های پایتون، سایدوایندر یا اسپارو باشد.»

«اما موشک PL-15 متفاوت است و نمایانگر بلوغ قابل توجهی در پایه صنعتی و تحقیق و توسعه چین است.

در همین حال، PL-15 تنها یکی از چندین برنامه موشک هوابه‌هوای چین است که به‌ویژه روی عملکرد برد بسیار بلند تمرکز دارد. چین علاوه بر توسعه و بهبود موشک‌های هوابه‌هوای خود، توانایی تولید انبوه آنها را نیز دارد.

در میان مجهولات استفاده پاکستان از جنگنده جی10 در نبرد، برونک موضوع یکپارچه‌سازی این جنگنده‌ها با سامانه‌های هشدار و کنترل هوابرد (AEW&C) را مطرح می‌کند؛ یا دقیق‌تر، میزان همکاری جنگنده‌ها با این هواپیماهای راداری.

«آیا ارتباطات صوتی است؟ آیا صحبت از تعامل کامل داده‌ای (دیتالینک) است؟ آیا امکان هدف‌گیری توسط طرف سوم وجود دارد، و آیا این شامل پشتیبانی موشکی در حین پرواز از طرف سوم هم می‌شود؟

هیچ کس جز نیروی هوایی پاکستان یا شرکت چنگدو تصویر کامل این جنبه مهم از قابلیت‌های جی-10سی را ندارد، اگرچه این موضوع اهمیت مرکزی دارد، به ویژه در زمینه درگیری‌های هوابه‌هوای برد بلند.

در مورد آینده جی10، برونک احتمال چندانی نمی‌دهد که نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLAAF) نسخه‌ای دی از این جنگنده را پس از جی-10سی توسعه دهد و معتقد است تمرکز اکنون بیشتر روی جنگنده پنهانکار میان‌وزن جی35 و همچنین برنامه‌های نسل ششم است.

او می‌گوید: «آنها احتمالاً در آینده‌ای نزدیک به دنبال جایگزینی یا کم‌کم کنار گذاشتن جی10 هستند، هرچند بی‌تردید به ارتقا و حفظ قابلیت‌های جی10هایی که در اختیار دارند ادامه خواهند داد.

این ممکن است شامل ارتقای جی10بی ها به استاندارد C با رادار AESA و موتور جدید نیز بشود. نمی‌دانم این کار چقدر پیچیده است، اما منطقی به نظر می‌رسد، به شرطی که هزینه‌بر نباشد.

بیشتر احتمال دارد که سرنوشت جی10 در بازار صادرات پررونق باشد.

برونک می‌گوید: «فکر می‌کنم شاهد فشار و تلاش برای افزایش صادرات خواهیم بود.»

او این روند را با مزایایی که صادرات گسترده برای نیروی هوایی آمریکا در مورد جنگنده‌های اف16 و F/A-18 فراهم کرد مقایسه می‌کند؛ جنگنده‌هایی که سال‌ها پس از اینکه آمریکا خرید عمده‌شان را متوقف کرده و به نسل‌های جدیدتر مانند اف35 و اف22 رفته، همچنان در خدمت و بهره‌برداری هستند.

با توجه به اینکه چین می‌تواند جی10 را با هزینه واحدی حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار برای صادرات عرضه کند، برونک معتقد است این گزینه برای برخی کشورها بسیار منطقی است، به‌خصوص برای آنهایی که به دنبال جایگزینی جنگنده‌های روسی قدیمی و روزافزون دشوار برای نگهداری هستند.

چنین قیمتی باعث می‌شود جی10 به گزینه‌ای بسیار رقابتی برای کشورهایی تبدیل شود که نه با آمریکا و نه اروپا هم‌راستا هستند و می‌خواهند میگ-۲۹، سوخو-۲۷ و سوخو-۳۰های فرسوده خود را با جنگنده‌ای ارزان‌تر از نظر خرید، عملیاتی، و نگهداری جایگزین کنند؛ جنگنده‌ای که سازگاری خوبی با طیف وسیعی از تسلیحات هوابه‌هوا و هوابه‌زمین دارد و از تأمین‌کننده‌ای است که تحت تحریم‌های شدید نیست.»

از سوی دیگر، برخی کشورها ممکن است به دلیل مواضع مختلف دولت ترامپ که باعث نگرانی‌هایی شده، تمایل داشته باشند وابستگی خود به صادرات تسلیحات از ایالات متحده را کاهش دهند. اگرچه این موضوع بیشتر در خارج از ناتو و در میان متحدان نزدیک آمریکا صادق نیست، اما این مسئله می‌تواند یک فرصت جدید برای چین ایجاد کند.

با این حال، مشتریان احتمالی در این گروه ممکن است به جای جی10، جنگنده جی17 را به عنوان گزینه‌ای ارزان‌تر و البته کم‌توان‌تر انتخاب کنند. جنگنده جی اف17 تاکنون به کشورهای آذربایجان، میانمار و نیجریه فروخته شده و توسط پاکستان که آن را به صورت مشترک توسعه داده، استفاده می‌شود.