تدوین معیار‌های همسرگزینی از سوی حوزه‌های علمیه

به گزارش پارسینه، پیش از این فعالیت‌های حوزه‌های علمیه بیشتر مربوط به فعالیت در وزارت آموزش‌وپرورش و هسته‌های مشاوره در حوزه وزارت علوم می‌شد؛ فعالیت‌هایی که از سال ١٣٨٥ با آغاز‌به‌کار «ستاد همکاری‌های حوزه‌های علمیه و وزارت آموزش‌وپرورش» آغاز شد و از سال١٣٨٨، با افزایش حضور روحانیان در هسته‌های مشاوره دانشگاه‌های کشور افزایش یافت. حالا ورود حوزه‌های علمیه به انجام پروژه‌های مشترک با وزارت بهداشت را می‌توان گام بلند و جدیدی از سوی این نهاد دینی دانست. در همین رابطه گلایل اردلان، رییس اداره سلامت جوانان وزارت بهداشت، به خبرگزاری ایرنا می‌گوید: «این معیارها با همکاری دوسویه کارشناسان روانشناسی مرکز پژوهش‌های حوزه علمیه قم و دیگر گروه‌های متخصص تدوین شده است.» او در رابطه با چگونگی پیاده‌سازی این معیار‌ها به «شرق» گفت: «در سال‌های اخیر با افزایش سن ازدواج در جوانان مواجه هستیم که خود تبعات عدیده‌ای در‌بر‌دارد مثلا افزایش سن ازدواج، باعث افزایش مخاطرات فردی و اجتماعی خواهد شد و اختلاف بین‌نسلی را در آینده تشدید خواهد کرد. در این راستا اداره سلامت جوانان دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس، اقدام به برگزاری یک‌سری نشست‌های تخصصی مشورتی در سراسر کشور با هدف تربیت مربی برای آموزش معیارهای ازدواج مناسب به جوانان کرده است و پکیجی هم تدوین شده که به این معیارها اشاره می‌کند.» او همچنین افزود: «اشاره اجمالی به این معیار‌ها شامل: آمادگی برای ازدواج، مزایای ازدواج برای آقایان، مزایای ازدواج برای خانم‌ها، مزایای ازدواج برای اجتماع، سلامت جسمی و روانی جوانانی که تصمیم به ازدواج دارند، آگاهی از نقاط قوت و ضعف یکدیگر، داشتن نیت و اراده برای تشکیل خانواده، همسان‌بودن از لحاظ فرهنگی، اجتماعی و... (که باعث تنش‌های کمتر درآینده می‌شود.)، مهریه مناسب و چگونگی طرح پیشنهاد ازدواج است.»
اردلان با بیان اینکه تجرد مضرات زیادی از لحاظ جسمانی، روانی و رفتاری برای جوانان دارد، افزود: اکنون یکی از معیارهای ازدواج جوانان، داشتن رفاه کامل از نظر شرایط مالی است و برخی دیگر نگران هستند که در صورت ازدواج از نظر ادامه تحصیل و اشتغال دچار مشکل شوند و این مساله به افزایش مخاطرات اجتماعی در سطح فردی و جمعی دامن می‌زند.
سابقه فعالیت‌های حوزه در وزارتخانه‌های دولت
شاید بتوان مهم‌ترین و جدی‌ترین شکل فعالیت‌ حوزه‌های علمیه در وزارتخانه‌های کشور را راه‌انداری مدارس وابسته به این نهاد در وزارت آموزش‌وپرورش دانست. به‌طوری‌که در سال١٣٩١، راه‌اندازی مدارس وابسته به حوزه‌های علمیه، از تکذیب در سال ٨٨ به افتتاح ٣٠ مدرسه در سال ٨٩، توسعه صد مدرسه در سال٩٠ و راه‌اندازی هزارو٨٠٠مدرسه پیش‌حوزوی در سراسر کشور رسیده است. روند صعودی حضور و فعالیت اجرایی حوزویان در آموزش‌وپرورش در سال١٣٩١، به بالاترین حد خود رسید. به‌طوری‌که معاون تبلیغ و آموزش‌های کاربردی حوزه‌های علمیه از راه‌اندازی هزارو٨٠٠مدرسه پیش‌حوزوی یا «مدرسه امین» با مدیریت ٣٠٠ مدرسه علمیه در سراسر کشور خبر داد. پس از آن بود که حجت‌الاسلام ذوعلم، دبیر سابق ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش‌وپرورش، در آبان‌ماه سال١٣٩١، عنوان کرد: «امروز درهای آموزش‌وپرورش روی حوزه‌های علمیه باز است و عزم جدی برای برداشتن گام‌های بلندتر در راستای ایجاد زیرساخت‌های تعلیم و تربیت دینی محسوس است.»
پس از آن ورود تعداد زیادی از روحانیان به دانشگاه در قالب هسته‌های مشاوره نهاد رهبری در دانشگاه‌ها، یکی دیگر از مهم‌ترین پروژه‌های مشترک میان دولت و حوزه‌های علمیه بود. حالا این نهاد دینی در قالب تدوین معیار‌های همسرگزینی پا به وزارت بهداشت به‌عنوان یکی از تخصصی‌ترین وزارتخانه‌های دولت گذاشته است؛ اقدامی که از سوی مسوولان وزارت بهداشت تنها به بیان کلیاتی از آن محدود می‌شود و هنوز مشخص نیست این معیار‌های تدوین‌شده دارای چه جزییاتی است.
٣٨درصد مردان و ٣٠درصد زنان هرگز ازدواج نکرده‌اند
ورود حوزه‌های علمیه به مقوله ازدواج در تخصصی‌ترین وزارتخانه دولت، اما در شرایطی است که در حال حاضر کشور با چالش‌های مهمی در مقوله ازدواج دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. نکته حایز اهمیت در وضعیت ازدواج در جامعه ایرانی، سهم نسبتا بالای کسانی است که هرگز ازدواج نکرده‌اند. به‌طوری‌که براساس بررسی مرکز آمار ایران در سال ١٣٩٠، ٣٨درصد مردان ایرانی و ٣٠درصد زنان ایرانی هرگز ازدواج نکرده‌اند. البته این درصد در مقایسه با آمار سال ١٣٧٥ و ١٣٨٥ روند کاهشی نیز داشته است. به طوری‌که براساس سرشماری سال ١٣٧٥، ٤٧درصد مردان و ٥/٣٩درصد زنان هرگز ازدواج نکرده بودند و در سال ١٣٨٥ نیز ٤/٤٣درصد مردان و ٤/٣٥درصد زنان نیز هرگز ازدواج نکرده بودند. این آمار‌ها نشان از آن دارد که در هر سه سرشماری، نسبت افرادی که هرگز ازدواج نکرده‌اند، در میان مردان بیشتر هستند.
طی ٥٠سال اخیر میانگین سن اولین ازدواج مردان ١/٧سال افزایش یافته
اطلاعات گردآوری‌شده از سوی سازمان‌ملل‌متحد در سال ٢٠١٢ میلادی حاکی از آن است که در کشور‌های اروپای‌غربی، میانگین سن ازدواج بیش از ٣٠سال است و افغانستان نیز کمترین میانگین سن ازدواج را در بین همه کشور‌های جهان دارد که برابر با ٢٠سال است. همچنین مطالعات انجام‌شده در کشور آمریکا در سال‌های اخیر نشان از آن دارد که میانگین سن ازدواج زنان آمریکایی ٢٦/٩سال و مردان این کشور ٢٩/٨سال بوده است. اما براساس بررسی‌های آماری سازمان آمار ایران، نشان می‌دهد، الگوی سنی ازدواج به‌خصوص در میان زنان تغییرات قابل‌ملاحظه‌ای داشته است. به‌گونه‌ای که میانگین سن زنان در اولین ازدواج از ١٨/٤سال در سال ١٣٤٥ به ٢٣/٤سال در سال ١٣٩٠ رسیده است و برای مردان در همین دوره از ٢٥سال به ٢٦/٧سال رسیده است. به عبارتی طی کمتر از نیم‌قرن اخیر، میانگین سن اولین ازدواج مردان ١/٧سال افزایش یافته، درحالی که این میانگین برای زنان پنج‌سال افزایش داشته است و این افزایش برای زنان در حدود سه‌برابر مردان بوده است. بر همین اساس افزایش سن ازدواج زنان و روند کندتر افزایش سن ازدواج مردان منجر به کاهش اختلاف سنی زوجین در هنگام اولین ازدواج شده است. شاید از دلایل عمده این کاهش، افزایش سطح تحصیلات زنان و گرایش آنها به اشتغال در خارج از منزل و نیز ارتقای پایگاه اجتماعی و اقتصادی آنان باشد.
از سوی دیگر، براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ١٣٩٠، استان ایلام به لحاظ میانگین سن مردان و زنان در اولین ازدواج به‌ترتیب با رقم ٢٨/٩ و ٢٦/٣ بالاترین رتبه را در بین استان‌ها دارد. اما مردان استان خراسان‌جنوبی با ٢٤/٧سال و زنان استان خراسان‌رضوی با ٢١/٧سال کمترین میانگین سن در اولین ازدواج را در بین استان‌های کشور داشته‌اند. براساس نتایج این سرشماری میانگین سن در اولین ازدواج در مناطق شهری برای مردان ١/٢٧سال و در مناطق روستایی ٨/٢٥سال بوده که این میانگین سن برای زنان شهری ٢٣/٦ و برای زنان روستایی ٢٣سال بوده است.
شرق