ترکیه گزینه مناسبی برای جایگزینی گاز ایران ندارد
پارسینه: ترکیه بیش از ۱۵ درصد نیاز گاز خود را از ایران تامین میکند و با توجه به ظرفیت خط لوله فعلی و تقاضای رو به رشد گاز این کشور، جایگزین کردن گاز ایران خسارات قابل توجهی برای ترکیه خواهد داشت.
ایران و ترکیه گفتگوهایی در مورد تقویت تجارت و همکاری در بخشهای تکنولوژی پیشرفته یا «های تک» برگزار میکنند. این دو کشور حتی در زمان تحریمهای سازمان ملل علیه ایران روابط اقتصادی محکمی با هم داشتند و ایران ترکیه را دریچهای به روی دنیا در بحبوحه فشار حداکثری آمریکا میداند.
وضع دوباره تحریمهای آمریکا که اقتصاد ایران را مختل کرده و صادرات نفت این کشور را کاهش داده است، بیش از پیش بر اهمیت ترکیه برای تهران تاکید میکند. ایران حالا مجبور است به درآمد صادرات گاز طبیعی به ترکیه تکیه کند.
ترکیه و ایران ۵۳۰ کیلومتر مرز مشترک دارند. ترکیه به شدت بر واردات انرژی وابسته است و دههها تحریم به صنعت تولید ایران آسیب رسانده است. آمریکا در نوامبر ۲۰۱۸ پس از خروج ترامپ از قرارداد برجام، تحریمهای جدیدی بر بخشهای نفت، کشتیرانی و بانکداری تهران وضع کرد. یکی از اصلیترین اهداف این تحریمها کاهش صادرات انرژی ایران به صفر بود. به هشت شریک تجاری اصلی ایران از جمله ترکیه برای واردات نفت از ایران معافیت ۶ ماهه داده شد.
ایران امیدوار بود شرکای تجاری شرقی آن در برابر تحریمها مقاومت کنند. ولی در عمل، تقریباً تمام کشورها از دستور آمریکا تبعیت کردند. ترکیه تحریمهای آمریکا را محکوم و اعلام کرد از آنها تبعیت نمیکند. ولی توپراس، تنها پالایشگاه ترکیه که نفت خام ایران را میخرید از این تحریمها تبعیت کرد.
بسیاری از کشورها منبع واردات نفت خود را پس از می ۲۰۱۹، از ایران تغییر دادند. ترکیه هم به تدریج میزان واردات خود از ایران را کاهش و واردات از روسیه و عراق را افزایش داد. این تحریمها ضربه سختی به اقتصاد ایران زد. صندوق بینالمللی پول تخمین میزند اقتصاد ایران در ۲۰۱۹، ۹.۵ درصد کوچک شده باشد.
در سطح منطقهای، گاز طبیعی ایران نقش حیاتی از نظر امنیت انرژی بازی میکند مخصوصاً برای عراق و ترکیه. ترکیه بیش از ۱۵ درصد نیاز گاز خود را از ایران تامین میکند و با توجه به ظرفیت خط لوله فعلی و تقاضای رو به رشد گاز این کشور، جایگزین کردن گاز ایران خسارات قابل توجهی برای ترکیه خواهد داشت.
گرچه نمایندگان ترکیه و آمریکا برای مذاکره در مورد میزان تحریمهای اعمال شده دیدار کرده اند، ولی هنوز مشخص نیست آیا ترکیه میتواند معافیت جداگانهای در مورد نحوه پرداخت پول گاز طبیعی دریافت کند یا نه. آمریکا تنها یک معافیت برای شرکت بازرگانی نفت ایران در خط لوله گاز ترانس آناتولی اعطا کرده تا گاز میدان نفتی شاه دنیز را از طریق ترکیه به اروپا برساند. از طرف دیگر، تحریمهای آمریکا مستقیما تجارت گاز طبیعی را شامل نمیشود بنابراین نمیتواند از ترکیه انتظار توقف واردات گاز از ایران را داشته باشد. به نظر میرسد آمریکا از این تجارت و پرداختهای مربوط به آن به صورت یک قرارداد ضمنی صرف نظر کرده است.
شرکتهای ترکی بارها توسط آمریکا متهم به دور زدن تحریمها علیه ایران شده اند، ولی به نظر میرسد این اتفاق این بار نیفتد. حتی بدون این تحریمها هم ترکیه یک شریک تجاری مهم برای ایران در زمینه انرژی است، چون به شدت به صادرات گاز طبیعی ایران وابسته است. ایران در ۱۰ ماه اول ۲۰۱۹، ۶ میلیون متر مکعب گاز طبیعی به ترکیه فروخت.
تجارت گاز طبیعی با ترکیه قبل از تحریمها هم یک تجارت سودآور برای ایران بود، چون قیمت آن بر اساس قیمت نفت خام تعیین میشد. اگر همین روند ادامه پیدا کند، ترکیه میتواند یک مقصد قابل توجه برای صادرات انرژی ایران در ۲۰۲۰ باشد. ولی افزایش درگیریها بین ایران، عراق و آمریکا میتواند بر تجارت گاز طبیعی بین ایران و ترکیه تاثیر بگذارد و به هر دو کشور از نظر مالی آسیب برساند.
ارسال نظر