تاثیر گناه بر زندگی انسان

پارسینه: امام سجاد (ع) در کلام دلنشین خود به خوبی به آثار گناه در زندگی اشاره میکنند و عواقب آن را برای ما شرح میدهند.

در کلام امام سجاد (ع) گناههایی را که باعث تغییر نعمت و مانع استجابت دعا و پشیمانی میشوند را میخوانیم.
امام سجاد (ع) در کلام دلنشین خود به خوبی به آثار گناه در زندگی اشاره میکنند و عواقب آن را برای ما شرح میدهند.
بارها در دعای کمیل این جملات را زمزمه کرده ایم: خدایا بیامرز گناهانی را که پردههای عصمت را میدرد (و آبروی انسان را میبرد) خدایا بیامرز گناهانی را که بدبختیها را فرو میریزد. خدایا ببخش گناهانی را که نعمتها را تغییر میدهد، خدایا ببخش گناهانی را که دعای انسان را (از اجابت) حبس میکند (و باز میدارد) و خدایا ببخش گناهانی را که بلاها را نازل میکند.
بارها و بارها این پرسش هم برای خود ما مطرح بوده و هم مردم و جوانان پرسیده اند که چه گناهانی است که گرفتاری و بدبختی را در پی دارد؟ کدام گناهان است که نعمتهای انسان را تغییر و باعث سلب نعمتها میشود؟ چه گناهانی است که مانع استجابت دعاهای انسانها میشود؟ و چه گناهانی باعث نزول بلاهایی، چون سیل و زلزله و خشکسالی و... میشود؟ سربسته هم جواب داده ایم که برخی گناهان عامل این بیچارگیها است. ولی جواب قانع کننده دادن نیاز به مطالعه آثار تمامی گناهان دارد، تا یکی یکی استخراج نشود که چه گناهانی مانع استجابت دعا میشود، و کدام گناه بلاها را نازل میکند... به روایتی از سید ساجدان زین عابدان، علی بن الحسین (ع) بر خوردم که یکجا به همه این پرسشها پاسخ داده بود، و بر آن شدم که آن را در اختیار خوانندگان عزیز نیز قرار دهم.
برخی از گناهان نعمت را تغییر میدهند
الف:گناهانی که نعمتها را تغییر میدهد
خداوند آنچه از نعمتها در زمین و اسمان است برای بهره برداری انسان آفریده است:هو الّذی خلق لکم ما فی الارض جمیعاً؛ او خدایی است که آنچه در زمین است همه را برای شما (انسان ها) آفریده.) و گاه نعمتهای ویژه را نیز به انسان عنایت میکند. ولی گاه این نعمتها را از انسان میگیرد نه بخاطر این که نعوذباللّه خزانه الهی تمام شده باشد، که تمام شدنی نیست، و نه بخاطر بخل و امثال آن که ذات پاک او از هر عیب و نقصی مبرّا میباشد. بلکه گناهی و یا گناهانی از انسان صادر میشود که نعمتها را از انسان میگیرد و یا تغییر میدهد، حال باید دید که کدام گناهان است که نعمتها را تغییر میدهد و یا از انسان میگیرد.
محمد بن علی بن الحسین از احمد بن الحسن تا میرسد به ابی خالد کابلی و او میگوید:سمعت زین العابدین علی بن الحسین (ع) یقول:الذّنوب الّتی تغیّر النّعم:از امام زین العابدین شنیدم که همیشه میفرمود:گناهانی که نعمتها را تغییر میدهد (چهار تا است که) عبارت باشد از:
۱ ظلم و ستم کردن به مردم
البغی علی النّاس؛ ظلم و ستم کردن بر مردم (نعمتها را تغییر میدهد) لذا حکومت و سلطنت با کفر پیشگی دوام میآورد، ولی با ظلم و ستم پیشگی دوام نخواهد آورد. خصوصاً ظلم در حق افرادی که پناهی جز خداوند ندارد به سرعت برق، آه مظلوم میگیرد و نعمت را تغییر میدهد.
۲ ترک عادت نیک
الزّوال عن العادة فی الخیر؛ از دست دادن عادت به کار خیر و نیک گاه انسان عادتهای خوبی دارد، مانند خرج دادن برای امام حسین (ع)، کمک به فقرا، عادت به خواندن قرآن و دعا و نماز شب، ترک این عادات نیک که به راحتی به دست نیامده نعمتها را از انسان میگیرد و یا تغییر میدهد.
۳ ترک اختیار معروف
واصطناع المعروف؛ از دست دادن اختیار عمل معروف (و شناخته شده نزد عقل و شرع) ممکن است مراد ترک عادت اختیار معروف و عمل شناخته شده در نزد عقل و شرع باشد، شاید مقصود این است که امر به معروف نکند و خود بدان عمل ننماید.
۴ کفران نعمت
وکفران النّعم؛ کفران نعمت نمودن. خاوند نعمتهای بیشماری به ما داده است از نعمت بعثت و امامت گرفته تا نعمتهای عادی و معمولی همچون سلامتی، عقل، انواع خوردنیها و پوشیدنی ها. کفران این نعمتها نیز تغییر نعمت و یا زوال آن را به دنبال خواهد داشت.
۵ شکر نعمت نکردن
وترک الشّکر؛ ترک شکر (نعمت). برترین شکر آن است که انسان نعمت را در مسیر خودش به کار ببرد، و ترک آن به این است که در غیر مسیر صحیح استفاده کند، مثلاً جوانی را در مسیر گناه و فساد، مال را در مسیر حرام و لهو و لعب و.. به کار برد.
در ادامه حضرت سجاد به آیه قرآن استناد نموده:قال اللّه تعالی انّ اللّه لایغیّر ما بقومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهم؛ خداوند نعمتهای خود را تغییر نمیدهد مگر آنکه مردم (بر اثر اعمال و رفتار و اندیشه ناسالم) در خود تغییر بوجود آورند.
استاد مطهری در ذیل آیه الیوم یئس الذین. واخشون میگوید:فلا تخشوهم دیگر از ناحیه آنها بیمی نداشته باشید واخشون، از من بترسید. بعد از این که دینتان از بین برود یا ضعیف شود و هرچه که بر سرتان بیاید، باید از من بترسید از من بترسید یعنی چه؟ مگر خدا دشمن دین خودش است؟ نه! این آیه همان مطلبی را میگوید که در آیات زیادی از قرآن به صورت یک اصلی اساسی هست راجع به نعمتهایی که خداوند بر بنده اش تمام میکند، میفرماید:ان اللّه لایغیّر ما بقومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهمیا ذلک بانّ اللّه لم یک مغیّراً نعمةً انعمها علی قومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهم.
مضمون اینست:خداوند هر نعمتی را که بر قومی ارزانی بدارد، آن نعمت را از آنها نمیگیرد مگر وقتی که آن مردم خودشان را از قابلیت بیندازند یعنی مگر اینکه آن مردم خودشان به دست خودشان بخواهند آن نعمت را ذایل کنند. این مطلب اساساً یک اصل اساسی در قرآن مجید است.
ب:گناهانی که پشیمانی میآورد
پنج گناه است که پشیمانی و حسرت شدیدی را به دنبال دارد که به راحتی قابل جبران هم نیست:
۱ قتل ناحق
حضرت سجاد (ع) در ادامه روایت فرمود:والذّنوب الّتی تورث النّدم قتل النّفس الّتی حرّم اللّه قال اللّه تعالی فی قصّة قابیل حین قتل اخاه هابیل فعجز عن دفنه فاصبح من النّادمین؛ گناهانی که پشیمانی میآورند (یکی) کشتن نفس انسانی است که خداوند (کشتن) او را حرام کرده است.
خداوند بلند مرتبه در قصّه قابیل آن زمانی که برادرش هابیل را به قتل رساند و از دفن او عاجز شد (تا کلاغی را دید که چیزی را دفن میکند) میفرماید: (صبح کرد در حالی که پشیمان بود)
نمونههای فراوان در خاطرات زندانیها در مجلات و روزنامهها میخوانیم که کسانی که مرتکب قتل شده اند به شدّت پشیمان و نادم شده اند.
۲ ترک صله رحم
و ترک صلة القرابة حتی یستغنوا؛ ترک صله ارحام و بستگان تا آنجایی که بی نیاز شوند ترک رابطه با دوستان و خویشاوندان از گناهانی است که حسرت و پشیمانی و ندامت را به دنبال دارد که نمونههای آن را بخوبی در جامعه میتوانیم مشاهده کنیم.
۳ ترک نماز در وقتش
و ترک الصّلوة حتی یخرج وقتها؛ ترک نماز تا وقتش بگذرد در این دنیا خصوصاً در آخرت حسرت طولانی را در پی خواهد داشت.
۴ ترک وصیّت
و ترک الوصیّة؛ وصیّت نامه ننوشتن. هستند کسانی که وصیّتنامه نوشتن و یا وصیّت کردن را بد میدانند، ولی نمیدانند که ممکن است مرگ ناگهانی دامن آنها را بگیرد، وصیّتها و دیون مردم و مظالم آنها و یا نماز و روزه قضا داشته و وصیّت به آن را ترک کرده باشد، آنگاه دچار حسرت و پشیمانی میشود.
در ادامه این فقره آمده که و ردّ المظالم؛ یعنی ردّ مظالم را ترک کند. مقصود این است که گاه انسان مالی از مردم ضایع نموده که یادش رفته مربوط به چه کسی بوده است. برای این گونه موارد خوب است مالی در راه خدا داده شود به عنوان ردّ مظالم و نیّت صاحبان مال تا روز قیامت جبران حق آنها شود، ترک این مسئله نیز در قیامت پشیمانی و حسرت را به دنبال دارد.
۵ زکات ندادن
و منع الزّکاة حتّی یحضر الموت و ینغلق اللّسان؛ ندادن زکات تا زمانی که مرگ فرا برسد و زبان بند آید آنگاه میشود که همین اموالی که زکاتش را نداده در اختیار دیگران قرار میگیرد و آنها از آن استفاده میکنند، ولی عذاب زکات ندادن را صاحب مال باید بچشد.
امام سجاد (ع) در کلام دلنشین خود به خوبی به آثار گناه در زندگی اشاره میکنند و عواقب آن را برای ما شرح میدهند.
بارها در دعای کمیل این جملات را زمزمه کرده ایم: خدایا بیامرز گناهانی را که پردههای عصمت را میدرد (و آبروی انسان را میبرد) خدایا بیامرز گناهانی را که بدبختیها را فرو میریزد. خدایا ببخش گناهانی را که نعمتها را تغییر میدهد، خدایا ببخش گناهانی را که دعای انسان را (از اجابت) حبس میکند (و باز میدارد) و خدایا ببخش گناهانی را که بلاها را نازل میکند.
بارها و بارها این پرسش هم برای خود ما مطرح بوده و هم مردم و جوانان پرسیده اند که چه گناهانی است که گرفتاری و بدبختی را در پی دارد؟ کدام گناهان است که نعمتهای انسان را تغییر و باعث سلب نعمتها میشود؟ چه گناهانی است که مانع استجابت دعاهای انسانها میشود؟ و چه گناهانی باعث نزول بلاهایی، چون سیل و زلزله و خشکسالی و... میشود؟ سربسته هم جواب داده ایم که برخی گناهان عامل این بیچارگیها است. ولی جواب قانع کننده دادن نیاز به مطالعه آثار تمامی گناهان دارد، تا یکی یکی استخراج نشود که چه گناهانی مانع استجابت دعا میشود، و کدام گناه بلاها را نازل میکند... به روایتی از سید ساجدان زین عابدان، علی بن الحسین (ع) بر خوردم که یکجا به همه این پرسشها پاسخ داده بود، و بر آن شدم که آن را در اختیار خوانندگان عزیز نیز قرار دهم.
برخی از گناهان نعمت را تغییر میدهند
الف:گناهانی که نعمتها را تغییر میدهد
خداوند آنچه از نعمتها در زمین و اسمان است برای بهره برداری انسان آفریده است:هو الّذی خلق لکم ما فی الارض جمیعاً؛ او خدایی است که آنچه در زمین است همه را برای شما (انسان ها) آفریده.) و گاه نعمتهای ویژه را نیز به انسان عنایت میکند. ولی گاه این نعمتها را از انسان میگیرد نه بخاطر این که نعوذباللّه خزانه الهی تمام شده باشد، که تمام شدنی نیست، و نه بخاطر بخل و امثال آن که ذات پاک او از هر عیب و نقصی مبرّا میباشد. بلکه گناهی و یا گناهانی از انسان صادر میشود که نعمتها را از انسان میگیرد و یا تغییر میدهد، حال باید دید که کدام گناهان است که نعمتها را تغییر میدهد و یا از انسان میگیرد.
محمد بن علی بن الحسین از احمد بن الحسن تا میرسد به ابی خالد کابلی و او میگوید:سمعت زین العابدین علی بن الحسین (ع) یقول:الذّنوب الّتی تغیّر النّعم:از امام زین العابدین شنیدم که همیشه میفرمود:گناهانی که نعمتها را تغییر میدهد (چهار تا است که) عبارت باشد از:
۱ ظلم و ستم کردن به مردم
البغی علی النّاس؛ ظلم و ستم کردن بر مردم (نعمتها را تغییر میدهد) لذا حکومت و سلطنت با کفر پیشگی دوام میآورد، ولی با ظلم و ستم پیشگی دوام نخواهد آورد. خصوصاً ظلم در حق افرادی که پناهی جز خداوند ندارد به سرعت برق، آه مظلوم میگیرد و نعمت را تغییر میدهد.
۲ ترک عادت نیک
الزّوال عن العادة فی الخیر؛ از دست دادن عادت به کار خیر و نیک گاه انسان عادتهای خوبی دارد، مانند خرج دادن برای امام حسین (ع)، کمک به فقرا، عادت به خواندن قرآن و دعا و نماز شب، ترک این عادات نیک که به راحتی به دست نیامده نعمتها را از انسان میگیرد و یا تغییر میدهد.
۳ ترک اختیار معروف
واصطناع المعروف؛ از دست دادن اختیار عمل معروف (و شناخته شده نزد عقل و شرع) ممکن است مراد ترک عادت اختیار معروف و عمل شناخته شده در نزد عقل و شرع باشد، شاید مقصود این است که امر به معروف نکند و خود بدان عمل ننماید.
۴ کفران نعمت
وکفران النّعم؛ کفران نعمت نمودن. خاوند نعمتهای بیشماری به ما داده است از نعمت بعثت و امامت گرفته تا نعمتهای عادی و معمولی همچون سلامتی، عقل، انواع خوردنیها و پوشیدنی ها. کفران این نعمتها نیز تغییر نعمت و یا زوال آن را به دنبال خواهد داشت.
۵ شکر نعمت نکردن
وترک الشّکر؛ ترک شکر (نعمت). برترین شکر آن است که انسان نعمت را در مسیر خودش به کار ببرد، و ترک آن به این است که در غیر مسیر صحیح استفاده کند، مثلاً جوانی را در مسیر گناه و فساد، مال را در مسیر حرام و لهو و لعب و.. به کار برد.
در ادامه حضرت سجاد به آیه قرآن استناد نموده:قال اللّه تعالی انّ اللّه لایغیّر ما بقومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهم؛ خداوند نعمتهای خود را تغییر نمیدهد مگر آنکه مردم (بر اثر اعمال و رفتار و اندیشه ناسالم) در خود تغییر بوجود آورند.
استاد مطهری در ذیل آیه الیوم یئس الذین. واخشون میگوید:فلا تخشوهم دیگر از ناحیه آنها بیمی نداشته باشید واخشون، از من بترسید. بعد از این که دینتان از بین برود یا ضعیف شود و هرچه که بر سرتان بیاید، باید از من بترسید از من بترسید یعنی چه؟ مگر خدا دشمن دین خودش است؟ نه! این آیه همان مطلبی را میگوید که در آیات زیادی از قرآن به صورت یک اصلی اساسی هست راجع به نعمتهایی که خداوند بر بنده اش تمام میکند، میفرماید:ان اللّه لایغیّر ما بقومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهمیا ذلک بانّ اللّه لم یک مغیّراً نعمةً انعمها علی قومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهم.
مضمون اینست:خداوند هر نعمتی را که بر قومی ارزانی بدارد، آن نعمت را از آنها نمیگیرد مگر وقتی که آن مردم خودشان را از قابلیت بیندازند یعنی مگر اینکه آن مردم خودشان به دست خودشان بخواهند آن نعمت را ذایل کنند. این مطلب اساساً یک اصل اساسی در قرآن مجید است.
ب:گناهانی که پشیمانی میآورد
پنج گناه است که پشیمانی و حسرت شدیدی را به دنبال دارد که به راحتی قابل جبران هم نیست:
۱ قتل ناحق
حضرت سجاد (ع) در ادامه روایت فرمود:والذّنوب الّتی تورث النّدم قتل النّفس الّتی حرّم اللّه قال اللّه تعالی فی قصّة قابیل حین قتل اخاه هابیل فعجز عن دفنه فاصبح من النّادمین؛ گناهانی که پشیمانی میآورند (یکی) کشتن نفس انسانی است که خداوند (کشتن) او را حرام کرده است.
خداوند بلند مرتبه در قصّه قابیل آن زمانی که برادرش هابیل را به قتل رساند و از دفن او عاجز شد (تا کلاغی را دید که چیزی را دفن میکند) میفرماید: (صبح کرد در حالی که پشیمان بود)
نمونههای فراوان در خاطرات زندانیها در مجلات و روزنامهها میخوانیم که کسانی که مرتکب قتل شده اند به شدّت پشیمان و نادم شده اند.
۲ ترک صله رحم
و ترک صلة القرابة حتی یستغنوا؛ ترک صله ارحام و بستگان تا آنجایی که بی نیاز شوند ترک رابطه با دوستان و خویشاوندان از گناهانی است که حسرت و پشیمانی و ندامت را به دنبال دارد که نمونههای آن را بخوبی در جامعه میتوانیم مشاهده کنیم.
۳ ترک نماز در وقتش
و ترک الصّلوة حتی یخرج وقتها؛ ترک نماز تا وقتش بگذرد در این دنیا خصوصاً در آخرت حسرت طولانی را در پی خواهد داشت.
۴ ترک وصیّت
و ترک الوصیّة؛ وصیّت نامه ننوشتن. هستند کسانی که وصیّتنامه نوشتن و یا وصیّت کردن را بد میدانند، ولی نمیدانند که ممکن است مرگ ناگهانی دامن آنها را بگیرد، وصیّتها و دیون مردم و مظالم آنها و یا نماز و روزه قضا داشته و وصیّت به آن را ترک کرده باشد، آنگاه دچار حسرت و پشیمانی میشود.
در ادامه این فقره آمده که و ردّ المظالم؛ یعنی ردّ مظالم را ترک کند. مقصود این است که گاه انسان مالی از مردم ضایع نموده که یادش رفته مربوط به چه کسی بوده است. برای این گونه موارد خوب است مالی در راه خدا داده شود به عنوان ردّ مظالم و نیّت صاحبان مال تا روز قیامت جبران حق آنها شود، ترک این مسئله نیز در قیامت پشیمانی و حسرت را به دنبال دارد.
۵ زکات ندادن
و منع الزّکاة حتّی یحضر الموت و ینغلق اللّسان؛ ندادن زکات تا زمانی که مرگ فرا برسد و زبان بند آید آنگاه میشود که همین اموالی که زکاتش را نداده در اختیار دیگران قرار میگیرد و آنها از آن استفاده میکنند، ولی عذاب زکات ندادن را صاحب مال باید بچشد.
منبع: بیتوته
ارسال نظر