۷ رودخانه‌ با جریان معکوس؛ پدیده‌ای نادر در جغرافیای جهان + عکس

این مقاله به بررسی هفت رودخانه از جمله آمازون و شیکاگو می‌پردازد که هریک داستانی منحصربه‌فرد درباره‌ی جریان معکوس خود دارند. چنین پدیده‌هایی نشان‌دهنده‌ی پویایی و غیرقابل‌پیش‌بینی بودن زمین هستند و نشان می‌دهند چگونه نیروهای طبیعی یا دخالت انسان می‌توانند مسیر رودها را تغییر دهند و نکات جالبی درباره‌ی فرآیندهای جغرافیایی و محیط‌زیستی ارائه کنند. 

وقتی به رودخانه‌ها فکر می‌کنیم معمولاً آن‌ها را جریانی از آب می‌دانیم که به شکل مستقیم و طبیعی از ارتفاعات به سمت دریا حرکت می‌کند. اما آیا می‌دانستید برخی رودخانه‌ها هم هستند که گهگاهی خلاف جهت اولیه دارای جهت معکوس می‌شوند؟  این رودخانه‌ها ممکن است به دلیل تغییرات زمین‌شناسی، نیروهای جزر و مدی، زلزله‌ها یا تغییر سطح آب دریا خلاف جهت معمول آب جریان پیدا کنند. 

با وجود اینکه این موضوع غیرقابل‌باور به‌نظر می‌رسد، این رودخانه‌ها طی صدها سال جامعه‌ی علمی و کاوشگران را شگفت‌زده کرده‌اند. از رود آمازون گرفته تا رودخانه‌ی عجیب شیکاگو، هر یک داستان خاصی درباره‌ی چگونگی جریان معکوس خود دارند.  این فهرست بر پایه داده‌های کمیسیون رودخانه‌ی مِکونگ تهیه شده است. 

۱. رود آمازون (آمریکای جنوبی) 

در گذشته، رود آمازون رو به غرب جریان داشت اما حدود ۱۰ میلیون سال پیش با بالا آمدن کوه‌های آند، مسیر آن معکوس شد و به سمت اقیانوس اطلس جریان یافت. این فعالیت تکتونیکی و زمین‌شناسی بزرگ‌ترین حوضه‌ی رودخانه‌ای جهان را ایجاد کرد. رود آمازون بیش از هر رودخانه‌ی دیگری آب حمل می‌کند و نشان‌دهنده‌ی قدرت نیروهای طبیعی زمین است که حتی می‌توانند جهت جریان رودخانه‌ها را معکوس کنند. 

۲. رود شیکاگو (ایالات متحده)

رود شیکاگو که به شکل مصنوعی ساخته شده، با برنامه‌ریزی مهندسی به شکل معکوس جریان دارد. سال ۱۹۰۰، مهندسان مسیر جریان آن را معکوس کردند تا از ورود فاضلاب به دریاچه‌ی میشیگان که منبع آب شرب شهر بود، جلوگیری کنند. با ساخت کانال‌ها و سامانه‌ی قفل‌ها، مهندسان توانستند مسیر آب را به‌سمت حوضه‌ی می‌سی‌سی‌پی منحرف کنند. این اقدام راه‌حلی تاریخی و مهم برای یک مشکل زیست‌محیطی و یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای مهندسی در تاریخ آمریکا بود. 

۳. رود می‌سی‌سی‌پی (ایالات متحده) 

رود می‌سی‌سی‌پی چندین بار جریان معکوس را تجربه کرده؛ از جمله در زلزله‌ی ۱۸۱۲ «نیو مادرید» و توفان کاترینا. در پی فعالیت شدید لرزه‌ای و طوفان‌ها، جریان رود برای مدت کوتاهی معکوس شد و آب به سمت بالا حرکت کرد. گرچه این لحظات کوتاه بودند، اما درسی ارزشمند درباره‌ی قدرت طبیعت و توانایی‌اش در تغییر مسیرِ حتی یکی از بزرگ‌ترین رودهای جهان هستند. 

۴. رود فریزر (کانادا)

رود فریزر در بریتیش کلمبیا جریان دارد و گاهی در پی جزر و مد شدید اقیانوس آرام، جریان معکوس پیدا می‌کند. زمانی که جزر و مد بسیار شدید باشد، آب دریا برخلاف حرکت رود پیشروی می‌کند و نزدیک دهانه سبب حرکت معکوس کوتاه‌مدت می‌شود. این پدیده‌ی طبیعی جذاب، توجه دانشمندان و گردشگران را جلب کرده و نشان می‌دهد که چگونه نیروهای جزر و مدی می‌توانند رفتار حتی بزرگ‌ترین رودخانه‌ها را به شکل غیرمنتظره‌ای تغییر دهند. 

۵. رود تونِل‌سَپ (کامبوج) 

رود تونِل‌سَپ در کامبوج هر سال به‌شیوه‌ای منحصربه‌فرد جهت جریانش را معکوس می‌کند.  در فصل باران‌های موسمی، سیلاب‌های ناشی از رود مکونگ سبب می‌شوند آب رودخانه به‌سمت عقب حرکت کند و اندازه‌ی دریاچه‌ی تونل‌سَپ به شکل چشمگیری افزایش یابد، اما با رسیدن فصل خشک و کاهش سطح آب، رود تونِل‌سَپ دوباره به حالت طبیعی روبه‌جلو برمی‌گردد. این چرخه‌ی طبیعیِ پیش‌بینی‌شدنی اما شگفت‌انگیز، میلیون‌ها نفر را تغذیه می‌کند و به تأمین ماهی و تقویت کشاورزی حاصلخیز کامبوج کمک شایانی می‌کند. 

۶. رود هامبرِ (کانادا) 

رود هامبِر در کانادا به داشتن یک پدیده چشمگیر شناخته می‌شود؛ زیرا در برخی نقاط در طول طوفان‌ها و بادهای شدید، می‌تواند به شکل معکوس جریان یابد. بادهای بسیار شدید ممکن است آب را برخلاف جهت رود به‌سمت بالا هدایت کنند و مانع خروج آب به دریاچه‌ی انتاریو شوند و به این ترتیب جریان را معکوس کنند.

۷. رود اورینوکو (ونزوئلا) 

یکی از بزرگ‌ترین رودهای آمریکای جنوبی است که از جنوب کشور آغاز شده و با عبور از جنگل‌های انبوه به اقیانوس اطلس می‌ریزد. جریان این رود در برخی دوره‌ها معکوس می‌شود و دلیل اصلی آن بارش‌های شدید فصلی در حوضه آمازون و افزایش چشمگیر سطح آب است که سبب می‌شود آب به سمت بالادست رانده شود. همچنین نیروهای جزر و مدی اقیانوس اطلس می‌توانند در دهانه رود اثر گذاشته و جریان را برای مدت کوتاهی معکوس کنند.  این پدیده‌ی طبیعی نشان‌دهنده‌ی تعامل پیچیده میان بارندگی‌های فصلی، ارتفاع زمین و جزر و مد اقیانوس است.