فاجعه در سکوت؛ دریاچه ارومیه نفس‌های آخر را می‌کشد

به گزارش پارسینه به نقل از همشهری دریاچه ارومیه در شرایطی به بحرانی‌ترین وضعیت یک دهه اخیر رسیده که مسئولان محیط زیست آذربایجان غربی از گفت‌وگو با رسانه‌ها منع شده‌اند و اطلاع‌رسانی مستقل از سوی نهادهای رسمی عملا مسکوت مانده است. با این حال، آخرین داده‌های رسمی نشان می‌دهد تراز آبی دریاچه ارومیه در شهریور ۱۴۰۴ نسبت به سال گذشته ۵۱ سانتی‌متر کاهش داشته و به پایین‌ترین سطح خود طی ۱۰ سال گذشته رسیده است.

بر اساس آخرین داده های رسمی که مرداد اعلام شد، حجم آب از حدود ۲ میلیارد مترمکعب در تابستان ۱۴۰۳ به کمتر از ۵۰۰ میلیون متر مکعب کاهش پیدا کرده و مساحت دریاچه نیز از بیش از ۲ هزار کیلومتر مربع به کمتر از ۷۰۰ کیلومتر مربع کاهش یافته است. در بخش شمالی فقط لایه‌ای نازک از آب به ضخامت ۴ تا ۵ سانتی‌متر باقی مانده است که به گفته مسئولان می تواند ظرف روزهای آینده خشک شود. همچنین بخش جنوبی دریاچه نیز با عمق کمتر از ۲۰ سانتیمتر در آستانه خشکی کامل قرار دارد.

حجت جباری، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، پیش‌تر هشدار داده بود که «از اوایل دهه ۱۳۹۰ دریاچه عملا فصلی شده و تابستان‌ها خشک می‌شود». او تاکید کرده بود که بارش‌های پاییزی نمی‌توانند این روند را جبران کنند؛ زیرا آب یا جذب خاک خشک می‌شود یا به سرعت تبخیر می‌شود.

مدیر محیط زیست استان تنها راهکار نجات را اصلاح الگوی مصرف آب و شیوه‌های آبیاری دانسته و به ظرفیت ۶.۵ میلیارد تنی نمک کف دریاچه اشاره کرده بود که در صورت مدیریت دقیق، می‌تواند بخشی از شوری آب را کاهش داده و فرصتی اقتصادی ایجاد کند.

مدیریت نادرست منابع آب

کارشناسان محیط زیست می‌گویند فروپاشی دریاچه نه تنها نتیجه خشکسالی، بلکه حاصل مدیریت نادرست منابع آب است. سدسازی روی رودخانه‌های منتهی به دریاچه، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و کشاورزی پرمصرف، مهم‌ترین عوامل کاهش تراز آب دریاچه ارومیه هستند.

احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست هم دو هفته قبل اعلام کرده بود که تراز آب دریاچه به پایین‌ترین حد رسیده و اگر از این نیز پایین‌تر برود، دیگر عددی اعلام نخواهد شد، زیرا همین آمار فعلی کمترین سطح ممکن است. او با تایید پیش‌بینی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان که گفته بود دریاچه تا پایان تابستان خشک می‌شود، افزود: «در پاییز هم بعید است دریاچه آورده‌ای داشته باشد و احتمال خشکی کامل بسیار بالاست.»

 با تداوم روند فعلی، بزرگ‌ترین اکوسیستم شمال‌غرب ایران در آستانه نابودی کامل قرار دارد. خشکیدگی دریاچه، زیستگاه میلیون‌ها پرنده و جانور بومی را تهدید می‌کند و زندگی میلیون‌ها نفر در استان‌های پیرامونی را با ریزگردهای نمکی و بحران معیشت مواجه خواهد کرد. در چنین شرایطی گویا کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، اداره کل محیط زیست استان را از هرگونه مصاحبه و با رسانه‌ها درباره دریاچه شرایط این دریاچه منع کرده‌ است.