پیشرفت ۶۷ درصدی پروژه انتقال آب زیاران به بیلقان؛ نقطه اتکای جدید برای تأمین پایدار آب تهران و کرج

در راستای تأمین پایدار آب شرب کلانشهرهای تهران و کرج، طرح خط جایگزین انتقال آب از مخزن زیاران به آبگیر بیلقان با ظرفیت اولیه ۵ مترمکعب در ثانیه (معادل ۱۵۰ میلیون مترمکعب در سال) در دست اجراست. این خط به‌صورت کاملاً ثقلی و بدون نیاز به ایستگاه پمپاژ، با هدف انتقال پیوسته و پایدار طراحی شده است؛ ظرفیتی که نقش بسزایی در تقویت تاب‌آوری سامانه آبرسانی تهران و کرج خواهد داشت.

در پاسخ به چالش‌های خط فرسوده و قدیمی که از درون شهر کرج، از مناطقی می گذرد که توسعه شهری روی مسیر آن اتفاق افتاده است و همین موضوع پیچیدگی های اجرایی طرح را افزایش داده است. مسیر خط جدید با خروج از بافت شهری و حرکت به سمت ترازهای بالاتر در حاشیه بزرگراه شمالی، طراحی شده است. نکته برجسته آن‌که با وجود افزایش ارتفاع نسبی مسیر، طراحی خط به صورت کاملاً ثقلی حفظ شده و هیچ ایستگاه پمپاژی در مسیر تعبیه نشده است.

این طراحی بهینه علاوه‌بر کاهش مصرف انرژی و حذف هزینه‌های بهره‌برداری از ایستگاه‌های پمپاژ، یک مزیت راهبردی دیگر نیز دارد: استفاده از اختلاف ارتفاع مسیر برای تولید انرژی برق‌آبی. این ویژگی به‌ویژه در نزدیکی نقطه انتهایی خط و پیش از ورود آب به آبگیر بیلقان، این امکان را فراهم می‌کند که بخشی از انرژی نهفته در جریان ثقلی آب به برق تبدیل شده و در مسیر بهره‌برداری از آب، بازگشت انرژی نیز صورت گیرد.

در بخش ساخت و انتقال تجهیزات، پروژه با یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های صنعتی کشور روبه‌رو بوده است: بیش از 43500 تن ورق فولادی در کارخانه‌های داخلی به لوله‌هایی با قطر ۲۰۰۰ میلی‌متر تبدیل شده و پس از کنترل کیفی، به محل پروژه انتقال یافته‌اند.

در بخش اجرا، رکورد نصب ۶۸۲ متر خط لوله ۲۰۰۰ میلی‌متری در یک روز و اجرای ۱۱ کیلومتر خط لوله در یک ماه، از جمله دستاوردهای فنی این پروژه است که با تلاش شبانه‌روزی تیم‌های اجرایی محقق شده است.

همچنین، در بخش تأمین تجهیزات، تمامی شیرآلات و اتصالات مورد نیاز طرح با تکیه بر توان شرکت‌های داخلی و در زمان‌بندی کمتر از سه ماه، طراحی و تولید شده‌اند که نشان از ظرفیت بالای مهندسی و صنعتی کشور در حوزه زیرساخت‌های آبی دارد.

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این طرح، پیچیدگی‌های حقوقی و اجرایی مسیر آن است. تملک اراضی و رفع معارضین این پروژه را به یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌های سامانه‌های انتقال آب کشور تبدیل کرده است. در مسیر این پروژه، اراضی نظامی، محدوده‌های باغی در کردان و کوهسار، اراضی شخصی، منابع طبیعی، و همچنین بخش‌های صنعتی نظیر سوپا، برکت، بهارستان و... وجود داشته که نیاز به هماهنگی گسترده با نهادهای مختلف داشته است.

حمایت و پیگیری مستمر دولت چهاردهم، به‌ویژه از سوی وزارت نیرو و استانداری‌های تهران و البرز، به همراه تأمین اعتبارات لازم، نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشبرد سریع‌تر پروژه ایفا کرده‌اند. شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به‌عنوان مجری این طرح ملی، با اتکا به توان مهندسی داخلی، مسئولیت اجرای این پروژه ملی را برعهده دارد.

پروژه زیاران به بیلقان، گامی استوار برای تقویت امنیت آبی پایتخت و شهر کرج و نمادی از عزم ملی در پاسخ به یکی از مهم‌ترین نیازهای راهبردی کشور است؛ طرحی که مهندسی هوشمندانه آن، تلفیقی از بهره‌وری، پایداری و آینده‌نگری را به نمایش می‌گذارد.