وقتی تب زمین فروکش نمی کند!

تحریریه پارسینه: در روزهای گذشته اغلب شهرهای ایران، روزهای گرم و آتشینی را پشت سر گذراندند؛ گرمایی که شاید تا همین چند سال پیش، خبری از آن نبود و هیچ کس تصور نمی کرد، روزگاری دمای هوا در نقاط مختلف کشور این چنین افزایش یابد و گرمای سخت و غیرقابل تحمل را با خود به ارمغان آورد. افزایش دما به حدی است که به تازگی یکی از مسئولان سازمان هواشناسی اعلام کرده که دیگر فصلی به نام بهار وجود نخواهد داشت. گرمای هوا را امسال در بهار نیز تجربه کردیم. حالا و در شرایطی که تازه تیرماه به نیمه خود رسیده، افزایش دمای هوا شهرهای مختلف را به تنوری آتشین تبدیل کرده که زندگی در آن سخت است. این گرما البته تنها به ایران منحصر نمی شود بلکه گرمایش جهانی دیگر یک گزاره‌ی علمی دور از دسترس یا دغدغه‌ی صرفاً زیست‌محیطی نیست؛ بلکه واقعیتی ملموس است که تار و پود زندگی ما را نشانه رفته است. دهه‌هاست که کارشناسان زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند و گفته اند افزایش دمای میانگین کره زمین، ذوب شدن یخچال‌های قطبی، بالا آمدن سطح آب دریاها، و وقوع پدیده‌های جوی شدید و غیرقابل پیش‌بینی تهدیدی برای زمین به شمار می آید. اما وقتی این پدیده‌ها را در بستر جغرافیایی و اقلیمی ایران قرار می‌دهیم، تصویر تیره‌تر می‌شود. در همین راستا نیز ایران، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود و قرار گرفتن در منطقه‌ی نیمه‌خشک، به شدت آسیب‌پذیر است.گرمای هوا و افزایش شدید دما اما پیامدهای بسیاری را با خود به همراه دارد.

خشکسالی‌های ویرانگر؛ کاهش چشمگیر بارش‌ها و تبخیر شدید منابع آبی سطحی و زیرزمینی، بحران آب را تشدید می‌کند. رودخانه‌ها خشک می‌شوند، سفره‌های زیرزمینی خالی می‌شود و مناطق وسیعی با کمبود شدید آب برای کشاورزی، صنعت و حتی شرب مواجه می‌شوند.

افزایش بیابان‌زایی؛ گرمای بیشتر و خشکی طولانی‌مدت، پوشش گیاهی را از بین می‌برد و خاک را در معرض فرسایش بادی قرار می‌دهد. این امر به گسترش بیابان‌ها و گرد و غبارهای نمکی و فلزی می‌انجامد که سلامت انسان و اکوسیستم‌ها را به طور جدی تهدید می‌کند.

وقوع سیل‌های ناگهانی و مخرب؛ شاید تناقض‌آمیز به نظر برسد، اما گرمایش جهانی می‌تواند منجر به وقوع سیل‌های ویرانگر در فصولی شود که انتظارش را نداریم. افزایش دمای هوا باعث تبخیر بیشتر و انباشته شدن رطوبت در اتمسفر شده و گاهی این رطوبت به صورت بارش‌های ناگهانی و سیل‌آسا تخلیه می‌شود که خسارات جبران‌ناپذیری به بار می‌آورد.نمونه این مساله را در تابستان های گذشته به وفور دیده ایم؛ برای مثال، در برخی از شهرها در تابستان شاهد بارش باران های سیل آسا بوده ایم؛ درحالیکه نقاط دیگر دچار خشکسالی شده اند

تأثیر بر کشاورزی و امنیت غذایی؛  بخش عمده‌ای از اقتصاد ایران به کشاورزی وابسته است. تغییرات اقلیمی، الگوی کشت را مختل می‌کند، محصولات کشاورزی را در معرض آسیب قرار می‌دهد و در نهایت امنیت غذایی کشور را به چالش می‌کشد.

سلامت عمومی؛ افزایش دما، به خصوص در شهرهای بزرگ و مناطق صنعتی، می‌تواند منجر به تشدید آلودگی هوا، افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی، و گرمازدگی شود.

علاوه بر موقعیت جغرافیایی، عواملی چون مدیریت ناکارآمد منابع آب، توسعه‌ی بی‌رویه، وابستگی بیش از حد به سوخت‌های فسیلی، و عدم تناسب زیرساخت‌ها با شرایط اقلیمی، ما را در برابر گرمایش زمین آسیب‌پذیرتر کرده است. همه این مسائل نشان می دهد این بحران، نیازمند اقدامی فوری و همگانی است. از سوی دولت، نیازمند بازنگری جدی در سیاست‌های انرژی، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک، مدیریت صحیح آب، و توسعه‌ی پایدار هستیم. از سوی جامعه، هر فرد می‌تواند با تغییر الگوهای مصرف، کاهش مصرف انرژی، استفاده‌ی بهینه از آب، و افزایش آگاهی عمومی، نقشی کلیدی ایفا کند؛ چرا که در غیر این صورت پدیده گرمایش زمین می تواند تبعات بسیاری را به همراه آورد.