.svg)
ساختمان های فرسوده؛ تهدیدی خاموش در پایتخت
«تهران، این کلانشهر شلوغ ایران، در کنار آلودگی هوا، ترافیک و مشکلات جمعیتی، با تهدید بزرگ دیگری نیز دست به گریبان است. تهدیدی که مربوط به خطر فروریزش ساختمان‌های فرسوده در پایتخت می شود. خطر وقوع زلزله ، ساختمان‌های فرسوده، سوءمدیریت و ساخت‌وسازهای غیراصولی، همگی دست به دست هم داده‌اند تا پایتخت را در وضعیت بحرانی قرار دهند. گزارشی که پیش رو دارید، نگاهی است به واقعیت نگران‌کننده ساختمان‌های فرسوده تهران و زنگ خطر فروپاشی احتمالی آن‌ها.»
به گزارش پارسینه؛ براساس اعلام شرکت بازآفرینی شهری ایران، در حال حاضر بیش از ۳ هزار هکتار از بافت شهری تهران در طبقه‌بندی بافت های فرسوده قرار دارد. این رقم حدود ۱۵ درصد از مساحت شهری تهران را شامل می شود. طبق آمارهای ارائه شده در این مناطق، بیش از یک میلیون نفر زندگی می‌کنند. بر اساس آنچه سید محمد آقای میری رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران عنوان کرده، تهران از 40 هزار ساختمان بسیار پرخطر و فرسوده رنج می برد. با شهروندانی که هر روز با خطر جدی ناشی از فرو ریزش ساختمان ها مواجه هستند، با این حال اکثرشان نمی دانند که خانه‌شان تا چه اندازه در برابر زلزله یا حتی نشست زمین آسیب‌پذیر است. در این رابطه توجه به چند نکته مهم برای درک عمق ماجرا می تواند حائز اهمیت باشد:
- خطر زلزله؛ تهدید بالقوه اما واقعی
طبق بررسی های انجام گرفته شده در حال حاضر تهران بر روی چند گسل مهم زمین‌لرزه‌خیز از جمله گسل شمال تهران، گسل ری و گسل مشا قرار دارد. در همین رابطه پژوهشگران بارها هشدار داده‌اند که احتمال وقوع زلزله‌ای با بزرگی بیش از ۶ ریشتر در تهران در چند دهه آینده بسیار قطعی است. این در حالی است که اکثر ساختمان‌های موجود در پایتخت توان مقابله با چنین زلزله‌ای را ندارند و بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۳۰ درصد ساختمان‌های موجود در تهران حتی توان مقاومت در برابر زلزله‌ای با شدت متوسط را ندارند.
2.فروریزش‌های اخیر؛ یک زنگ خطر جدی
تنها در دو سال اخیر، چندین مورد فرو ریزش جزئی و کلی ساختمان‌ها در مناطق مختلف تهران به وقوع پیوسته که تلفات جانی و خسارات مالی در پی داشته است. از جمله، حادثه فروریزش ساختمانی در منطقه ۱۲ تهران که موجب مرگ یک نفر و زخمی‌شدن دو نفر دیگر شد. ریزش ساختمان پلاسکو در دی ماه 1395 در چهار راه استانبول تهران و همچنین فرو ریزش یک ساختمان چهار طبقه در خیابان طالقانی تهران در بهمن ماه 1403 از دیگر موارد مرتبط با فرو ریزش ساختمان های فرسوده در پایتخت کشورمان است.
- موانع نوسازی؛ چرا بافت فرسوده همچنان باقی مانده است؟
با وجود برنامه‌های مکرر شهرداری تهران و دولت برای بازآفرینی شهری، بافت‌های فرسوده در تهران همچنان بدون تغییر اساسی باقی مانده‌اند. هزاران پلاک در دل محله‌های قدیمی، از دهه‌ها پیش در فهرست مناطق نیازمند نوسازی قرار گرفته‌اند، اما هنوز در همان وضعیت اولیه باقی مانده‌اند؛ خیابان‌هایی تنگ، خانه‌هایی با مصالح فرسوده و زیرساخت‌هایی که سال‌هاست از عمر مفیدشان گذشته است. این در حالی است که نه تنها نوسازی فراگیری در این شهر اتفاق نیفتاده، بلکه برخی از این مناطق هر روز بیشتر به سمت فروپاشی پیش می‌روند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سه عامل اصلی در ماندگاری وضعیت فرسودگی مؤثر بوده‌اند:
۱. نبود انگیزه اقتصادی: مالکان اغلب توان مالی برای نوسازی ندارند یا آن را مقرون‌به‌صرفه نمی‌دانند.
۲. مشکلات حقوقی و مالکیتی: بسیاری از ساختمان‌ها دارای مالکیت‌های چندگانه یا سندهای معارض هستند.
۳. نبود مشارکت مؤثر نهادهای ذی‌ربط: شهروندان از نبود حمایت و راهنمایی لازم شکایت دارند.
- خطر ترکیبی فرونشست و فرسودگی
در سال‌های اخیر، پدیده‌ی خطر ترکیبی فرونشست زمین و فرسودگی بافت‌های شهری به یکی از مهم‌ترین تهدیدهای پایتخت تبدیل شده است. از یک‌سو، فرونشست ناشی از برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی موجب ناپایداری خاک در بخش‌های گسترده‌ای از تهران شده و به‌ویژه در جنوب، جنوب‌غرب و جنوب‌شرق شهر، سرعت فرونشست به حد بحرانی رسیده است.
از سوی دیگر، هزاران ساختمان با مصالح قدیمی، پی‌های کم‌عمق و سازه‌های آسیب‌پذیر، روی همین بستر ناپایدار قرار دارند. ترکیب این دو عامل، شرایطی را ایجاد کرده که حتی بدون زلزله یا حادثه طبیعی دیگر، امکان فروریزش ناگهانی و تخریب‌های گسترده وجود دارد. این مسئله، تهران را در زمره‌ی معدود شهرهای جهان قرار داده که هم‌زمان با بحران ساختاری زیر زمین و بحران ایمنی روی زمین روبه‌روست؛ بحرانی که بی‌توجهی به آن می‌تواند پیامدهای فاجعه‌بار داشته باشد.
تسهیل و تسریع روند دریافت وام نوسازی، توسعه سیاست‌های تشویقی برای سازندگان، افزایش نقش‌آفرینی شهرداری و بخش عمومی، الزام قانونی برای ایمن‌سازی می توانند راهکارهای خوبی برای مقابله با این مسئله باشند.
ارسال نظر