گوناگون

محمود نیکبخت درگذشت + بیوگرافی و آثار

پارسینه: بیتا نیکبخت مدیر صفحه محمود نیکبخت در صفحه اینستاگرام او خبرداد که این شاعر عصر روز گذشته از دنیا رفته است.

محمود نیکبخت متولد ۱۰ مرداد ۱۳۳۰ در اصفهان بود. وی منتقد ادبی، شاعر و مترجم معاصر ایرانی و از چهره‌های سرشناس جنگ ادبی اصفهان بود. او آثاری را از ادبیات انگلیسی، فرانسه و ایتالیایی، ترجمه و مقاله‌ها و ترجمه‌هایی از شعرها و مقاله‌های شاعرانی مانند ازرا پاوند، تی. ای. هیوم، اکتاویو پاز را در جُنگ اصفهان و مجله‌هایی چون رودکی، کلک، عصر پنجشنبه و… منتشر کرده بود.

نیکبخت نحوه‌ی آشنایی خود را با جنگ اصفهان این‌گونه شرح داده بود: "تا قبل از ورود به نشست‌های جُنگ، با برخی از اعضای آن دوست بودم. آشنایی من با آن‌ها از سال‌های ۴۴ و ۴۵ آغاز شده بود؛ به عنوان نمونه با آقای حقوقی در دبیرستان ادب آشنا شدم. من سال آخر دبیرستان بودم و ایشان مسئول کتابخانه بودند. با بعضی از دوستان هم‌سن و سال‌تر جُنگ مثل رضا فرخفال و … نیز بعداً آشنا شدم. در سال‌های دهه‌ی ۵۰ هم با جُنگ در ارتباط بودم. در سال ۶۰ نیز در نشست‌های جُنگ شرکت می‌کردم در آن دوران، شعرهایی از جوزپه اونگارتی به شکل غیردقیق و پر از مشکل و حتی اضافات و تغییر و تصرف، ترجمه می‌شد. حتی نادر نادرپور سطری به یکی از شعرهای اصلی اضافه کرده بود.

من شعرهایی را از این شاعر ایتالیایی به همراه مطالبی درباره او ترجمه کردم که در مجله رودکی منتشر شد. بعد از انقلاب هم این کارها در کتابی با عنوان «زندگی جوزپه اونگارتی» چاپ شدند. حضور در جُنگ و نوع نگاه‌های اشتباهی که می‌دیدم، مرا به کار نقد برانگیخت و متوجه شدم که نقد چه ضرورتی دارد. نوع برخورد افراد با آثار، فاقد تدقیق و تعمیق بود. به عنوان نمونه، نیما شناسی محمد حقوقی دچار اشکال بود یا مهدی اخوان ثالث در «بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج»، وزن نیمایی را «مادر بدعت‌ها و بدایع وی» می‌داند، در حالی‌که نیما خود می‌گوید، طرز کار (تکنیک) من، اساس بدعت من است. چنین جابه‌جایی‌هایی رخ می‌داد و من که می‌خواستم به این مباحث پاسخ بدهم، خود به خود به سمت نقد می‌رفتم. ترجمه هم کار اصلی من نبود و گاه‌گاه زمانی از سر ضرورت به ترجمه و انتشار آن کار می‌پرداختم."

کتاب‌های انتقادی

بوطیقای بوف کور: روایت‌شناسی روان‌گسیختگی در تکنیک بوف کور، محمود نیکبخت، نشر گمان، ۱۳۹۵

از اندیشه تا شعر: مشکل شاملو در شعر، محمود نیکبخت، انتشارات هشت بهشت، ۱۳۷۴

از گمشدگی تا رهایی: شعر و زندگی فروغ فرخزاد، محمود نیکبخت، انتشارات مشعل، ۱۳۷۲

مقالات انتقادی

در برزخ دیروز و امروز: بررسی شعر محمد حقوقی و چگونگی شناخت وی از نیما، کتاب شعر، جلد اول، ۱۳۷۰

بررسی مجموعه شعر "غراب‌های سپید" از "ضیا موحد"، کتاب شعر، جلد دوم، ۱۳۷۳

بخشی از فصل اول کتاب "بهرام صادقی: پیشتاز صناعتی خاص در داستان کوتاه، عصر پنجشنبه ۳۵-۳۶، ۱۳۸۰

نقبی به سوی نور، دربارهٔ فروغ فرخزاد، جنگ اصفهان، دفتر یازدهم، ۱۳۶۰

شرحی بر ساختار داستان "با کمال تأسف" بهرام صادقی، جنگ پردیس، شماره اول، ۱۳۸۴

بهرام صادقی در گفت و گوی شماری از یاران جنگ اصفهان (احمد اخوت، یونس تراکمه، کیوان قدرخواه، احمد میرعلایی و محمود نیک‌بخت)، جنگ پردیس، شماره اول، ۱۳۸۴

اوج صناعت شعری نیما: شرحی بر چگونگی صناعت و ساختار شعر "در پیش کومه‌ام" نیما یوشیج، جنگ پردیس، شماره ۲-۳، ۱۳۸۶

پاره‌ای از درآمد کتاب "روایت شناسی و صناعت شناسی بوف کور: بررسی چگونگی شناخت "جلال ال احمد" و "هوشنگ گلشیری" از بوف کور"صادق هدایت"، جنگ پردیس، شماره ۲-۳، ۱۳۸۶