ابرپروژه کانال استانبول؛ رویای ۵۰۰ ساله سلطان سلیمان تعبیر میشود؟
پارسینه: حدود ۵۰۰ سال پیش، سلطان سلیمان عثمانی در فکر ساخت یک کانال کشتی برای دور زدن تنگه بسفر بود. اکنون این رویا که از بزرگترین پروژههای در دست ساخت ترکیه در دوران ریاستجمهوری رجب طیب اردوغان میباشد در حال تحقق است.
به گزارش پارسینه به نقل از الوقت، طرح احداث یک آبراه به طول ۲۵ مایل (۴۰ کیلومتر) در شمال استانبول برای اتصال دریای مرمره به دریای سیاه در اواسط سال ۲۰۲۱، آغاز شده است. اردوغان برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ از این مگاپروژه رونمایی کرد.
مقامات ترکیه استدلال میکنند که کانال جدید برای کاهش فشار ترافیک از تنگه بسفر استانبول، که یک مسیر اصلی برای تجارت جهانی است و سالانه بیش از ۳۸۰۰۰ کشتی از طریق آن عبور میکند، حیاتی است.
این پروژه که پرهزینهترین پروژه عمرانی در دوران معاصر ترکیه خواهد بود با تخمین زمان ساخت هفت سال و هزینهای از ۹.۳ میلیارد دلار تا ۱۴.۶ میلیارد دلار، طراحی شده است.
انتقادات سرسختانه مخالفان
با وجود اینکه مقامات دولت اردوغان از مزایای گسترده طرح کانال استانبول برای اقتصاد ترکیه سخن میرانند، اما افراد بدبین بسیارند.
چند هفته پیش ۱۰۴ دریادار بازنشسته با انتشار نامهای سرگشاده نسبت به تهدید احتمالی طرح کانال استانبول برای پیمان مونترو در مورد استفاده از آبراههای کلیدی ترکیه هشدار دادند و آن را توافقی خواند که "به بهترین وجه از منافع ترکیه محافظت میکند". هشداری که با واکنش شدید دولت اردوغان و دستگیری بخشی از امضاکنندگان همراه شد.
از نظر ژئوپلیتیک، این پروژه تعهد ترکیه به پیمان بین المللی حاکم بر حمل و نقل در تنگههای بسفر و دردانل را به زیر سوال میبرد. کنوانسیون مونترو عبور آزادانه کشتیهای غیرنظامی از تنگههای بسفر و داردانل را در زمان صلح و جنگ تضمین میکند. همچنین استفاده کشتیهای نظامی کشورهای غیرهمجوار با دریای سیاه از تنگه را محدود میکند.
کانال جدید به کشتیها اجازه میدهد بدون عبور از بخشی از تنگههای تحت پوشش این پیمان بین دریای مدیترانه و دریای سیاه ترانزیت کنند.
از طرف دیگر مخالفان همچنین در مورد اثرات زیست محیطی بسیار مخرب که توسط برخی از کارشناسان پیش بینی شده است، انتقاداتی را مطرح کردهاند.
بسیاری از مردم میگویند که این کانال جدید به دلیل عبور از برخی دریاچههای محافظت شده، آسیب زیادی به محیط زیست وارد خواهد کرد. مسیر کانال از دریاچهها و رودخانههایی عبور میکند که آب استانبول را تأمین میکنند و درنتیجه عبور کشتیها اکوسیستمهای دریایی و آب شیرین را تهدید میکند.
در انتقادی دیگر با توجه به هزینه زیاد این طرح، مخالفان معتقدند هستند که دعوت از سرمایهگذاران خارجی اقتصاد ترکیه را که به شدت به سرمایهگذاری خارجی وابسته است، بیشتر در معرض رفتار سرمایه گذاران جهانی قرار دارد.
در سالهای اخیر این تصویر غم انگیزتر شده است. ارزش لیر از زمان بحران ارزی ۲۰۱۸ به نصف رسیده است و در ماه نوامبر به کمترین میزان ارزش خود به ۸.۵۲ در ازای هر دلار آمریکا رسید. در این ریزشها نقش سرمایهگذاران خارجی و وابستگی اقتصادی ترکیه به رفتار این سرمایهگذاران کاملاً مشهود بوده است.
چنین تکانهای اقتصادی برای مردم ترکیه سخت بوده است. در حال حاضر، تورم ماه گذشته با ۱۶.۲ درصد سالانه رسیده و بیکاری نیز با نرخ ۱۳.۴ در ماه فوریه همچنان بالا است.
علاوه بر این بسیاری با اشاره به عدم موفقیت در رسیدن به پیش بینیهای بلند پروازانه در پروژههای بزرگ قبلی وادار شدن دولت به اجرای ضمانتهای مالی به شرکتهای تحت قرارداد را به زیان بخش خدمات عمومی به مردم و کاهش تعهدات دولت در این بخش دانستهاند.
به طور مثال گفته میشود دولت برای جبران کسری درآمد پیش بینی شده از عوارض، بیش از ۵۱۵ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ به مجری سومین پل بسفر، که پنج سال پیش افتتاح شده است، پرداخت کرده است.
همچنین در شرایطی که مقامات ترکیه به حوادثی مانند حادثه بسته شدن کانال سوئز در برجسته شدن نقش گذرگاه اضافی برای کمک به حمل و نقل جهانی و کسب درآمد برای ترکیه اشاره میکنند، اما منتقدان خاطرنشان میکنند که ترافیک بسفر در سالهای اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، به خصوص که خطوط لولههای جدید انرژی از آسیای میانه و روسیه به سمت اروپا باعث میشود حمل و نقل نفت و گاز در مقایسه با گذشته کارآیی کمتری داشته باشد.
بر اساس اعلام وزارت حمل و نقل ترکیه، بین سالهای ۲۰۰۸ و ۲۰۱۸ تعداد کشتیها در بسفر از ۵۴، ۴۰۰ به ۴۱، ۱۰۰ در سال کاهش یافته است. براساس آمار گارد ایمنی ساحلی ترکیه از سال ۲۰۰۳ نیز حوادث حمل و نقل در این تنگه یک سوم کاهش یافته است.
در حال حاضر کشتیها میتوانند با پرداخت هزینه اسمی از تنگه بسفر عبور کنند و انگیزه کمی برای استفاده از کانال جایگزین وجود دارد.
همچنین منتقدان به افزایش نرخ نابرابری و رانتی شدن اقتصاد ترکیه اشاره میکنند. خرید گسترده و ارزان زمینهای کشاورزی اطراف کانال از مردم توسط شرکتهای خصوصی در حال حاضر این گمانه زنی را دامن زده است که بزرگترین ذینفعان این پروژه بزرگ میتوانند پیمانکاران خصوصی باشند که در ۸، ۳۰۰ هکتار (۲۰۵۱۰ هکتار) اطراف کانال پیشنهادی "یک شهر جدید" میسازند.
سهام شرکتهای املاک و مستغلات پس از تصویب برنامههای منطقه بندی کانال در ۲۷ مارس، در بورس استانبول به میزان ۸.۶۵ درصد افزایش یافت.
طرح های مشروط به اینکه از آن در جهت اهداف صحیح و الهی استفاده شود
امری تحسین بر انگیز خواهند بود
و
گرنه فرعونیان و نمرودیان هم کارهای عمرانی میکردند!