جمهوری صف‌ها؛ ده سالگی جنگ داخلی سوریه و گرسنگی مردم

به گزارش «پارسینه» به نقل از «آسوشیتدپرس»، در شهر‌های سوریه صف خودرو‌هایی که می‌خواهند وارد پمپ بنزین شوند کیلومتر‌ها ادامه دارد و به طور متوسط برای پر کردن باک خودرو باید پنج ساعت انتظار کشید. در نانوایی‌ها هم مردم در وضعیتی هرج و مرج گونه برای گرفتن سهمیه روزانه دو بسته نان برای هر خانواده، یکدیگر را هل می‌دهند.

گدا‌ها در خیابان‌های دمشق از رانندگان و پیاده‌ها پول و غذا درخواست می‌کنند. دارو، شیر خشک و پوشک به سختی یافت می‌شود.

سوریه در حالی دیروز، دوشنبه ۲۵ اسفند، دهمین سالگرد آغاز جنگ داخلی را پشت سر گذاشت که ممکن است بشار اسد همچنان در قدرت باقی بماند، اما میلیون‌ها نفر از مردم فقیرتر شده اند و بیشتر خانواده‌ها برای تامین وعده غذایی بعدی، در کنار هم سخت تلاش می‌کنند.

در حالی که اسد برای نامزدی در چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هفت ساله کشور آماده می‌شود، برخی می‌پرسند که آیا او می‌تواند در مقابل شدت گرفتن اوضاع وخیم اقتصادی در مناطق تحت کنترل خود و خشم مردم دوام بیاورد. وضع کنونی بدترین حالت در دوره ده ساله درگیری‌ها است.

یک زن در دمشق گفت: «زندگی در اینجا تصویری از تحقیر و رنج روزمره است.» شوهر او ماه گذشته کار خود را در یک فروشگاه الکترونیکی از دست داد و اکنون خانواده پس انداز ناچیزی را در اختیار دارند که به سرعت در حال دود شدن است. او می‌گوید که برای کمک به تأمین مخارج زندگی خود به صورت نیمه وقت تدریس را شروع کرده است. او مانند دیگران از ترس بازداشت، به شرطی که هویتش مخفی بماند صحبت می‌کند.

با دو کودک و یک پدر پیر که نیاز به مراقبت دارد، زندگی برای او به شکل غیرقابل تحملی دشوار شده و بیش از پیش نگران آینده است. تا همین اواخر او می‌توانست دارو‌های پدرش را از لبنان به صورت قاچاقی دریافت کند، اما اکنون لبنان هم با کمبود‌ها و مشکلات خودش دست و پنجه نرم می‌کند.

او ادامه می دهد: «من به بازار می‌روم و واقعاً مجبورم به اولویت‌ها فکر کنم و فقط مایحتاج ضروری آشپزی را می‌خرم. سعی می‌کنم به چیز‌های دیگری که ممکن است فرزندانم دوست داشته باشند نگاه نکنم.»

یک دهه جنگ ویرانی غیرقابل درکی برای سوریه را به بار آورده است. نزدیک به نیم میلیون نفر کشته شده اند و بیش از نیمی از جمعیت ۲۳ میلیون نفری قبل از جنگ، در داخل و خارج از کشور آواره شده اند که بزرگ‌ترین آوارگی پس از جنگ جهانی دوم است. زیرساخت‌ها به خاک نشسته اند.

در بیشتر دوران درگیری، اسد توانست سوری‌ها را در قلمرو تحت کنترل دولت در برابر فشار اقتصادی غیر قابل تحمل محافظت کند. گاهی اوقات حتی به سختی دولت توانست سوخت، دارو و دیگر ملزومات را تامین و نرخ پول را تقویت کند.

اکنون او با کمک روسیه و ایران در جنگ به یک برتری قاطع دست یافته، تسلطش بر مناطق تحت کنترل تردیدناپذیر است و شورش تا حد زیادی در هم شکسته شده است.

با وجود این، اقتصاد سوریه به سرعت حیرت انگیزی از هم پاشیده است. تحریم‌های جدید و گسترده آمریکا در سال گذشته میلادی و بحران مالی لبنان که دروازه اصلی سوریه به جهان خارج است هم ضربه مضاعفی به این کشور زده اند و فساد دولتی، تحریم‌های دیگر کشور‌های غربی در سالیان گذشته و همه گیری ویروس کرونا هم شرایط را بدتر کرده اند.

سازمان ملل می‌گوید بیش از ۸۰ ٪ مردم سوریه در فقر زندگی می‌کنند و ۶۰ ٪ در معرض خطر گرسنگی قرار دارند. ارزش پول سقوط کرده است و اکنون در بازار سیاه هر دلار معادل ۴۰۰۰ پوند سوریه است، در حالی که یک سال قبل هر دلار ۷۰۰ پوند و در آغاز درگیری‌ها در سال ۲۰۱۱ معادل ۴۷ پوند بود.

«عارف حسین»، اقتصاددان ارشد «برنامه جهانی غذا» در سازمان ملل، می‌گوید: «وقتی همه این موارد را کنار هم قرار دهید، جای تعجب نمی‌ماند که شاهد افزایش ناامنی غذایی و افزایش گرسنگی باشیم. نه تنها در گستره، به معنای افراد بیشتر و بیشتر، بلکه در عمق، به این معنی که مردم امروز بیش از هر زمان دیگر به گرسنگی نزدیکتر هستند.»

ساکنان مناطق تحت کنترل دولت که با آسوشیتدپرس صحبت می‌کردند، تصویری شرم آور ترسیم می‌کنند. قیمت‌ها چندین بار در روز افزایش می‌یابد. اکنون خانواده‌ها به «کارت‌های هوشمند» الکترونیکی برای تأمین کالا‌های یارانه‌ای و سهمیه بندی شده شامل سوخت، کپسول گاز، چای، شکر، برنج و نان متکی هستند. آن‌ها برای گرفتن اجناس در صف‌های طولانی منتظر می‌مانند، اغلب همدیگر را هل می‌دهند و می‌جنگند.

در پمپ بنزین‌ها، بعضی‌ها شب‌ها ماشین هایشان را پارک می‌کنند تا جای خود را در صف حفظ کنند و صبح زود برای پر کردن اتومبیل خود برمی گردند. ساکنین برای جلوگیری از هدر رفتن سوخت، در صورت امکان به صورت اشتراکی از خودرو استفاده می‌کنند یا پیاده می‌روند.

ابراهیم حمیدی، روزنامه نگار سوری مستقر در لندن که مسائل سوریه را برای روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» پوشش می‌دهد می‌گوید «این جمهوری صفهاست.»

او می‌گوید با وجود افزایش نارضایتی، حکومت اسد تهدید نمی‌شود چرا که مردم به شدت برای بقای خود مشغول هستند.»آن‌ها وقت ندارند که به هیچ چیز سیاسی فکر کنند. آن‌ها هیچ وقتی ندارند که به انتقال [قدرت]، قانون اساسی یا اصلاحات فکر کنند، زیرا آن‌ها همیشه مشغول هستند.»

قیمت مواد غذایی در سال گذشته ۲۳۰ ٪ افزایش یافته است و بسیاری از مردم سوریه می‌گویند دنبال کالا‌هایی ضروری می‌گردند که مدتی است در دسترس نیستند. بسیاری از خانواده‌ها ماه‌ها بدون گوشت و میوه می‌مانند. در بازار‌های سبزیجات، مردم اغلب یک ذره خریداری می‌کنند، زیرا توانایی خرید بیشتر ندارند. حقوق ماهیانه یک کارمند دولت در حال حاضر ۱۵ تا ۲۰ دلار است، در حالی که یک سال قبل حدود ۱۷۰ دلار بود.

در شهر‌های اصلی، بسیاری از افراد برنامه خود را بر اساس زمانبندی داشتن برق تنظیم می‌کنند، زیرا به ازای هر دو ساعت برق داشتن، چهار ساعت و گاهی بیشتر قطع می‌شود. برخلاف لبنان که ژنراتور‌های محلی وجود دارند، در سوریه فقط افراد مرفه می‌توانند از پس هزینه‌های آن‌ها بر بیایند.

در زمستان، با کمبود کپسول‌های گاز، بسیاری از افراد برای گرم کردن به استفاده از بخاری‌های چوبی قدیمی سمی متوسل شده اند، و کودکان برای پیدا کردن هرچیز قابل سوختن، زباله‌ها را زیر و رو می‌کنند.

بحران‌های همزمان لبنان و سوریه یکدیگر را تشدید می‌کنند. دمشق که زمانی لبنانی‌ها برای خرید دارو، پارچه و دیگر کالا‌های ارزانتر و بهتر به آن سفر می‌کردند، اکنون شاهد قاچاق کالا‌های یارانه‌ای لبنان، از جمله سوخت و دارو است و این بحران لبنان را هم بدتر می‌کند.

یک فعال رسانه‌ای سوری با نام مستعار عمر حریری گفت سهمیه نان، بنزین، گاز پخت و گازوئیل به سختی ۱۰ ٪ نیاز مردم را پوشش می‌دهد. او گفت که ساعت‌ها انتظار در صف «یک روش زندگی» شده است.

وی گفت: «یکی از بستگان من پس از گذشت دو ماه از سرما، در ژانویه برای دریافت گازوئلیش نوبتش فرا رسید و مجبور شد با قیمت بسیار بالاتری از بازار سیاه آن را تهیه کند.»

سمیر سیفان، اقتصاددان سوری، گفت که فروپاشی سیستم بانکی لبنان، تحریم‌های ایالات متحده و همه گیر همه «عواملی هستند که همزمان منفجر شدند.» و اکنون نظام که دیگر منبع درآمدی ندارد، در حال چاپ پول و تشدید تورم است.

ناامیدی حتی در میان وفادارترین حامیان اسد نیز ابراز می‌شود. یکی از نمایندگان مجلس اخیراً سوال کرد که چرا ایران و روسیه با ارسال نفت و گندم کمکی نمی‌کنند.

دولت در شش هفته گذشته دستکم ۹ نفر، از جمله یک مجری برجسته تلویزیون دولتی را برای مطالب انتقادی در رسانه‌های اجتماعی بازداشت کرده است.

حمیدی می‌گوید: «رژیم در تلاش است دیوار‌های ترس را دوباره بسازد و به مردم یادآوری کند که حتی اگر وفادار باشید نمی‌توانید از ما انتقاد کنید.»

اسد آمریکا را مقصر می‌داند و تحریم‌های خود را تروریسم اقتصادی می‌خواند که به دنبال گرسنه کردن مردم است. تغییر پویایی‌های منطقه باعث افزایش اعتماد به نفس او شده است. برخی از کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس که از مخالفان سوریه حمایت می‌کردند اکنون صریحاً از این تحریم‌ها انتقاد می‌کنند.

حمیدی می‌گوید: «در ۱۰ سال جنگ، رژیم (سوریه) حتی یک امتیاز هم نداده است. یک احساس عمومی وجود دارد که اوضاع فقط می‌تواند بدتر شود. هیچ افقی وجود ندارد، هیچ امیدی نیست.»