خودکشی، پدیده‌ای بی‌ارتباط با دانش‌آموزان

پس از پاندمی ویروس کرونا در کشور و تعطیلی مدارس به سبب پیشگیری از شیوع گسترده آن در بین دانش آموزان براساس نظر ستادملی مقابله باکرونا، وزارت آموزش و پرورش با شعار #آموزشتعطیلنیست در هفته اول اسفندماه 98 آموزش تلویزیونی را با همکاری سازمان صداوسیما راه اندازی کرد و در هفته دوم فروردین ماه 99، آموزش مجازی و تعاملی دانش آموزان را بر پایه برنامه کاربردی «شاد» رونمایی کرد و در 13 شهریورماه فازدوم آن را با ابزارهای جدید به جامعه مخاطبین معرفی کرد. بر مبنای این برنامه کاربردی معلمان و دانش آموزان در دوران کرونا و در شرایط تعطیلی ناخواسته مدارس به دلیل شرایط جوی کشور مانند برف و یخبندان و همچنین آلودگی هوا و مواردی نظیر آن، تمامی آموزش های رسمی را در این فضا دنبال می کنند.
کرونا برخلاف تمامی مشکلاتی که برای کشور و مردم در زمینه های مختلف به ویژه عدم برگزاری آموزش های حضوری در مدارس را به ارمغان آورد، این حسن را داشت که روند استفاده از ابزارهای هوشمند در آموزشهای مجازی و چگونگی استفاده از آن و همچنین ضرورت بهره گیری از این فضا را به شدت تسریع ببخشد. به گونه ای که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که در دوران پسا کرونا نیز، آموزش ها علاوه بر حالت حضوری، قطعا در این فضا نیز به دلایل مختلف ادامه خواهد داشت و آموزش ها به حالت سنتی خود بر نخواهد گشت. این شرایط آموزش، نیاز دانش آموزان و معلمان در تهیه و استفاده از ابزارهای هوشمند و دسترسی اینترنت پرسرعت را به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده است. از آنجاییکه وزارت آموزش و پرورش بر اساس ماموریت های ذاتی اش وظیفه فراهم کردن امکان تعلیم و تربیت دانش آموزان را برعهده دارد، امکانات آموزش در 3 شیوه آموزش تلویزیونی، ارسال بسته های آموزشی و بهره گیری از «شاد» را ساماندهی کرده است و مدیران مدارس موظفند اطلس یادگیری و آموزش بر اساس هرکدام از شیوه های ارائه شده تکمیل کنند و در این مسیر نباید اجبار به هرکدام از روش ها اعمال شود.
با این مقدمه؛ با شروع سال تحصیلی از 15 شهریورماه، خودکشی چند دانش آموزان در سراسرکشور علاوه از تلخ کامی، به تیتر اول رسانه ها بدل گشت و در نگاه نخست علت این اتفاق ناگوار را به نداشتن ابزار هوشمند برای آموزش مجازی مرتبط دانسته و در یک نتیجه گیری کاملا یک سویه و نادرست اجبار وزارت آموزش و پرورش در این روش را مقصر اصلی آن معرفی کردند؛ البته در تمامی این وقایع، با ورود مقامات نظارتی و قضایی علت آن به عواملی مانند فقر، آسیب های اجتماعی و مواردی از این دست معرفی شد. اما باز هم شاهدیم که در خودکشی نوجوان 15 ساله رامهرمزی، همان ادعای تکراری نداشتن گوشی هوشمند توسط رسانه ها دلیل خودکشی می شود و نشان می دهد موضوع از یک خشونت اجتماعی به انگ سیاسی به نهاد مظلوم آموزش و پرورش تبدیل شده است و این جفای بزرگی درحق خدمات معلمان دلسوز در این دوران سخت است.
در اینجا لازم است تا به بررسی اجمالی موضوع خودکشی بپردازیم تا جوانب آن برای همگان تا حدی مشخص شود.
براساس تعریف کارشناسان، خودکشی؛ عملی است آگاهانه و کاملا ارادی که فرد برای پایان دادن به زندگی خویش انجام می دهد و می تواند پیامدهای متفاوت روحی و روانی برای خانواده، گروه هم سالان و نظام اجتماعی کشور به همراه داشته باشد. باید توجه داشت که این موضوع مانند هر پدیده اجتماعی دیگر، تک عاملی نیست و عواملی مانند تولید کتاب های مروج خشونت در گروه هم سنی کودکان و نوجوانان، پخش فیلم های نامناسب در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نا ایمن، مشکلات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی خانواده ها، گروه هم سالان و نهادهای فرهنگی کشور در آن نقش دارند.
پدیده خشونت و در رأس آن خودکشی به عنوان یک آسیب اجتماعی در جامعه، ناشی از شرایط ساختاری نامطلوب و ارائه الگوهای کنشی نهادهای مختلفی است که در مسیر تحولات اجتماعی و توسعه جامعه نقش بازی می کنند و بعضا مانع تحقق اهداف و تهدیدکننده ارزش ها و کمال جامعه می شوند.
ریشه یابی علل وقوع هر آسیب اجتماعی نیازمند شناخت دقیق پدیده های واقعی، متغیر، نسبی و قابل کنترلی هستند که طرح و شناسایی علمی و عملی آنها مستلزم وجود برنامه های مناسب، تعامل صحیح و مناسب بین سازمان ها و نهادهای متعدد و بالاخره وجود فضای فکری و اجتماعی مناسب است. موضوعی که در حال حاضر با آن مواجهیم این است که ابندا باید خودکشی را نه به عنوان پدیده ای مختص با دانش آموزان با محوریت دستگاه تعلیم و تربیت، بلکه باید آن را به صورت یک آسیب اجتماعی در جامعه کودکان و نوجوانان به صورت مسئله مبتلابه جامعه مورد توجه جدی مسئولان قرار داد تا با بررسی آسیب شناسانه این پدیده توسط دستگاه ها و نهادهای دانشگاهی و همچنین برگزاری میزگردهای رسانه ای با حضور جامعه شناسان و کارشناسان قضایی کشور به دوراز هیجانات مقطعی و بعضا سیاسی و متهم کردن همدیگر، به واکاوی ریشه ها و پیامدهای احتمالی خواسته یا ناخواسته بپردازیم.
البته ناگفته نماند این آمار خودکشی دانش آموزان در سال تحصیلی جدید که خودکشی حتی یک دانش آموز هم فاجعه استبرای هیچ کشور و نظامی نه تنها مطلوب نیست بلکه زنگ خطری را برای مسئولان فرهنگی و اجتماعی کشوربیش از 20 دستگاه فرهنگی و اجتماعی در کشور داریمو همچنین نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز به صدا در می آورد که اگر در این زمینه اقدام عاجل و منطقی صورت نگیرد ، باید در آینده ای نزدیک شاهد عواقب دهشتناک آن در کشور باشیم.