مثلث خطرناک ویروس‌ها؛ کرونا، سرماخوردگی، یا آنفلوآنزا؟

تحریریه پارسینه: کرونا, سرماخوردگی، یا آنفلوآنزا؛ سه ویروسی که با نشانه‌هایی شبیه به هم آغاز می‌شوند اما یکی از آن‌ها ماههاست که در تمام دنیا در حال دروی آدمیزاد و نسل بشر است.

از نخستین روزی که کرونا مهمان خانه‌های ما انسان‌ها شد، یک سوال بزرگ هم همراه با خود آورد. آن هم اینکه این ویروس موذی که از خیلی جهات شبیه به آنفلوآنزا و سرماخوردگی است، چگونه قابل تشخیص است؟

اگر بخواهیم صادق باشیم، تا به همین امروز هم پاسخ درستی درباره این پرسش بزرگ وجود ندارد. در واقع، کووید 19 آنقدر عجیب و پیچیده بوده و آنقدر توان تشخیص را از دانشمندان سراسر دنیا گرفته است که تا به امروز بسیاری از حدس‌ها و فرضیات را دور زده است.

روزهای ابتدایی گفتند این بیماری، مهمان چند ماهه است. اما جلو رفتن زمان نشان داد که حداقل تا یک سال دیگر هم باید با این بیماری دست و پنجه نرم کنیم. خیلی از کشورها ادعای ساخت واکسن کردند و حتی از تاریخ توزیع آن در جهان هم حرف زدند. این ادعا هم تا به امروز به جایی نرسیده است. گفتند گرما که برسد، ویروس کم جان می‌شود اما اینطور نشد و اتفاقا از میانه‌های مرداد آمار کرونا در بسیاری از کشورها سیر صعودی گرفت. حتی درباره میزان زنده ماندن ویروس کرونا بر روی سطوح و یا نحوه انتقال آن که آیا تنها از طریق هوا است یا با لمس هم اتفاق می‌افتد، وفاق کاملی بین پزشکان در سراسر دنیا وجود ندارد.

همه اینها به خوبی نشان می‌دهد که این ویروس تا چه اندازه غیرقابل پیش بینی بوده است. با این وجود در تمام ماه های اخیر پیشنهادات و توصیه‌های ارائه شده که رعایت آن‌ها اگرچه راهکار با ضمانتی محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند ایمنی افراد را تا اندازه‌ای تامین کند.

تفاوت‌های اصلی چیست؟

سرفه، آبریزش بینی، گلودرد، تب، بدن درد و کوفتگی، سردرد و سرگیجه. همه اینها علائم سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا است. به طور توامان. حالا برای یکی بیشتر و برای دیگری کمتر. اما یک نشانه، تنها یک نشانه است که باعث تمییز جدی بین این سه ویروس می‌شود و آن هم مشکل تنفسی است. نکته‌ای که از همان ابتدا هم باعث شد تا کرونا از سوی داشمندان جدی گرفته شود، آسیبی بود که این ویروس به ریه و دستگاه تنفسی وارد می‌کرد. به همین دلیل هم بود که به مردم توصیه شد تا زمانی که نشانه‌های تنفسی را در خود حس نکردند، سراغ بیمارستان‌ها نروند و خودشان را در خانه قرنطینه کنند.

اساسا این بیماری از زمانی جدی می‌شود که بتواند ریه را درگیر کند. دکتر سالار مومنی، متخصص بیماری‌های عفونی در این باره به پارسینه گفت: «شاید در این مدت نام ونتیلاتور را شنیده باشیدو دستگاهی که بسیاری از بیماران کرونایی در بیمارستان‌ها به ان وصل شدند. نقش این دستگاه کمک به سیستم تنفس است و به برای بیماران کاربرد دارد که شرایط جسمی و ریه آن ها به شدت نزول پیدا کرده است. همین مسئله هم بین کرونا و دیگر ویروس شبیه به خودش یعنی سرماخوردگی و N1H1 تفاوت ایجاد می‌کند.»

او ادامه داد: «کووید 19 می‌تواند باعث کاهش وزن جدی در افراد شود. به خاطر آسیبی که بدن و بافت ها و ارگان‌ها وارد می‌کند، می‌تواند توان جسمی مبتلایان را تا ماه‌ها بعد کاهش دهد. اما موضوعی که بیش از سایر علائم و موارد باعث ایجاد و افزایش ریسک مرگ می‌شود، مشکلات تنفسی است. عموما آنفلونزا یا سرماخوردگی باعث تنگی نفس نمی شود مگر این که تبدیل به ذات الریه شده باشد. اگرچه تب هم جزو مواردی است که در این بیماری می‌تواند شرایط را برای بیمار خطرناک کند اما تب بالا در سرماخوردگی و آنفلوآنزا هم دیده می‌شود.»

این متخصص بیماری‌های عفونی خاطرنشان کرد: «نکته دیگری که می‌تواند کمی به تشخیص کمک کند، عطسه است. اگر شما عسطه می‌کنید و همراه با سایر علائم بیماری، تعداد قابل توجهی عطسه هم در طول روز دارید، به احتمال زیاد نباید مبتلا به کرونا شده باشید چون این نشانه جایی در این ویروس ندارد. همچنین، از بین رفتن حس بویایی و چشایی هم نشانه بسیار خوبی برای تشخیص کووید 19 است. این نشانه که بر اساس برخی از تحقیقات، بیش از نصف مبتلایان به بیماری کرونا آن را تجربه می‌کنند، بدون شک فقط علامت این ویروس است.»

مقایسه آمار شیوع، ابتلا و مرگ‌ومیر

در مورد کووید-19 داده‌های ارائه شده تا به امروز نشان می‌دهد که 80 درصد موارد ابتلا، با علایم خفیف یا بدون علایم، و 15 درصد موارد بیماری وخیم بوده است که طی آن بیمار نیاز به اکسیژن پیدا کرده است؛ 5 درصد مبتلایان هم به عفونت حاد مبتلا شده و نیاز به دستگاه‌های تنفس (ونتیلاتور) داشته‌اند. احتمال وخامت بیماری و ابتلا به عفونت حاد در کووید-19 نسبت به آنفلوآنزا بالاتر است.

کودکان، زنان باردار، سالمندان و افرادی که بیماریهای (یا وضعیت) زمینه ای مزمن داشته و یا به ضعف ایمنی مبتلا باشند، بیشتر از همه در خطر ابتلا به آنفلوآنزای شدید هستند. در مورد کووید-19 تاکنون مشخص شده است که سن بالا و وجود بیماریهای زمینه ای، خطر وخامت بیماری را افزایش می‌دهد.

مرگ و میر ناشی از کووید-19 از آنفلوآنزا، به ویژه آنفلوآنزای فصلی، بیشتر است. اگرچه رسیدن به درک کامل از خطر مرگ و میر ناشی از کووید-19 زمان‌بر خواهد بود، اما با توجه به داده‌هایی که تاکنون به دست آورده‌ایم، نسبت مرگ و میر خام (تعداد مرگ‌های گزارش شده تقسیم بر موارد ابتلای گزارش شده) بین 3 تا 4 درصد است. اما، نرخ مرگ و میر ناشی از ابتلا (تعداد مرگ‌های گزارش شده تقسیم بر شمار کل مبتلایان) کمتر خواهد بود. در آنفلوآنزای فصلی، نرخ مرگ‌و‌میر کمتر از 1/0 درصد است. با این حال، نرخ مرگ‌و‌میر تا حدود زیادی به میزان دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و درمانی و کیفیت آن بستگی دارد.

خوشمان بیاید یا نه، ویروس کرونا حالا چندمین موجش را در ایران آغاز کرده است. پیک جدید، آمارهای جدید را هم ایجاد کرده و هر روز با روکوردزنی جدید در زمینه آمار ابتلا و مرگ و میر روبرو هستیم. محققان خیلی قبل تر گفته‌اند که تا زمانی که واکسن این بیماری ساخته نشود، هیچ ضمانتی وجود نخواهد داشت و مصونیتی به وجود نمی‌آید. درنتیجه باید با همان روال سابق، یعنی رعایت پروتکل‌های بهداشتی، استفاده از ماسک، حفظ فاصله گذاری اجتماعی و رعایت نکات فردی و جمعی، از شیوع هرچه بیشتر این بیماری جلوگیری کرد.