اختلالات روانی جامعه را جدی بگیریم

علی‌اصغر اصغرنژاد روانشناس طی یادداشتی که در شماره چهارشنبه آرمان ملی منتشر شده نوشت:

زمانی یک نهاد رسمی ‏همچون نظام روانشناسی ایران اعلام می‌کند که ۶۰ درصد از جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشور ما نیازمند استفاده از خدمات ‏روانشناسی هستند، جمعیتی بالغ بر ۴۴ میلیون نفر را شامل می‌شود. طبق پژوهش‌ها سردرگمی و عصبانیت، ناامیدی، فرسودگی و ‏ناراحتی از شکست‎های مالی، وحشت‌زدگی، اضطراب، وسواس و استرس از پیامد‌های مشکلات روحی و روانی است که با شیوع ‏کرونا در کشور، تشدید شد و تداوم این شرایط در آینده نگرانی‌های بسیاری را برای جامعه سالم به وجود خواهد آورد. روانشناسان ‏دریافته‎اند که پریشانی‌های روانی مانند اضطراب، افسردگی، ترس و ناامیدی اساسی‌ترین واکنش‌های روانی آسیب‌زا در اغلب افراد ‏آسیب‌دیده و افراد در معرض شیوع بیماری بوده‌اند.

پریشانی روانی، فراتر از حالت طبیعی زندگی اجتماعی در این ایام با میزان ‏خشونت فردی در محیط خانواده و جامعه و احساس تنهایی رابطه مثبت و با هدفمندی معناداری زندگی رابطه منفی داشته است، ‏افرادی که دارای جو عاطفی مثبت در خانواده بوده‌اند تا حد زیادی اثرات پریشانی روانی بر احساس تنهایی و معناداری زندگی آن‌ها ‏تعدیل شده بود، ولی توانایی تعدیل این اثرات نامطلوب بر میزان خشونت بسیار اندک بود. اضطراب فراگیر ناشی از بحران کرونا ‏بسیار بیشتر از میانگین این متغیر در حالت طبیعی است و این اضطراب فراگیر به‌شدت با سطح پرخاشگری افراد رابطه مثبت و ‏با کیفیت رابطه خانواده و نگرش مثبت به آینده رابطه منفی داشته است.

‏همچنین افرادی که سطح سلامت معنوی بالایی داشته‌اند ‏نیز توانسته بودند تا حد زیادی اثرات اضطراب فراگیر بر نگرش مثبت خود نسبت به آینده و کیفیت رابطه با خانواده را کاهش ‏دهند. البته این نوع سلامت توان تعدیل میزان پرخاشگری را نشان نداد.

این عدم تاثیر احتمالا به این دلیل است که پرخاشگری و ‏خشونت موجود بیشتر حالت موقعیتی دارد و به‌سبب دگرگونی‌های جسمی و وضعیت خلقی نا به‌هنجار افراد، امکان تسلط بر ‏تکانه‌های پرخاشگرانه کمتر است. در این شرایط شاید مهم‌ترین سوالی که اکنون ذهن همه مردم جهان و مردم کشور ما را مشغول ‏کرده این باشد که بعد از شکست این ویروس آیا بازگشت به سبک زندگی قبل از این بیماری، امکان‌پذیر است؟

مسلما با برطرف ‏شدن این بیماری در دوران پساکرونا تمامی این محدودیت‌ها از بین خواهد رفت، اما اینکه ما چه رویه‌هایی در پیش بگیریم باید با ‏در نظر گرفتن تاثیرات مثبت و منفی سبک زندگی این دوران باشد. بسیاری از عاداتی که در این دوران توصیه شده و درس‌هایی ‏که این دوران به ما داده را می‌توان حفظ کرد، از جمله استفاده پیشرفته‌تر و انعطاف‌پذیر از فناوری تا قدردانی دوباره از فضای ‏بیرون و سایر لذت‌های ساده زندگی هستند.

با توجه به موارد مذکور، برای کاهش تهدید‌های روانی ناشی از کروناویروس در جامعه ‏ایرانی، به‌طور کلی و فارغ از درمان‌های کلینیکی، در ایام پس از کرونا باید با تمرکز بر عوامل مهمی مانند تقویت جو عاطفی ‏خانواده و حمایت خانوادگی، بر کاهش اثرات و آسیب‎های روانی با استفاده از پتانسیل خانواده تمرکز کرد. البته زمینه‌سازی برای ‏گسترش رویکرد‌های مبتنی بر سلامت معنوی و یاددهی روش‌های آرام‌سازی و شایستگی هیجانی، راهکار‌های خوددرمانی ‏اضطراب در محیط خانه، به نوعی ابزار خودآموزی در اختیار افراد قرار داد تا بر وضعیت روانی خود تسلط یابند. ‏