فوت و فن نگهداری از کاکتوس

کاکتوس به عنوان یک مفهوم عام نیاز به توضیح ندارد. ذهنیت کلی ما این است: یک گیاه گوشتی تیغ‌تیغی که بیشتر حجم سبزی است تا یک گل که برگ‌های ظریفی داشته باشد و گل‌های خاصی. اما همین تیغ دار‌های گوشتی برای خودشان اسم و رسم و شناسنامه دارند.

در این گزارش کاکتوس‌ها را به دو دسته تقسیم کرده‌ایم؛ کاکتوس‌های مناسب داخل خانه و کاکتوس‌های مناسب خارج از خانه.
کاکتوس‌های مناسب داخل خانه:

کاکتوس انجیر تیغی (اپونتیا)

اپونتیا (Opuntia) یا کاکتوس انجیر تیغی شاید معروف‌ترین کاکتوس در میان هزاران کاکتوس شناخته شده باشد که دارای چند نوع مختلف است، اما نه در ایران که در دنیا بیشتر به زبان مادرشوهر (مادر زن) معروف است! این گیاه در مناطق مستعد خشکسالی محبوبیت زیادی دارد. علاوه بر داخل منزل، گزینه مناسبی برای باغچه است، اما ممکن است تیغ‌هایش بریزد. تنوع گلدهی در آن بالاست و گل‌های زرد، قرمز و گاهی بنفش می‌دهد. نیاز آبیاری‌اش هر یک تا دو هفته یک‌بار آب است. نوع دیگری از این کاکتوس به کاکتوس گوش خرگوشی (اپونتیا میکروداسیس) یا کاکتوس خرگوشی معروف است که به خاطر ظاهر برگ‌های راکت مانند و گوش‌دارش چنین اسمی به آن داده‌اند. تیغ‌هایش معمولا به رنگ سفید و زرد هستند که با کوچک‌ترین برخورد دست یا اعضای بدن به آن می‌چسبند و در بعضی پوست‌ها ممکن است باعث سوزش و قرمزی شوند. مثل اغلب کاکتوس‌ها اصالتا مکزیکی است. رشد طولی زیادی ندارد و نهایتا تا یک متر رشد می‌کند، به همین خاطر برای داخل خانه مناسب است. مثل بقیه کاکتوس‌ها آبیاری زیادی نمی‌خواهد. در صورتی که در تابستان نور کافی داشته باشد ممکن است گل‌های لیمویی رنگ و گاهی قرمز رنگ بدهد. این کاکتوس میوه‌های قرمزرنگی تولید می‌کند.

دما: اپونتیا گیاه بسیار مقاومی است که دمایی حدود ۵ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد را می‌تواند تحمل کند؛ ولی دمای مناسب برای رشد آن ۱۸ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد است. در زمستان باید در دمای بین ۵ تا ۱۲ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود تا بتواند خواب زمستانه را طی کند و در بهار شاهد رشد بهتر و گلدهی آن باشید.

خاک: خاک مناسب آن ماسه با مقداری پیت ماس یا کوکوپیت است. در فصل رشد می‌توان از کود‌های NPK یا نیتروژن، فسفر و پتاسیم استفاده کرد.

نور: اپونتیا‌ها به نور فراوان احتیاج دارند و در صورتی که در محل کم نور نگهداری شوند راکت‌های آن باریک رشد خواهد کرد. در تابستان از قرار دادن‌شان در مقابل نور مستقیم آفتاب خودداری کنید.

تکثیر کاکتوس اپونتیا:

اپونتیا را می‌توان از طریق بذر و کاشت قلمه تکثیر کرد. ولی روش متداول، قلمه گرفتن است.

آموزش کاشت قلمه کاکتوس اپونتیا:

یک راکت را از گیاه مادری جدا کنید. این کار را با دستکش یا پنس انجام دهید.
راکت جدا شده را چند روزی در محلی سایه قرار دهید تا محل جدا شده خشک و پینه در آن تشکیل شود.
راکت را در گلدان جدید بکارید و به مدت ده روز آبیاری نکنید تا ریشه تشکیل شود.

کاکتوس ستاره‌ای (آستروفیتم)

آستروفیتم (Astrophytum) یا کاکتوس ستاره‌ای که جزو کاکتوس‌های گرد است و به هشت بخش تقسیم می‌شود. روی آن پر است از نقطه‌های ریز سفید و مو‌های سفید که به صورت دسته‌ای در بالای گیاه پراکنده شده‌اند. در فصل بهار گل‌های زرد رنگی می‌دهد. کاکتوس‌های گرد رشد طولی زیادی ندارند برای همین گزینه‌های ایده آلی برای داخل منزل محسوب می‌شوند. نیاز به آبیاری زیادی هم ندارند نهایتا ماهی دو سه بار.

کاکتوس کلاه راهب

(آستروفیتم میریوستیگما)

آستروفیتم میریوستیگما (Astrophytum Myriostigma) یا کاکتوس کلاه راهب از کاکتوس‌های مکزیکی است که رشد کندی دارد و گل زرد رنگی می‌دهد. در شرایط کم‌آبی هم رشد می‌کند و این قابلیت را دارد که خود را با نور کم و زیاد تطبیق دهد.

کاکتوس مدوسا
(آستروفیتم کپوت مدوسا)

آستروفیتم کپوت مدوسا (Astrophytum Caput-Medusae) یا کاکتوس مدوسا هم مکزیکی است. نور زیاد را می‌پسندد، اما این دلیل نمی‌شود نتواند خود را با نور کم سازگار کند. هفته‌ای یک‌بار به آبیاری نیاز دارد و دمای اتاق (۲۵ سانتی‌گراد) برای رشدش مناسب است. در صورتی که به مرحله گلدهی برسد گل‌هایش زرد رنگ هستند.

کاکتوس ماه
(ژیمنوکالیسیوم میهانوویچی)

یا کاکتوس ماه. در اندازه، شکل و رنگ‌های مختلفی وجود دارد. اهل آمریکای جنوبی است و گل‌هایی به رنگ‌های قرمز، صورتی، زرد و نارنجی دارد. کنار پنجره جای مناسبی برای نگهداری آن است و حدودا هر یک تا دو هفته هم آب می‌خواهد.

کاکتوس بانوی پیر (مامالاریا هانیانا)

مامالاریا هانیانا (Mammillaria Hahniana) یا کاکتوس بانوی پیر نوعی کاکتوس بالشتکی و گرد است. چون علاوه بر تیغ مو هم دارد به بانوی پیر معروف است. در تمام فصول گل‌های ریز ارغوانی رنگی می‌دهد که عمر کوتاهی دارند. بهتر است در خاک شنی کاشته شود و نیاز آبیاری‌اش تقریبا بالاست، هفته‌ای یک‌بار.

کاکتوس آکانتوکالیسیوم

کاکتوس آکانتوکالیسیوم تیونانتوم (Acanthocalycium) دارای انواع زیادی است. این کاکتوس اصالتا آرژانتینی است و رشد کندی دارد. گل‌های متنوعش به‌رنگ‌های سفید، زرد، صورتی، قرمز و نارنجی بوده و اندازه تیغ‌هایش متفاوت است. به آب زیادی نیاز ندارد و در دمای پاییندوام می‌آورد.

کاکتوس آریوکارپوس

کاکتوس آریوکارپوس (Ariocarpus) هم مکزیکی الاصل است. نهایتا تا ۱۵ سانتی‌متر رشد می‌کند. آب زیادی نمی‌خواهد، اما بر عکس به نور فراوانی نیاز دارد تا بتواند گل‌های صورتی رنگش را به ثمر برساند.

کاکتوس توپی (پارودیا مگنیفیکا)

پارودیا مگنیفیکا (Parodia Magnifica) یا کاکتوس توپی چند ملیتی است و در کشور‌هایی مثل برزیل، آرژانتین، اروگوئه و پاراگوئه یافت می‌شود. او هم از توانایی سازگاری با نور کم و زیاد برخوردار است. در شرایط کم‌آبی هم رشد کرده و به آب چندانی نیاز ندارد، اما اصلا نمی‌تواند با یخبندان کنار بیاید. جزو کاکتوس‌هایی است که نگهداری ازشان خیلی آسان است و گل‌هایش هم زرد رنگند.

کاکتوس آشیانه پرنده (مامیلاریا لانگیماما)

مامیلاریا لانگیماما (Mammillaria Longimamma) یا کاکتوس آشیانه پرنده هم بومی مکزیک است. گل‌های زرد رنگی دارد. نوع بالغش از ۸ تا ۲۴ سانتی‌متر رشد می‌کند و مثل بیشتر هم خانواده‌ای‌های خود با نور کم و زیاد سازگار است، در شرایط کم‌آبی رشد می‌کند و به نیاز آبی چندانی ندارد.

کاکتوس سنگ زنده (آریوکارپوس کنفوسیوس)

آریوکارپوس کنفوسیوس (Ariocarpus Confusus) یا کاکتوس سنگ زنده هم از تیره مکزیکی‌هاست. گل‌های سفید و صورتی می‌دهد. نیاز به نور زیادی دارد، اما با کم آبی سر می‌کند.

کاکتوس‌های مناسب خارج خانه:

بر خلاف تصور ما بسیاری از کاکتوس‌ها علاوه بر گلدان و داخل منازل، می‌توانند در باغچه‌ها هم پرورش داده شوند. با توجه به این که در چه آب‌وهوایی زندگی می‌کنید، کاکتوس‌هایی هستند که می‌توانید در حیاط‌تان بکارید و از تماشای آن‌ها لذت ببرید.

کاکتوس بشکه‌ای (فروکاکتوس)

فروکاکتوس (Ferocactus) یا کاکتوس بشکه‌ای به‌خاطر شکل گرد و بشکه‌ای خود این‌چنین نامگذاری شده است. در اطراف این کاکتوس، از بالا به پایین خطوطی کشیده شده است که تیغ‌ها روی آن‌ها رشد می‌کنند. بشکه طلایی، بشکه کالیفرنیا، کاکتوس قلاب ماهی، بشکه آبی و بشکه کلویلر از انواع پرطرفدار این گیاه هستند. شکوفه‌های قرمز و زرد آن در ماه‌های اردیبهشت و خرداد سر برمی‌آورند. آبیاری این گیاه هم هر سه تا چهار هفته یک‌بار کافی است.

کاکتوس شکرگزاری یا کاکتوس کریسمس (شلامبرگرا بریجیزی)

شلامبرگرا بریجیزی (Schlumbergera Bridgesii) یا کاکتوس کریسمس که، چون در زمستان گل‌های قرمز می‌دهد هدیه مناسبی برای کریسمس است. به آبیاری زیاد حساس است، چون آب زیاد باعث پوسیدگی ریشه‌هایش می‌شود. به نور کم سازگار است، اما هر چه نور بیشتر باشد، گل‌های بیشتری می‌دهد.