گردش انبوه پروانه‌های سفید پیرامون کعبه

تاکنون بیش از ۶۰۰ هزار تن از زائران کشور‌های مختلف به سرزمین وحی رسیده اند و قرار است تا نیمه مرداد زمان آغاز مناسک حج تمتع، شمار آن‌ها از مرز دو میلیون نفر بگذرد.

صحنه‌های طواف این انسان‌های عاشق در خانه خدا دیدنی است. انسان‌هایی با لباس‌های سفید، شبیه و روشن، اما با چهره‌هایی گوناگون، زبان‌های متفاوت و نژاد‌های مختلف در اطراف کعبه می‌چرخند و خدای بزرگ را صدا می‌زنند.

اینجا زن و مرد معنا ندارد. همه در صفوفی واحد و یکدل و یکصدا، نام خدا را به زبان می‌آورند و عظمت و بزرگی او را می‌ستایند.
آن‌ها بطور مرتب «الله اکبر»، «الله اکبر»، «لااله الا الله» و «الحمدلله رب العالمین» و نام‌های خداوند را بر زبان جاری می‌کنند و دعا می‌خوانند. هر کسی با زبانی و به شیوه فردی یا گروهی، به عربی، فارسی یا ترکی.

"رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ" یکی از پرتکرارترین دعا‌های زائران خانه خدا است. همگی با لهجه‌های گوناگون و ملیت‌های مختلف این آیه و دعا را هنگام طواف بار‌ها و بار‌ها می‌خوانند و از خدای خویش، طلب استجابت آن را دارند.

پس از پوشیدن احرام در میقات، طواف، آغاز اعمال است هم عمره تمتع و هم عمره مفرده، ۷ بار گردش پروانه وار به دور خانه دوست، گردشی که از رکن حجرالاسود آغاز می‌شود.

آن‌ها که اعمال را انجام می‌دهند و از احرام خارج می‌شوند نیز هر بار در خانه خدا هستند، این چرخش لذت بخش را تکرار می‌کنند با پای برهنه و دلی سرشار از شوق، شوقی که حتی گرمای داغ روز‌های تابستان سرزمین حجاز نیز جلودار آن نیست.

پس از طواف، دو رکعت نماز عشق واقعاً می‌چسبد، پشت مقام ابراهیم و رو به خانه دوست. همه عمر در هر نقطه از عالم رو به قبله و کعبه نماز خوانده‌ای و حالا، این خانه پیش روی توست. چه نزدیک، چه عزیز و چه دوست داشتنی!

پس از آن، رفتن به مسعی است برای سعی و هروله کردن میان دو کوه مروه و صفا، به سنت ابراهیم (ع) و به یاد هاجر که در جست وجوی آب برای فرزندش، اسماعیل (ع) بود؛ و پایان ۷ بار طی کردن مسیر میان صفا و مروه، تقصیر است، چیدن مقداری از مو یا ناخن تا هر چه به واسطه احرام بر او حرام گشته بود، حلال شود و لباس احرام از تن بدر آید؛ و چه لذتی دارد نوشیدن آب زمزم در این حال و هوا و این شرایط و این گرما.

همه این مراحل و صحنه‌ها در مسجدالحرام دیدنی است. چه روی زمین به دور کعبه بگردی و چه از طبقات اول، دوم یا سوم طواف کنی.

اکنون که ایام حج تمتع است، بیشتر زائران، افرادی میانسال و مسن دیده می‌شوند که حج بر آن‌ها واجب شده و استطاعت مالی و جسمی دارند.

هنگام طواف، افراد بسیاری را می‌بینی که در زیارت خانه دوست، اشک شوق می‌ریزند و در میان جمع، با خدای خویش خلوت کرده اند. به قول سعدی، «هرگز حدیث حاضر غایب شنیده‌ای / من در میان جمع و دلم جای دیگر است.»

در این ازدحام روزافزون، مدیران کاروان‌ها برای آنکه زائرانشان گم نشوند، ابتکاراتی به خرج داده اند. بسیاری از کشور‌ها روسری، پارچه یا جلیقه‌ای داده اند که روی بسیاری از آنها، پرچم و نشانی کشورشان حک شده است؛ الجمهوریه اسلامیه الایرانیه، حجاج العراق، فیلیپین، مالدیویا، الحاج الصینی و...

برخی کاروان‌ها به ویژه ایرانی‌ها نیز فقط پارچه‌ای با رنگ مشخص که نام کاروان، شهر و مدیر آن و احیاناً شماره تلفنی روی آن نوشته شده است تا اعضا از فاصله‌ای دور بتوانند یکدیگر را بیابند.

از حلقه اصلی طواف گرداگرد کعبه که بگذری، کسانی را می‌بینی که پس از طواف، در حال نماز یا قرائت قرآن هستند و اندکی جلوتر، بسیاری، از کلمن‌های بزرگ، آب زمزم می‌نوشند.

جز مردان احرام پوش که همه شبیه یکدیگر لباس پوشیده اند - دو حوله یا پارچه سفید دوخته نشده - مابقی زنان و مردان از کشور‌های مختلف، لباس‌های روشن محلی دارند، هر چند مردان دشداشه پوش و کسانی که لباس‌های بلوچی پوشیده اند، بسیار بیش از دیگران هستند. حتی، ایرانیانی را می‌توان دید که در آنجا، دشداشه پوشیده و لباس عربی بر تن کرده اند.

زنان ایرانی، ولی همچنان چادر‌های سفید، رنگی یا مشکی خود را بر سر دارند و از دیگر ملت‌ها تشخیص داده می‌شوند، همچنانکه بانوان ترک با مانتو‌های بلندی که تا مچ پای آنان می‌رسد.

در مکه یا شاید همه جا، لباس‌های بلوچی و شبیه آن را پاکستانی ها، افغانها، هندی ها، بنگلادشی‌ها و بسیاری دیگر از ملت‌های جنوب آسیا می‌پوشند، اما ملت‌های شرق و جنوب شرق این قاره کهن، پوشش خاص خود را دارند مخصوصاً اندونزیایی‌ها و مالزیایی‌ها که حتی مردانش، لباس‌هایی دامن دار با کلاه مشکی دارند.

آفریقایی‌ها هم پس از احرام، لباس‌های بلند شبه عربی دارند، اما با رنگ‌های جذاب و شاد.

زنان برقع زده عربستانی - کشور میزبان - نیز در میان جمعیت همچنان به چشم می‌خورند اگرچه به نظر می‌رسد اصلاحات اخیر در این کشور، از شمار برقع پوشان کاسته و حتی باعث شده است در جا‌هایی مثل فرودگاه و ادارات، آنان بیشتر مقنعه بپوشند و چهره آنان هویدا باشد.

در میان همه اینها، چهره مردمان شرق آسیا همچون چین، مالزی، تایلند و … با چشم‌های تنگ و بادامی شان به گونه‌ای است که انگار همیشه و در همه حال می‌خندند؛ چه در طواف و چه در سعی و صفا.

حالا، فناوری هم به مدد زائران آمده و بسیاری از آنان را می‌توان دید که از نقاط مختلف مسجدالحرام به صورت زنده در حال تماس با خانواده و سرزمین خویش هستند و حتی بوسیدن سنگ‌های دیوار کعبه را هم در آن فشار جمعیت بطور آنلاین برای مخاطبان خویش پخش می‌کنند. دیگر از نیرو‌های امنیتی و شرطه‌های سعودی در این زمینه کاری ساخته نیست. انگار، آن‌ها هم با همه سخت گیری‌های بی پایان خویش، با تلفن همراه کنار آمده اند و کاری به تماس‌ها و عکس و فیلم گرفتن‌های زائران ندارند.

هنگام نماز‌های جماعت، مسجدالحرام دیدنی‌تر می‌شود. هنوز همه حاجیان نیامده، صحن مسجدالحرام و نیمی از طبقات، سرشار از صفوف زائران است.

این وضعیت، باعث شده است یک ساعت قبل از نماز، شرطه‌ها با ایجاد موانع و دیوار‌های پلاستیکی، عبور و مرور نمازگزاران را به درون مسجدالحرام محدود کنند و در بسیاری موارد، مسیر را کاملاً ببندند.

پس از نماز و فروکش کردن جمعیت، وقت استراحت برخی نمازگزاران است. در طبقات مختلف و کنار دیوارها، مردان و زنانی اغلب مسن را می‌توان دید که دراز کشیده، چشم بر هم گذاشته و بی تفاوت به هیاهوی جمعیت مشتاق در خواب فرو رفته اند.