از سرطان گفتن، از سرطان شنیدن

سرطان بیماری است که از تکثیر غیر طبیعی سلول‌های بدن شروع می‌شود. بدن انسان از میلیون‌ها سلولی ساخته شده است که با یکدیگر گروه بندی شده تا بافت‌ها و اندام‌های مختلف را بسازند. ژن‌های داخل هر سلول به آن دستورهای لازم را صادر می‌کنند. گاهی اوقات این دستورات در یک سلول مبهم و مغشوش بوده و سلول رفتار غیر طبیعی دارد و پس از مدتی گروهی از سلول‌های غیر طبیعی می‌توانند در خون یا سیستم ایمنی گردش کرده یا تبدیل به توده یا تومور بدخیم یا سرطان شوند.

در واقع سلول‌های بدن در طی یک روند تنظیم یافته از بین می‌روند و سلول‌های جدید جای آن‌ها را می‌گیرند، گاهی اوقات این روند طبیعی از تنظیم خارج شده و سلول‌های فرسوده از بین نمی‌روند و تشکیل توده‌ای را می‌نمایند که می‌توانند تبدیل به تومور بدخیم یا سرطان شوند.

شنیدن واژه سرطان به تنهایی دلهره آور و ترسناک است و دلیل خوبی برای این ترس وجود دارد. اگرچه طی سال‌های اخیر از سرطان یک غول بی شاخ و دم ساخته شده اما ابتلاء به حالت‌های مختلفی از آن را می‌توان جلوگیری و یا با تشخیص اولیه، بسیار از آن‌ها را درمان کرد.

شایع‌ترین سرطان‌ها در خراسان جنوبی

احمدرضا سبزاری، یک متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی به ایسنا گفت: شایع‌ترین سرطان‌ها در خانم‌های خراسان جنوبی بعد از معده، سرطان پستان و آقایان بعد از معده، سرطان پروستات است.

وی با بیان اینکه سرطان‌ها علائم خطری دارند که لازم است افراد در صورت دیدن آنها در بدن به پزشک مراجعه کنند، افزود: احساس توده در بدن، کاهش وزن بدون علت، گرفتگی صدا بدون علت مشخص، اختلال در بلع، خون ریزی غیرطبیعی، تغییرات پوست و خال، ضعف و خستگی و بی اشتهایی بدون علت، عوامل هشدار دهنده‌ای است که در صورت وجود این علائم باید به پزشک مراجعه کرد.

این متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی بیان کرد: در دنیا شایع‌ترین سرطان‌ها، ریه، پستان، پروستات و روده است اما در ایران معده، مری و پستان است.

سبزاری با بیان اینکه شایع‌ترین سرطان‌ها در خراسان جنوبی، مثانه، پروستات و روده است، افزود: رژیم غذایی نامناسب، استفاده از نوشیدنی‌های ناسالم و شیوه زندگی نادرست علت این موضوع است.

وی بیان کرد: سم استفاده شده در محصولات کشاورزی، استعمال دخانیات، خوردن غذای مانده و عدم کیفیت آب آشامیدنی باعث افزایش ابتلاء به سرطان می‌شود.

این متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی با اشاره به اینکه تشخیص زودرس در درمان سرطان‌ها بسیار مؤثر است، تصریح کرد: متأسفانه افراد زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که برای درمان دیر شده و سرطان رشد کرده است.

سبزاری با اشاره به اینکه معمولاً افراد اطلاعات در مورد سرطان را از منابع نادرست تهیه می‌کنند، تصریح کرد: این اطلاعات نادرست باعث افزایش ترس از نام سرطان شده و مانع آگاهی است.

وی خاطرنشان کرد: استرس باعث کاهش سطح ایمنی بدن شده و افزایش ابتلاء به انواع سرطان‌ها را درپی دارد، بنابراین برای کاهش استرس لازم است در صورت دیدن علائم هشدار دهنده به پزشک مراجعه کرد.

این متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی ادامه داد: غربالگری سرطان نوعی آزمایش غربالگری به شکل جستجوی سرطان پیش از ظهور علائم بیماری در فرد است.

سبزاری با بیان این‌که غربالگری به تشخیص و شناسایی زودهنگام سرطان کمک می‌کند، اظهار کرد: غربالگری سرطان عبارت از مجموعه‌ای از تست‌های پزشکی است که اگر پاسخ تست غربالگری منفی بود، خیال فرد آزمایش دهنده آسوده می‌شود و اگر پاسخ مثبت بود به معنی وجود سرطان در بدن فرد نیست، بلکه فرد را ملزم به انجام آزمایش‌های تکمیلی و پیگیری می‌کند.

وی ادامه داد: در حال حاضر غربالگری تنها برای سرطان پستان، سرطان دهانه رحم و روده در ایران وجود دارد که لازم است حداقل برای سرطان‌های شایع این غربالگری وجود داشته باشد.

این متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی تصریح کرد: متأسفانه مردم ترس از آگاهی از سرطان دارند و این ترس از اسم سرطان، دلیل اصلی استرس بیماران است و این استرس مانع از درمان می‌شود.

سبزاری با اشاره به اینکه معمولاً افراد اطلاعات را از منابع نادرست تهیه می‌کنند، اظهار کرد: معاینه و علائم سرطان در محیط‌های آموزشی و مدارس لازم و ضروری است.

این متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی بیان کرد: متأسفانه اطلاع رسانی در محدوده مراکز بهداشت است و در مراکز آموزشی تقریباً هیچ گونه اطلاعاتی در اختیار افراد قرار نمی‌گیرد.

سبزاری با اشاره به اینکه خراسان جنوبی از نبود تیم تخصصی درمان رنج می‌برد، اظهار کرد: نبود تیمی از پزشکان جراحی سرطان و امکانات آزمایشگاهی ناکامل در استان از مشکلات است و مردم این استان به گزینه‌های تخصصی درمان سرطان دسترسی ندارند.

وی یادآور شد: با این وجود درمان‌های حال حاضر در کشور در بهبود سرطان مؤثر است به شرطی که بیمار به موقع به پزشک مراجعه کرده و بیماری خود را پیگیری کند.

هادی دهقان، رئیس مرکز بیماران خاص خراسان‌جنوبی نیز با بیان اینکه در حال حاضر ۱۱ مرکز دیالیز در استان فعال هستند به ایسنا گفت: هر دانشگاه علوم پزشکی در هر استان، باید یک مرکز جامع بیماری‌های خاص داشته باشد، بنابراین یک مرکز بیماران خاص در استان راه اندازی شد که به عنوان پایلوت در کشور، بسیاری از استان‌های دیگر نیز از آن الگوبرداری کردند.

وی بیان کرد: بیماران صعب العلاج نیازمند مراجعه به مراکز خاص هستند که این مراکز باید باید تخصص‌های لازم و دستگاه‌های درمانی لازم را داشته باشند.

رئیس مرکز بیماران خاص خراسان‌جنوبی ادامه داد: این بیماران به علت اینکه بیماری دائمی دارند، نیازهای اولیه‌ای از نظر دارویی دارند که باید رعایت شود.

دهقان با بیان اینکه تمام مراکز درمانی استان به جز مرکز درمیان به دستگاه‌های درمانی اولیه مخصوص بیماران خاص مجهز هستند، افزود: همچنین تمامی مراکز درمانی استان، فاکتورهای اولیه درمانی مورد نیاز برای بیماران هموفیلی را دارا هستند.

وی اظهار کرد: میزان شیوع بیماری تالاسمی در شهرستان‌های نهبندان، بشرویه و طبس نسبت به دیگر شهرستان‌ها بیشتر است.

رئیس مرکز بیماران خاص خراسان‌جنوبی ادامه داد: در شهرستان‌هایی که بیش از ۱۰ بیمار دارند، بسته‌های حمایتی ویژه که نیازهای اولیه درمان است به صورت رایگان تحویل داده می‌شود.

دهقان اظهار کرد: بسته‌های حمایتی از سوی وزارت بهداشت و درمان برای بیماران خاص در نظر گرفته شده است که باعث می‌شود این افراد نیازهای اولیه دارویی خود را تأمین کنند.

وی با بیان اینکه داروهای خاص و تخصصی که بیمار باید بنا به تشخیص بیماری مصرف کند، هزینه بر است، یادآورشد: بیماری که بیماری خاص دارد ممکن است به داروهای تقویتی و داروهای خاص بیشتری نیاز داشته باشد که با کمک انجمن‌های بیماری‌های خاص به بیمار کمک می‌شود.

کامبیز مهدی‌زاده، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند نیز گفت: بیشترین ابتلاء به سرطان در خراسان‌جنوبی طبق آمار ۹۳ سرطان معده بوده که به طور کلی در خراسان‌جنوبی آمار ابتلاء به سرطان ۱۳۰ نفر در هر صدهزار است.

وی افزود: پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰ حدود ۷۳ درصد علت مرگ در دنیا به واسطه بیماری‌های غیر واگیردار رخ دهد.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند تصریح کرد: ۸۰ درصد از این مرگ‌ها در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد چون نظام سلامت آن‌ها آمادگی رویارویی با مسائل جدید را ندارد.

مهدی‌زاده ادامه داد: چهار مؤلفه بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، بیماری‌های تنفسی و عوارض سرطان از مهم‌ترین عوامل مرگ ناشی از بیماری‌های غیر واگیردار را به خود اختصاص می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه این چهار بیماری ۸۲ درصد علت مرگ ناشی از بیماری‌های غیر واگیردار را شامل می‌شود، افزود: ۱۶ درصد این مرگ‌ها، مرگ‌های زودرس هستند به این معنا که قبل از ۷۰ سالگی رخ می‌دهند.

سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیر واگیردار

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با اشاره به تبیین اهداف سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیر واگیردار تا سال ۱۴۰۴ گفت: کاهش ۲۵ درصدی از خطر مرگ‌های زودرس ناشی از بیماری‌های غیر واگیردار، کاهش ۲۰ درصدی از میزان کم تحرکی، کاهش ۱۰ درصدی مصرف الکل و کاهش ۳۰ درصدی مصرف نمک سدیم از جمله این اهداف است.

مهدی زاده اظهار کرد: کاهش ۳۰ درصدی مصرف دخانیات، کاهش ۲۵ درصدی پرفشاری خون، جلوگیری از افزایش چاقی و ابتلاء به دیابت، کاهش ۱۰ درصد مرگ ناشی از مصرف مواد مخدر و حذف اسیدهای چرب ترانس در روغن‌های خوراکی از دیگر اهداف این سند است.

وی بیان کرد: در زمینه مصرف الکل و عوارض آن ما مشکل جدی در جامعه داریم که گاهی به دلایلی از آن غفلت کرده و در آمارها مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با اشاره به افزایش دو تا سه برابری مصرف نمک در ایران و نقش آن در بیماری‌های قلبی و عروقی، اظهار کرد: در کشور حدود ۱۰.۵۵ نمک در روز مصرف می‌کنیم که باید به حدود پنج گرم برسد.

مهدی زاده با اشاره به برنامه خطرسنجی بیماری‌های قلبی و عروقی در خراسان‌جنوبی، بیان کرد: این برنامه تا پایان آذرماه در ۳۲ درصد جمعیت بالای ۳۰ سال صورت گرفت که طبق آن ۸۹ درصد جمعیت خطر ابتلاء به بیماری در آنان کمتر از ۱۰ درصد بوده است.

وی یادآور شد: تشخیص سرطان در کشور ۱۳ درصد بعد از فوت و بر اساس گواهی فوت صورت می‌گیرد که این آمار در خراسان جنوبی کمتر از یک درصد است.