آستان‌قدس بزرگ‌ترین نقاشی دیواری کشور را یک‌شبه نابود کرد!

محبوبه فرامرزي/ روزنامه شهرآرا

هر بار كه از ميدان فردوسي رد مي‌شدم، نگاهم در تصاوير هفت‌خوان رستم قفل مي‌شد. با خودم فكر مي‌كردم اين كدام خوان رستم است. همين‏طور دقايقي ذهنم درگير بود و از يافتن آنچه به خاطر مي‌آوردم حس خوبي داشتم. ديده بودم هنرمندان مشهد با چه ذوقي در سرما و گرماي هوا نقاشي مي‌كشند. تا براي خودش بزرگ‌ترين نقاشي ديواري كشور شود، كلي زمان برد و هنرمندان آن، مشقت‌ها كشيدند. آن‌ها همه تلاش خود را به كار گرفته بودند تا در سالروز بزرگداشت حكيم توس، اثر هنري‌شان به پاس هويت‏آفريني شاعر شاهنامه، كامل شده باشد.

ديروز اما وقتي بار ديگر بولوار فردوسي را طي مي‌كردم، چشمم به ديوارهاي اطراف ميدان كه افتاد، همان وسط خيابان جلوي ديوار خشكم زد! مگر مي‌شد؟! تصور اينكه روي زحمتي يك ساله يك دست رنگ سفيد بزنند، برايم دشوار مي‌آمد. نگاه تاسف‌بار بسياري از رهگذران را مي‌ديدم. عابران بسياري با تعجب به ديوار نگاه مي‌كردند و در حالي كه سر تكان مي‌دادند از كنار ديوار سفيد كه تا همين چند روز قبل، يك شاهكار هنري بر آن نقش بسته بود، مي‌گذشتند.

وقتي به روزنامه رسيدم، بدون معطلي، پيگير علت سفيدكاري و محو بزرگ‏ترين نقاشي ديواري كشور شدم و هرچه بيشتر پيگيري كردم، بيشتر به حال و روز فرهنگ و هنر در پايتخت معنوي ايران تاسف خوردم.

شبانه نقاشي‌ها را سفيد كردند

مدير امور هنري شهرداري مشهد اولين كسي بود كه تلاش كردم پاسخ سئوالاتم را از او بگيرم. هادي مظفري در گفتگو با شهرآرا ضمن ابراز تاسف از اين موضوع، مسئوليت پاك كردن نقاشي ديواري ميدان فردوسي با موضوع داستان‌هاي حماسي شاهنامه را با آستان قدس رضوي دانست و گفت: نقاشي ديواري ميدان فردوسي، بزرگ‌ترين نقاشي ديواري در كشور بود كه با موضوع هفت خوان رستم در مدت زمان يك سال در مساحت 2200متر مربع انجام شد.

به گفته وي، يكشنبه‌شب افرادي از اداره حفاظت املاك و اراضي آستان قدس رضوي اقدام به پاكسازي نقاشي ديواري كردند و روز بعد شهروندان مشهدي، هنرمندان در و مديريت شهري را دچار حيرت نمودند!

وي در ادامه گفت: يك سال پيش با توجه به فضاي ميدان فردوسي و تقاضاي مردم، در فرهنگسراي فردوسي با مديريت دكتر ياحقي، ده‌ها ساعت جلسات كارشناسي برگزار شد و داستان‌هاي طراحي شده مورد بحث و بررسي كارشناسانه قرار گرفت؛ علاوه بر اين ده‌ها ساعت جلسات بحث و بررسي ميان هنرمندان مورد طرح‌هايي كه بايد نقاشي مي‌شد، انجام گرفت.

مدير هنري شهرداري مشهد به اجراي اين نقاشي ديواري در سه فاز اشاره داشت و گفت: يك سال هنرمندان مشهدي در سرما و گرما تلاش كردند تا در سالروز بزرگداشت فردوسي اين كار را به اتمام برسانند.

مظفري بر ضرورت مناسب‌سازي فضاي شهري با فضاي پيراموني آن تاكيد كرد و گفت: از آنجايي كه اين ديوار طولاني در ميدان فردوسي قرار داشت، داستان‌هاي فردوسي با هدف مناسب‌سازي چهره شهر با محيط، نقاشي شد.

آستان قدس از ابتدا در جريان بود

وي در پاسخ به اين پرسش كه مگر آستان قدس در جريان اجراي اين نقاشي ديواري نبود كه اكنون اقدام به محو آن كرده است، عنوان داشت: آستان قدس رضوي از ابتداي امر در جريان بود، حتي عنوان شدن مالكيت اين ديوارها در نقاشي كه خواسته اين آستان و متعلق به آن بود، انجام شد، علاوه بر اين يك سال از اجراي فاز اول و سه ماه از اجراي فاز2 آن مي‌گذرد و با اين وجود سئوال اينجاست كه چطور به تازگي به فكر افتاده‌اند كه با اين اثر مخالفند؟!

مظفري ادامه داد: حتي با آستان قدس در مورد مقاومت ديوار و چگونگي قرارگيري قرنيزها نيز بحث و گفتگو شده بود و مدارك اين موضوع كه آستان قدس در جريان امور قرار داشته، وجود دارد.

مدير هنري شهرداري مشهد با اظهار تاسف از اتفاقي كه افتاده است، گفت: چطور بار ديگر مي‌توانيم هنرمندان اين شهر را دور هم جمع كنيم و از آن‌ها بخواهيم براي زيباسازي شهرشان سنگ تمام بگذارند وقتي در يك شب و با يك تصميم آني، تمامي زحمات يك ساله يك تيم هنري اين‏طور در اين شهر به هدر مي‌رود؟!

ادعاي هماهنگي، براي پاك كردن يك اثر هنري

اما در همان حال كه مدير هنري شهرداري مشهد به شدت از موضوع محو اثر هنري هفت‌خوان رستم اظهار ناراحتي مي‌كند، معاون روابط‌عمومي آستان قدس رضوي اعلام كرد: پاك كردن نقاشي ديواري با اطلاع مديريت هنري شهرداري بوده و آنان در جريان موضوع قرار داشته‌اند.

مصطفوي به نامه‌اي اشاره مي‌كند كه از سوي شهرداري به اداره حفاظت املاك و اراضي آستان قدس و از آنجا براي پيگيري به روابط‌عمومي آستان قدس ارسال شده و در آن طرحي براي همه ديوارهاي متعلق به آستان قدس ارائه شده بود. وي ادامه داد: در واقع بنا بود براي زيباسازي شهر و همچنين اطلاع‌رساني موقوفات آستان قدس، طرح مشتركي روي همه ديوارها اجرا شود و ما هم از اين ديوار شروع كرديم و آن را براي اجراي طرح، آماده‏سازي كرديم.

نامه مذكور متعلق به ديوارهاي سطح 3بود نه آن ديوار

اما در توضيح نامه‌اي كه مسئولان آستان‌قدس با استناد به آن يك اثر هنري را محو كرده اند، مدير هنري شهرداري ضمن رد ادعاي هماهنگي با مديريت هنري شهرداري اظهار مي‌دارد: به نظرتان عاقلانه مي‌آيد روي ديواري 45ميليون تومان هزينه كنيم، يك سال بهترين هنرمندان روي آن كار كنند و در آخرين روزهاي به اتمام رسيدن آن هماهنگ كنيم كه ديوار را رنگ بزنند؟ مظفري اضافه كرد: موضوع نامه هيچ ربطي به ديوار ميدان فردوسي ندارد بلكه بنا بود ديوارهاي سطح 3شهر كه برخي از آن متعلق به آستان قدس است با طرحي مشترك زيباسازي شود؛ فقط همين. در هيچ جاي نامه نيز نيامده بود كه آن‌ها (مسئولان آستان قدس) مي‌توانند ديواري را كه يك سال روي آن كار شده است، پاك كنند.

هنوز طرح تصويب نشده، دست‌ به كار شدند؟

مصطفوي، معاون اداره‌كل روابط‌عمومي آستان قدس كه در نبود مديركل روابط‌عمومي اين نهاد كه در سفر حج به سر مي‌برد، پاسخگوي پرسش‌هاي شهرآرا بود، در رابطه با تكذيبيه مديريت هنري تاكيد مي‌كند كه «هيچ جاي نامه، سطح 3 نقاشي ديواري مشخص نشده بود...»، اما در پاسخ به اين گفته، مظفري تاكيد كرد: حتي اگر آن‌ها برداشتشان اين بوده كه تمامي ديوارهاي متعلق به آستان قدس مدنظر است، باز هم ادعايشان درست نيست، چون هنوز طرح از سوي روابط عمومي آستان قدس تاييد نشده است و در چنين وضعيتي چطور دست به كار شدند و شروع به زيرسازي ديوارها كردند و چرا از اين ديوار شروع كردند كه كلي روي آن زحمت كشيده شده بود؟

از آستان قدس توقع نداشتيم

در همين رابطه سخنگوي شهرداري مشهد نيز اظهار داشت: از آستان قدس رضوي كه در زمينه مسائل ديني، موقوفات و مسائل فرهنگي فعاليت كرده و پيشگام است، توقع داشتيم در زمينه رعايت ضوابط نيز پيشقدم باشد.

علي حامد مقدم در گفتگو با شهرآرا ادامه داد: ما همواره با آستان قدس رضوي تعامل خوبي داشته‌ايم و اگر مشكلي بود، با گرد هم آمدن و صحبت رفع مي‌شد اما اتفاق صورت گرفته در رابطه با نقاشي ديواري ميدان فردوسي در حد انتظار و توقع ما از آستان قدس رضوي نبوده و نبايد مشكلات سازماني به آسيب وارد كردن به يك اثر هنري مي‌رسيد. مديركل روابط‌عمومي شهرداري مشهد اظهار داشت: آستان قدس رضوي نبايد از شهرداري يا هر نهاد ديگر انتظار داشته باشد براي اين نهاد امكانات ويژه‌اي قائل باشد و اگر اين امكانات فراهم نشد، دست به چنين اقداماتي بزند.

وي به نصب تلويزيون شهري بدون دريافت مجوز از شهرداري در سجادشهر توسط آستان قدس رضوي اشاره كرد و گفت: آستان قدس رضوي بدون اينكه درخواستي به كميته مكان‌يابي شهرداري داشته باشد اقدام به نصب تلويزيون شهري نموده و شهرداري هم به دليل اين نقض قانون در مقابلش بيلبوردي را نصب كرد آن‌وقت پس از مدتي شاهد تخريب بزرگترين نقاشي ديواري كشور با صرف 45ميليون تومان بوديم.

خالق اثر هنوز باور نمي‌كند

ندا رئوفيان، سر گروه تيمي است كه يك سال بر روي ديوار ميدان فردوسي نقاشي كشيده‌اند. وي در گفتگويي كوتاه با شهرآرا از زمستاني مي‌گويد كه تا پاسي از شب روي داربست‌ها نقاشي مي‌كشيدند. از طرح خاص اين ديوار مي‌گويد كه در نوع خود كم نظير است و اينكه باورش نمي‌شود زحمات شبانه‌روزي او و تيمي كه با وي همكاري داشته‌اند، يك شبه پاك شده باشد.

*انتقاد كميسيون فرهنگي شورا از حذف يك اثر هنري در مشهد

فاطمه محمدزاده -اعضاي كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهرمشهد در جلسه اخير خود از محو شبانه بزرگ‌ترين نقاشي ديواري كشور انتقاد كردن وخواستار توضيح شفاف از سوي مديران آستان قدس در اين باره شدند .

به گزارش شهر آرا، در يكصد و شصت و يكمين جلسه كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر مشهد كه عصر روز گذشته بر گزار شد اعضاي اين كميسيون از اقدام اخير اداره حفاظت املاك و اراضي آستان قدس در حذف بزرگ‌ترين نقاشي ديواري كشور كه در ميدان فردوسي مشهد و با مضمون روايت داستان هاي شاهنامه به تصوير كشيده شده بود انتقاد كردند .

غلامرضا بصيري پور، رئيس كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر مشهد در اين جلسه با بيان اينكه 45 ميليون تومان براي اين نقاشي ديواري هزينه شده است، گفت : علاوه بر صرف اين هزينه مدت يك سال نيز تعدادي از هنرمندان مشهدي اقدام به كشيدن اين نقاشي كردند اما متاسفانه شبانه اين اثر هنري را از بين بردند .

وي افزود : اين اقدام نشانگرآن است كه فعاليت هاي فرهنگي در مشهد توسط آستان قدس ناديده گرفته شده است .

فاطمه غيور ديگر عضو اين كميسيون نيز گفت : سئوالي كه اينجا مطرح است اين است كه آيا زيبايي شهر مهم تر است يا مالكيت آستان قدس رضوي؟ وي با اشاره به اينكه اجراي اين نقاشي ديواري حدود يك سال به طول انجاميده است، يادآور شد : چرا در طول يك سال اجراي اين اثر هنري، اقدامي براي جلوگيري از خلق آن نكردند اما بعد از اتمام كار با پاشيدن رنگ سفيد روي ديوار نقاشي را حذف مي كنند؟

كمال سرويها يكي ديگر از اعضاي كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر مشهد نيز با انتقاد از رفتار صورت گرفته با اين اثر هنري گفت : آستان قدس رضوي بايد هزينه اين نقاشي را بپردازد .

وي افزود : رسانه هاي استان بايد اين موضوع را پيگيري كنند .